Rysunek gymnasium Żródło: Oelser Heimatkreisblatt 9/94
Marek Nienałtowski
Gymnasium illustre - po raz pierwszy jego ilustracje.
17.06.2006 r.
Książe Karol II Podiebrad wspólnie z Melchiorem Eccardem zakładają w 1594 r. średnią szkołę nazwaną "Gymnasium illustre" (wzorem Gymnasium illustre z Brzegu). Powstało ono na miejscu byłej szkoły elementarnej założonej przez księcia Jana. Było to gimazjum książęce i miało służyć kształceniu w duchu ewangelickim przyszłych urzędników księstwa i państwa. Patronat nad szkołą miał książę, miasto i kościół ewangelicki. Rektorem szkoły byla zawsze osoba duchowna i liczyła ona 5 klas i tyluż nauczycieli. Ze szkołą była związana Biblioteka Łańcuchowa.
W czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) szkoła działała okresowo i miała mniej uczniów. W końcu wojny szkoła liczyła poniżej 50 uczniów w trzech klasach. W okresie rządów Wirtembergów szkoła zwiększyła swoją rangę. Gimnazjum rozwinął Sylwiusz Fryderyk - w 1682 r. zostaje wyremontowane, dodano jedną klasę i łącznie było ich sześć. Klasy wyposażono w pomoce naukowe. Wtedy już szkoła miała prawo przygotowywać uczniów do studiów uniwersyteckich.
Natomiast kolejny książę Christian Ulryk nakazał uprawianie nowych kierunków (taniec, fechtunek, jazda konna, ćwiczenia gimastyczne). W 1688 r. gimnazjum przejmuje na swoje utrzymanie miasto, ale książę oleśnicki jest zawsze jego opiekunem. Nieco później przybywa do Oleśnicy (1692 r.) - Jan Sinapius. Objął on stanowisko bibliotekarza w gimnazjum, a potem prorektora szkoły. W 1700 r. awansował on do godności rektora. Szkoła była sławna z wysokiego poziomu kształcenia. Uczniowie grali w sztukach teatralnych, śpiewali w kościele zamkowym, brali udział w pogrzebach książat, znaczących dworzan i pastorów. Jej uczniami było wielu sławnych osób z Dolnego Śląska, a także i Wielkopolski. Absolwenci bez trudności dostawali się na Uniwersytet.
Na okres sprawowania funkcji rektora przez jana Sinapiusa - autora Olsnographii, przypadła kolejna modernizacja. "Opracowany przez niego w 1706 r. plan lekcji Illustris Scholae Olsnensis Lectiones Publicae zawierał propozycje, zmierzające w kierunku unowocześnienia programu szkolnego. W jego myśl nauczanie odbywało się w czterech klasach, przy czym na realizację programu w najwyższej klasie przeznaczone były dwa lata. W dwóch początkowych klasach nauka koncentrowała się na języku niemieckim, Biblii oraz Katechizmie Marcina Lutra, w drugim roku wprowadzone zostały podręczniki J.A. Komenskiego do nauki łaciny, a w następnych klasach sukcesywnie włączono także podstawy greki i hebrajskiego. W najstarszych oddziałach obowiązywała nauka arytmetyki oraz lektura autorów łacińskich i greckich, zaś na zakończenie nauczania dochodziły teologia, historia, polityka, geografia i etyka, a także oratorstwo łacińskie i niemieckie" [8].
Sytuacja szkoły zostala znacznie poprawiona dzięki fundacji braci Kospothów z Brzezinki w 1727 r. Wtedy też szkoła zmienia nazwę na Seminarium. Pierwszy budynek szkolny nie zachował się - spłonął podczas wielkiego pożaru Oleśnicy w 1730 r. Wówczas uczniowie, dzięki księciu Karolowi Fryderykowi, przez 7 lat uczyli się w zamku oleśnickim. Potem uzyskali lokum w wybudowanym domu, który tylko przez pewien okres miał być używany jako budynek szkolny.
Pod rektorem Christianem Gottliebem Jachmannem (1716 - 1776) szkoła uzyskała przywilej wolnego wstępu na studia uniwersyteckie. Wojny śląskie zakłócają pracę szkoły - ponownie zmniejszyła się ilość uczniów.
W 1768 r. dzięki fundacji Kospoth i księciu Erdmannowi wybudowano nowy budynek szkolny (na mmiejscu spalonego) przy zaułku Trzebnickim (ob. ul. Wrocławska) pokazany na poniższym rysunku. Z tyłu istniały dwie przybudówki gospodarcze, które powodowały, że budynek miał kształt litery "C".
|
Rysunek gymnasium Żródło: Oelser Heimatkreisblatt 9/94 |
Gymnasium na litografii A. Groegera sprzed 1860 r. Widać niższy dach
Nad bramą znajdowała się duża płaskorzeźba z herbem Wirtembergów oleśnickich.
Po Powstaniu Listopadowym do szkoły w 1832-1834 r. trafiło wiele dzieci polskich powstanców. Wówczas mieszkańcy Oleśnicy popierali powstańców. Uczniowie dopiero w 1848 r. zostali odesłani do domów. Ten okres w historii Oleśnicy wymaga zbadania [6].
W 1860 r. uznano, że gimnazjum jest za małe w stosunku do ilości uczniów i ma niedostateczną ilość sal lekcyjnych. Dlatego podjęto decyzję o jego modernizacji, którą wykonano dwa lata później. Polegała ona głównie na dobudowaniu drugiego piętra, kosztem wysokiego mansardowego dachu. Wtedy szkola mogła pomieścić ok. 400 uczniów.
 |
|
Gimnazjum po przebudowie. Widok w kierunku Rynku |
Widok od strony Rynku. Fragment widokówki z Ebay.de |
Gimnazjum na fotografii M. Herdena z 1894 r.
Miejsce usytuowania Gimazjum pokazano na planie z 1899 r. Obok niej czarnym kolorem pokazano kościół zamkowy.
Strzałką zaznaczono miejsce rozmieszczenia gimnazjum w 1899 r.
Przy końcu XIX w. budynek był już zbyt przestarzały dla potrzeb nauczania i podjęto decyzję o budowie nowego gimnazjum. Po jego wybudowaniu w 1903 r. (ilustracja poniżej) budynek "starego" gimnazjum przestał być używany jako szkolny i w 1907 r. został rozebrany. W tym miejscu nic nie wybudowano, aby odsłonić kościół św. Jana.
Z: Oelser Heimatkreisblatt 10/94
Budynek gimnazjum (przy obecnej ul. Mickiewicza) został spalony w 1945 r. Pozostała po nim tylko sala gimnastyczna z dużą płaskorzeźbą znaku Towarzystwa Gimnastycznego. Zobacz więcej.
Literatura: Warto przetłumaczyć
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI
