Marek Nienałtowski
Portret pastora i superintendenta księstwa oleśnickiego Melchiora Eccarda

Dr Piotr Oszczanowski, opisując zabytki Śląska - zaskakuje oleśniczan informacjami dotyczącymi historii naszego miasta i szerzej - księstwa oleśnickiego. Pisałem już o książce poświęconej historii kościoła w Żórawinie, w której znajdowało się wiele informacji z zakresu historii sztuki, łączącej się również z Oleśnicą. Niżej przedstawiam odnaleziony przez P. Oszczanowskiego portret Melchiora Eccarda. Jak wiadomo Eccard odegrał znaczącą rolę w powstaniu słynnego Gymnasium Illustre oraz tzw. Biblioteki łańcuchowej, także jest autorem Agendy, to jest Porządku kościoła ewangelickiego w księstwie oleśnickim (1593). Dlatego ów portret jest dla nas - oleśniczan szczególnie ważny.

Wtrącę najważniejsze fakty z życia pastora: urodził się w r. 1555 w Kamienicy (Chemnitz) w Miśnii, studia odbył w Pforta 1571-1576, uniwersyteckie w Lipsku 1578, w r. 1579 był rektorem szkoły w Lubaniu (Lauban), 1585 pastorem w Damaszynie (Domatschine), w następnym roku pomocnikiem Walentego Leo jako kaznodziei nadwornego w Oleśnicy, po którym objął urząd w 1591roku, superintendentem został w r. 1592, zmarł w Oleśnicy 1616 r. (wg Ogrodziński W. Jerzy Bock Nauka domowa i wyjątki z Agendy. Katowice 1936). P. Oszczanowski dodaje - Kronikarze odnotowali powszechny żal, jaki wywołała śmierć duchownego. W kondukcie pogrzebowym, obok licznych zacnych gości, widać było także „siwą, smutną i opuszczoną głowę Ojca Ojczyzny - księcia oleśnicko-ziębickiego Karol II Podiebrada“, który i uchodził za wielkiego przyjaciela swojego nadwornego kaznodziei. Karol II zmarł prawie dokładnie rok później.

Obok zamieszczono rycinę (kliknij, aby powiększyć) i dalej jej opis sporządzony przez P. Oszczanowskiego. Aby opis był bardziej zrozumiały dla czytelników strony - dodałem (tam gdzie potrafiłem) niewielkie wyjaśnienia.

Rycina jest zamieszczona w: Andreas Günther, Christliche Leich- und Ehrenpredigt beym Begraebniß des Weyland, Ehrwuerdigen, Achtbarn und Hochgelehrten Herrn Melchior Eccardi ... , Olsnae , Typis Bössemesserianis M. D. CXVI. Isaak Major, 1616 Miedzioryt, 159 x 105 mm. Czyli rycina znajduje się w publikacji wydrukowanej 1616 r. w oleśnickiej drukarni Johanna Bössemessera, który posiadał tytuł nadwornego drukarza książęcego (wtedy Karola II Podiebrada).

Sygnatura autora ryciny u dołu, po prawej: Jsaac Major sculp.;
W owalu portretowym napis: MELCHIOR ECCARDVS THEOLOGVS PASTOR OLSNENSIS. EIVSDEMQ. DVCATVS SUPERINTENDENS;
W czterech narożach dewiza pastora: SCIO / CUI / CRE- / DIDI (cytat z 2. listu św. Pawła do Tymoteusza: Scio cui credidi (wiem, komu zawierzyłem).
Nad portretem napis: Natus Chemnicij Mesnia . 18 8bris A° 1555. 0. Olsn a / Siles. 20. Jan. 1616 A° a t. 61 Ministerij 31; Znamy więc dokładna datę śmierci - 20 stycznia 1616 r.
Pod portretem: Melchior Eccardus vir hic est vis plura? reuolue / Scripta viri et mentem noueris atq. fidem. / I.K

Publikacja znajduje się we Wrocławiu w Bibliotece Uniwersyteckiej w Oddziale Starych Druków, sygn. 544767.

Rycinę można znaleźć również w wydanym w tym samym roku druku, zawierającym zbiór utworów pogrzebowych, epicediów (utwory opiewające smutek po stracie bliskiej osoby) i epitafiów, którymi uczczono pamięć Eccarda (Manes Eccardini. Laudationes Funebres, Epicedia, Epitaphia, Pietati & Memori a Excelentiß. Theologi Melch. Eccardi Chemn. .. ., Olsna M. D. CXVI). Zapewne pochodzącego także z drukarni J. Bössemessera. Podobiźnie popiersiowej pastora towarzyszą jedynie słowa rektora gimnazjum oleśnickiego Johnnesa Keppichiusa (To jest Melchior Eccard. Chcesz więcej? Czytaj pisma męża, a rozum poznasz i umienność ) oraz dewiza życiowa samego Eccarda ( Wiem, komu zawierzyłem) ).

Zaangażowanie się tak znanego artysty jak Jsaac Maior w wykonania podobizny Eccarda - prowincjonalnego superintendenta, prawdopodobnie należy zawdzięczać wstawiennictwu księcia Karola II. Ze względu na autora ryciny, jest ona również cenna jako zabytek sztuki.

Tekst i zdjęcie pochodzą z: Śląsk - perła w Koronie Czeskiej / Slezsko - perla v České Koruně. Trzy okresy świetności w relacjach artystycznych Śląska I Czech / Tři období rozkvětu uměleckých vztazhů Slezska a Čech , katalog wystawy w Muzeum Miedzi w Legnicy [Akademia Rycerska, 6 5 2006-8 10 2006] I w Národní galerie v Praze [Valdštejnská jízdárna, 17 11 2006-8 4 2007], red. Andrzej Niedzielenko, Vit Vlnas, Praha 2006 [ISBN 80-7035-336-8]. Hasło: II.2.7. Portret pastora i superintendenta księstwa oleśnickiego Melchiora Eccarda (1555-1616). Inicjały autora hasła PO. s. 185

Inne opracowanie z tego samego katalogu

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI