Pojawiają się książki z byłej Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy

17.10.2010 r.

Klaus Liwowsky - historyk i genealog z Niemiec, autor książki o biografii Marii Kunic przysłał mi linki do skanów dwóch książek z Biblioteki Drezdeńskiej (SÄCHSISCHEN LANDESBIBLIOTHEK), których autorzy byli rodzinnie związani z tą wybitną astronomką. Jedna z nich - książka z dziedziny matematyki (Arithmetica oder Rechenbuch) napisana przez dziadka Marii w linii matki, druga - książka Horologium Zodiacale ... autorstwa przyszłego, drugiego męża Marii.

Po otwarciu obu linków okazało się, że wspomniane książki mają umieszczone na okładce exlibrisy Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy (zwanej też Biblioteką Książęcą w Oleśnicy lub Biblioteką Książąt Oleśnickich) z okresu, gdy księstwo oleśnickie należało do Brunszwików. A dokładniej, gdy panował w nim pierwszy z książąt brunszwickich Fryderyk August (1793-1805 r.).

Exlibris Fryderyka Augusta księcia brunszwicko- oleśnickiego umieszczony w książce Horologium Zodiacale (i wielu innych). Rysunek exlibrisu oparto na herbie księstwa brunszwicko-oleśnickiego.

Istnienie książek z tymi exlibrisami było dla mnie dużym zaskoczeniem. Okazało się bowiem, że część Biblioteki Zamkowej z Oleśnicy, uważanej za spaloną, dalej istnieje! Szybkie przeglądnięcie jej zawartości już pozwala rozszerzyć historię twórczości oleśnickich autorów publikacji (np. dodałem mniej znane publikacje Jana Sinapiusa). Można oczekiwać, że książki z biblioteki drezdeńskiej będą nowym tropem do dalszych poszukiwań historycznych.

Najprawdopodobniej bibliotekarz książęcy (o którym jeszcze napiszę) skatalogował w latach 1793-1816 zbiory i umieścił w każdej książce wyżej pokazany exlibris. Być może, że na exlibrysie widnieje "oleśnicki" numer katalogowy książki (poniżej niego może widnieje numer drezdeński).

Przypomnę, że Biblioteka Zamkowa powstała zapewne za czasów Karola I Podiebrada i była w okresie ich rządów największą biblioteką książęcą na Śląsku. Zbiory biblioteczne znacznie powiększyli Wirtembergowie, a po nich Brunszwikowie (uzupełnili zbiory o około 2000 pozycji). Po śmierci ostatniego z Brunszwików oleśnickich (1884 rok) biblioteka stała się własnością, w drodze dziedziczenia, króla saksońskiego Alberta, który podarował ją w 1885 roku Królewskiej Bibliotece Publicznej w Dreznie (Königliche Öffentliche Bibliothek). Nie znamy dokładnej liczby przekazanych książek. Ocenia się, że było ich ok. 20-30 tys. W 1945 r. w wyniku nalotu alianckiego z 13 lutego i 3 marca biblioteka drezdeńska spłonęła. Od tego czasu w publikacjach historycznych dotyczących Oleśnicy nie wspominano o losie tych książek. Podano jedynie, że biblioteka drezdeńska posiada 54 inkunabuły, będące dawniej własnością Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy.

Podane linki pozwoliły poczynić dalsze poszukiwania. Okazało się, że w zbiorach cyfrowych (zeskanowanych, ogólnie dostępnych) biblioteki znajduje się ponad 300 pozycji, które mają wyżej pokazany exlibris, lub są związane z Oleśnicą. Nie wiadomo, ile ogółem książek z tym exlibrisem znajduje się w niezeskanowanych zbiorach drezdeńskich.

Na uwagę zasługują pięknie wydane różnego rodzaju druki okolicznościowe z drukarni oleśnickiej Ludwiga. Niektóre z książek posiadają okolicznościową nalepkę (?) z 1885 r. wskazującą na pochodzenie książki z Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy.

Należy mieć nadzieję, że do analizy tych zbiorów włączą się bibliotekarze i może odnajdą w Dreźnie katalog przekazanego w 1885 r. zbioru książek (może chociażby ich ilość) i opiszą dalsze losy Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy.

Niedługo witryna biblioteki drezdeńskiej, będzie miała również polską wersję językową, co pozwoli na łatwiejsze poszukiwania w tych rozbudowanych katalogach.

Dodano 17.10.2010 r.

Na jednej z książek tej biblioteki zauważyłem pieczęć z napisem otokowym E. BIBL. OLSN z datą 1885. W środku znajduje się herb Króla Saksonii z koroną. Po powiększeniu ma ona postać:

Jest to najpewniej także oznaczenie książek pochodzących z Biblioteki Zamkowej w Oleśnicy, gdyż zawierały one także exlibris. Z książek, które przeglądałem zaledwie kilka miało tę pieczęć. "Oleśnicka" - była umieszczany obok pieczęci Biblioteki Drezdeńskiej. Niżej dwa przykłady:

Nie wiem, które z wyżej pokazanych oznaczeń "miejsca pochodzenia" było wcześniej używane - drukowana nalepka czy pieczęć.

Literatura:
http://digital.slub-dresden.de/

Zbieżne:
Exlibris księcia wirtemberskiego
Zmiany exlibrisu księcia brunszwickiego

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI