Marek Nienałtowski
Aktualizacja książki Historia fotografii w Oleśnicy 1839-1944

Tutaj dodawane są nowe informacje związane z wydaną książką.
12.12.2015 r.

Dodano 12.12.2015 r.
Poniższe ogłoszenie nie dotyczyło fotografów wędrujących, ale jest związane z Oleśnicą poprzez ogłoszenie w oleśnickiej gazecie i stwarzanie konkurencji w stosunku do osiadłych fotografów.

Fotograf z Wrocławia Lau C.A. mający atelier przy Taschen Str. 13-15 umieścił swoją reklamę w gazecie oleśnickiej "Lokomotive an der Oder" w 1862 r., mając na uwadze zachęcenie oleśniczan do odwiedzin jego atelier. Zapewne sądził, że tytuł nadwornego fotografa następcy tronu Prus będzie rekojmią jego wysokich kwalifikacji. Chyba kierował reklamę do oleśniczan, którzy będą chcieli spotkać w jego atelier osoby z najwyższych sfer Dolnego Śląska.

Szanownej Publiczności moje atelier fotografii Rynek 30, w starym Ratuszu, ku łaskawej uwadze najlepiej polecam.
Wrocław. C. A. Lau, fotograf dworski Jego Królewskiej Wysokości Kronprinca (następcy tronu) Prus.
Lokomotive an der Oder z 15.03. 1862 r.

Lau może wykonywał zdjęcia następcy tronu sprzed 1884 r. Lau wykonał kilka zdjęć następcy tronu Wilhelma i jego żony, widziałem te zdjęcia robione na Dolnym Sląsku. Nie widziałem jego zdjęć wykonanych w Oleśnicy. W Oleśnicy zdjęcia robił księciu i księżnej Cecylii - Max Herden i Oskar Tonndorf.

Zagubione ogłoszenie
Utraciłem informację skąd pochodzą poniższe ogłoszenia. Zapewne z Lokomotive an der Oder. Ogłoszenia są cenne, bo wskazują, że atelier znajdowało się w gasthof zum Goldnen Stern, czyli zajeździe Pod Złotą Gwiazdą (róg 3 Maja i Wały Jagiellońskie). Według "Adressbuch der Haupt- und Residenz-Stadt Breslau 1868", Vieweger Oskar był fotografem wrocławskim i miał zakład na Bruderstrasse 44. Po ponownym przeszukaniu gazety Lokomotive an der Oder okazało się, że te ogłoszenia ukazaływały się w lipcu i sierpniu 1866 r. Czyli Vieweger pracował w Oleśnicy przez 1,5 miesiąca.

12, 14, 17 lipca 1866 r.	Nowa postać graficzna ogłoszenia. 19, 21, 24, 26, 31 lipiec. 4, 7, 11,18, 21 sierpień 1866 r. I jeszcze inna forma ogłoszeń 25, 28, 30 sierpnia i 1 września 1866 r.

21, 25, 28 sierpnia 1866 r. Böhm A. ogłasza, że sprzedaje w Rynku fotografie
członków panującego rodu królestwa Prus i generałów.
Podobne fotografie sprzedawano w wielu miejscach, nie tylko w księgarniach,
sklepach papierniczych, firmach wydawniczych,
nawet w sklepie z materiałami włókienniczymi.
W naszej książce pominięto te formy propagowania fotografii

Dodano 27.01. 2016 r.
Aby pokazać jak wyglądały aparaty sprzedawane i/lub używane w Oleśnicy w latach 1839-1944 utworzyłem na pinterest.com tablicę poświęconą starym aparatom i atelier.  Będę ją uzupełniał. Nie wiadomo jakich aparatów używano do 1895 r. w oleśnickich atelier, sądzić można, że podobnych.

Dodano 29.01.2016
Współautor książki Bogusław Szybkowski kupił na e-bay fotografię z atelier Kastnera & Siewczyńskiego (o tym atelier piszemy na stronie 56). Wykonano ją w ich wrocławskim atelier. Na fotografiach wykonywanych w Oleśnicy zapewne dodawano adres atelier oleśnickiego.

Siewczynski genannt Teschek to Siewczyński zwany Czesiek

Znane są fotografie Maxa Kästnera z Lipska i A. Siewczyńskiego z Gdańska. Być może wrocławskie losy obu rozeszły się.

Tomasz Ślizowski przysłał ciekawy link do zdjęcia znanego niemieckiego fotografa Hermanna Krone, który m.in. wykonał w 1894 r. cztery zdjęcia zamku oleśnickiego i okolic (są w DŻS w Muzeum). Na uwagę zasługuje jego aparat i zmienne obiektywy z 1858 r.  H. Krone zrobił swój pierwszy aparat z pudełka po cygarach, cylindra (nakrycie głowy) i soczewki wyjętej z lornetki teatralnej - wg. Zygmunta Wielowiejskiego. Wrocław na fotografii 1840–1900. Hermann Krone i inni. Via Nova. 2014

Dodano 11.02.2016 r.
W książce na s. 82 opisano oleśnicki okres działania Maxa Zibbella. Miał atelier na ul. Oławskiej 29 w okresie 24.04.1901 do ok. 1902-1903 r. Pokazano w książce dwie fotografie z tego okresu i widokówkę. W latach 1913 - 1918 zamieszkał w Berlinie i wydawał widokówki, także z Wielkopolski. Jeszcze w trakcie pisania książki dowiedziałem się, że M. Zibell miał atelier w Sulechowie. Napisałem do Biblioteki w Sulechowie w tej sprawie, ale nie dostałem odpowiedzi. Niedawno B. Szybkowski kupił na forum fotograficznym poniższą fotografię Zibella z Sulechowa.

Na awersie i rewersie tekturki są analogiczne napisy jak na fotografii z Oleśnicy wykonanej ok. 1901 r. Naturalnie zmiana występuje w adresie. Można sądzić, że jest to wcześniejsza fotografia, czyli Max Zibell przybył do Oleśnicy z Sulechowa.

Dodano 27.02.2016 r.
W książce na s. 68 wspominano o istnieniu atelier M. Herdena w Namysłowie. Poniżej dodałem przysłaną przez T. Wincewicza z Namysłowa fotografię wykonaną w atelier namysłowskim z ciekawą litografią na tekturce, datowaną na 1911 r. Zapewne to atelier istniało wcześniej.

Awers i rewers fotografii z atelier Herdena w Namysłowie. Z kolekcji T. Wincewicza

Niewiele wiadomo o fotografie (?), wydawcy widokówek S. Isaaku wspomnianym na 101 stronie. Z datowania widokówek wynikało, że rozpoczął pracę ok. 1911 r. Poniższa widokówka nie jest datowana, natomiast z konstrukcji zamku wynika, że została wykonana przed 1905 r. Czyli jego zangażowanie w produkcję widokówek (fotografowanie?) można przesunąć na przynajmniej 1904 r. Jednak widok widokówki nie musi być miarodajny, gdyż mógł ją wydać później, wykorzystując wcześniejsze zdjęcie A. Isaaka. Kolejna widokówka sprzed 1905 r. mogłaby przesądzić o zmianie poglądu.

Zamek oleśnicki przed 1905 r. Wydawca S. Isaak. www.ebay.de

Dodano 22.05. 2020 r. Pojawiła się kolejna widokówka S. Isaaka

Dodano 20.06.2016 r.
Przez kilka miesięcy wspólnie z Polką mieszkającą w Szwecji poszukiwałem potomków Gustava Tonndorfa. Pisałem o synu Gustava (s. 96) - Hansie Gustavie, który w 1933 r. wyjechał do Szwecji i potem był znanym autorem książek z dziedziny ekonomii i zarządzania, także tłumaczonych na j. polski. Okazuje się, że żyje wnuk Gustava - Thomas, a prawnuczka Micalea napisała do mnie w podziękowaniu za przesłaną książkę. Wg jej opinii Hans Gustav pojechał do Szwecji na ... rowerze. Zamieszkał u rodziny jego matki. Gustavs Tonndorf znalazł się po wojnie w zachodniej części Niemiec. Obiecała zainteresować się historią pradziadka i przysłać informacje.

Dodano 08.01.2017
Na stronie 77 napisano o Otto Kupke, który miał zakład w Oleśnicy od 1896 r. Wiadomo, że ktoś o tym nazwisku miał zakład w Wołowie i Ścinawie. Od niedawna wiemy, że miał również zakład we Wrocławiu, gdyż na e-bay pojawiła się fotografia, którą kupił B. Szybkowski.

Być może ktoś z wrocławskich historyków fotografii natrafi na ślad tego atelier i wtedy dowiemy się, czy miał on zakład we Wrocławiu równolegle z oleśnickim, czy może przed 1896 lub po 1901 r. Pan Zygmunt Wielowiejski w swoim e-mailu (niżej wspomnianym), dodał również, że "Otto Kupke miał zakład we Wroclawiu; w latach 1880/81 - Graben 6, 1882 - Graben 3/4, w 1883 nie widnieje w księgach, 1884/86 przy Paradiestrs. 28, potem znika, 1892/97 Lehmdamm 66. Dalej nie wiem, znów znika". Czyli z tego wynika, że później założył zakład w Oleśnicy, a może jeszcze w pewnym okresie miał równolegle atelier w Oleśnicy i we Wrocławiu.

Dodano 24,03.2020 r.
Na francuskim portalu aukcyjnym pojawiła się fotografia Otto Kupke wykonana w atelier w Ścinawie nad Odrą. Znalazł ją B. Szybkowski. Tym samym oprócz fotografii z Wrocławia, Oleśnicy i Wołowa - znamy już fototografię ze Ścinawy. O istnieniu atelier O. Kupke w tym mieście tylko słyszeliśmy.

Fotografia młodej kobiety wykonana w atelier Otto Kupke w Ścinawie nad Odrą

Dodano 20.04.2017 r.
Na str. 91 napisano, że Gustav Tonndorf miał w Bierutowie w 1905 r. atelier przy ul. Brzeskiej 20. Natomiast na poniższej fotografii podano adres bez wskazania ulicy i numeru domu, a tylko napisano "Obok kościoła katolickiego" (św. Józefa), co może wskazywać na wcześniejsze, być może, rozmieszczenie atelier. Kościół św. Józefa wybudowano w 1893 r. i znajdował się przy ul. Oleśnickiej. Dalsze ustalenia wymagają znajomości planu Bierutowa z przełomu XIX/XX. Mam nadzieję, że mieszkańcy Bierutowa pomogą w wyjaśnieniu czy adres "obok kościoła katolickiego" mógł być blisko ul. Brzeskiej 20? Obok młodej pary, z lewej strony znajduje się tablica z logo firmy petrochemicznej DAPOL (Amerykańsko-Niemiecka Spółka), co mogłoby wskazywać, że dom weselny poprzez pana młodego był związany z tą firmą lub wynajęto salę od tej firmy.

Na drugiej fotografii inna młoda para - rzadko spotykany w Oleśnicy przypadek ślubu marynarza z Marynarki Wojennej. Wykonana została w atelier Maxa Bergela. Po prostej sygnaturze można sądzić, że jest to może jedna z jego najwcześniejszych fotografii. Późniejsze (str. 85) już mają piękne tłoczone sygnatury z adresem atelier. Może pomocna będzie analiza dat używania tego rodzaju munduru?

Może jedna z pierwszych fotografii Gustava Tonndorfa w Bierutowie?	Może jedna z pierwszych fotografii Maxa Bergela? Obie fotografie z kolekcji współautora książki B. Szybkowskiego

Dodano 30. 04. 2017 r.
Napisał do mnie znany historyk i kolekcjoner fotografii Zygmunt Wielowiejski, z urodzenia (1963) wrocławianin, były mieszkaniec Oleśnicy, znawca XIX wiecznej fotografii wrocławskiej, autor wielu wystaw i również książek (m.in. autor ksiażki Hermann Krone i inni. Wrocław na fotografii 1840-1900 oraz Japonia na starej fotografii - tam notka biograficzna o autorze), mieszkający od wielu lat w Niemczech. Aktualnie pracujący nad książką o fotografach w Nysie przy współpracy z B. Szybkowskim, również współautorem książki o fotografach oleśnickich. Pan Z. Wielowiejski przedstawił kilka interesujących uwag i uzupełnień (dziękujemy !!!), które uwzględnimy w kolejnym II rozszerzonym wydaniu książki o fotografach.

Dodano. 11.05.2017.
O atelier Rodzeństwa Schultz (Geschw. Schultz) wiedzieliśmy niewiele. Na stronie 102 umieszczono tylko widokówkę, przedstawiająca zmianę warty w Batalionie Jegrów nr 6. Ze strony genealogicznej wiadomo, że w 1931 r wykonano w tym atelier zdjęcie ślubne. Obecnie na allegro.pl pojawiła się fotografia z tego atelier.

Ze zbiorów Bogusława Szybkowskiego	Sygnatura: PHOTOGRAPIE Geschw. Schultz OELS i SCHL VIS A VIS ELYSIUM

Ciekawostką jest adres na sygnaturze atelier. Inni fotografowie zajmujący wcześniej (?) to atelier (Issak - ok. 1905 r.) podawali adres Wartenbergerstrasse 1; 2 lub 1/2, natomiast na tej fotografii napisano Vis a Vis Elysium. Można sądzić, że ten ogólny adres był bardziej promocyjny, niż z podanym adresem ulicy, bo wszyscy mieszkańcy wiedzieli, gdzie jest zajazd Elysium istniejący od ok. 1830 r. Można też sądzić, że atelier Rodzeństwa Schultz istniało w jednym z sąsiednich domów. Będziemy więcej wiedzieli, jeśli pojawi się kolejne zdjęcie z tego atelier.

Strzałką pokazałem dom przy ul. Oławskiej 29. Przez atelier w tym domu przeszło wielu fotografów.
Tam zaczynał swoją oleśnicką przygodę fotograficzną Herden,
a ostatnim, wykorzystującym atelier w tym domu był Bergel

Dodano 15.O4.2018
Zygmunt Wielowiejski, znany historyk fotografii przysłał ważne informacje, dotyczące dat śmierci najważniejszych oleśnickich fotografów. Otto Mücke zmarl w marcu 1910 roku w wieku 72 lat. Max Herden umarł w 1916 roku, czyli przez prawie 30 lat zakład Herdena prowadziła żona, a potem córka.

Dodano 17.05.2018
Pierwszy fotograficzny ślad po atelier Photo-Kunst Richarda Schneidera na ul. Wartenbergerstrasse 2. Fotografia wykonana po 1925 r. Zmienił w nim Rodzeństwo Schultz. Być może po 1931 r.

Wartenbergerstrasse 2. Całość budynku jeszcze z atelier Germania (ok. 1911 r.)
pokazano w książce na stronie 100. Z lewej Sale Miejskie, wejście do ogrodów

Dodano 31.08.2018 r.
Ukazała się książka Leksykon fotografów ziemi kłodzkiej. Pięknie wydana, znakomite zdjęcia starych fotografii. Dlaczego o niej wspominam - jej współautorem jest Waldemar Zieliński, były mieszkaniec Oleśnicy, bywający w naszym mieście prawie co tydzień, członek Polskiego Związku Artystów Fotografików. W tym leksykonie są trzy biogramy związane z Oleśnicą - Maxa Herdena, jego ojca i brata. Już jest wiadomo, kiedy M. Herden się urodził i kim byli jego rodzice. W książce 4-krotnie wymienia się naszą książkę o fotografach oleśnickich.

Dodano 07.11.2018 r.
Dwukrotnie wyżej wspominany, autor książki o Historii Fotografii w Nysie przysłał informację o kolejnym oleśnickim fotografie Auguście Majewskym wzmiankowanym w Oleśnicy w 1871 r. Więcej nic o nim nie wiemy.

Dodano 28.11.2018 r. Współautor książki B. Szybkowski już dawno wspominał o odnalezieniu nowego fotografa oleśnickiego, który dłużej pracował w Nysie. Dlatego musiałem czekać, aż wyjdzie książka o fotografach z Nysy, autorstwa Zygmunta Wielowiejskiego. W niej napisano, że nyski fotograf Louis Mirring wyjechał z Nysy do Oleśnicy, a po zakończeniu pracy w Oleśnicy w 1904 r. udał się do Kłodzka. Nie zamieszczono natomiast żadnego zdjęcia wykonanego w Oleśnicy. Wczoraj B. Szybkowski odnalazł takie zdjęcie w swoich zbiorach i przysłał - pokazałem je z prawej. Mirring zapełnił lukę czasową w wynajmowaniu atelier przy Ohluerstrasse 29 pomiędzy Maxem Zibbelem, a Maxem Bergelem. Zibbel wyjechał z Oleśnicy ok. 1903 r. Natomiast Bergel objął atelier po Mirringu 30 kwietnia 1904 r. Czyli Mirring mógł mieć atelier pod tym adresem pomiędzy 1903 a 1904 r. Bo na odwrocie fotografii napisano datę jej wykonania 1904 r. Zapewne kiedyś natkniemy się na inne fotografie oleśnickie Louisa Mirringa.

Fotografia żołnierza Batalionu Jegrów nr 6

Dodano 27.11.2019 r.

Napisaliśmy w książce (s.3), że pierwszym oleśnickim (i jednym z pierwszych na Dolnym Śląsku) fotografem-dagerotypistą był aptekarz Oswald. W 1840 r. jego dwa dagerotypy z widokami rynku w Oleśnicy pojawiły się na wystawie we Wrocławiu. Niestety, nie znaliśmy jego imienia. Obecnie wiemy, że był nim najpewniej Ferdynand Oswald, który kupił aptekę Pod Lwem 1 stycznia 1826 r. i zmarł 18 grudnia 1854 roku. Jego syn Johann Ferdynand urodził się 18 czerwca 1829 r., czyli w 1840 r. był dzieckiem. Stąd wynika, że prekursorem oleśnickiej fotografii był Ferdynand Oswald i prawdopodobnie zajmował się dagerotypią mając 40-50 lat.

Dodano 08.06.2020 r.

W Oleśnicy istniało 6 drogerii, które oprócz typowego asortymentu sprzedawały materiały fotograficzne, aparaty, wywoływały filmy i wykonywały odbitki. Na szyldach i podświetlanych reklamach miały napis FOTO i niekiedy nazwę firmy, której akcesoria sprzedawały. Znajdowały się one w Rynku i na ul. 3 Maja. W książce umieściliśmy zdjęcia dwóch wystaw. Obecnie można dodać zdjęcie Rathaus Drogerie und Photohandlung, będącą własnością Ewalda Henschela. Mieściła się do 1934 r. w budynku Rynek 13, a od 1935 - Rynek 52.

Na odwrocie zdjęć pojawiała się przed 1935 r. odbitka stempla

Na podświetlanej reklamie widać napis FOTO, a niżej znak Agfa, czyli firmy,
której Henschel był przedstawicielem handlowym. Zdjęcie wykonano prawdopodobnie w październiku 1934 r.
Źródło fragmentu zdjęcia Paweł Szczegodziński

Dodano 24.02.2022 r.

Jacek Strzałkowski w swoim Leksykonie Fotografów podaje, że fotograf Ehlers Henrich w II 1903 r. zamknął swój zakład w Oleśnicy. Powołuje się na Photograpische Cronik 1903 s. 87. Ten leksykon liczy 9005 nazwisk ułożonych alfabetycznie. Informację przysłał B. Szybkowski.

Dodano 03.01. 2023 r.
W internecie na Allegro pojawiła się widokówka pokazująca Brzezinkę, którą wydał Paul Otto, Photograph, Oels i. Schles., Hinterhäuser 10. Być może kiedyś natrafimy na fotografię jego autorstwa.

Obecnie w Oleśnicy nie ma atmosfery do wznowienia tej książki, dlatego chcąc podziękować wydawcy i współautorowi książki Bogusławowi Szybkowskiemu, pokażę niżej kilka ostatnich książek wydanych przez jego "Wydawnictwo MS", poświęconych fotografii, fotografom i aparatom fotograficznym.

Książki "Wydawnictwa MS" poświęcone fotografii w latach 2014-2020

2014 r.	2015 r.
2016 r.	2017 r.
2018 r.	2018 r.
2018 r.	2020 r.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI

http://zefys.staatsbibliothek-berlin.de/kalender/auswahl/date/1866-08-30/24353243/?no_cache=1