Marek Nienałtowski Pomnik cmentarny pamięci żołnierzy II Armii WP
Fot. Z. Podurgiel

Na cmentarzu komunalnym w Oleśnicy pochowano żołnierzy II Armii WP. Nie wiadomo, kto spoczywa w mogile, kiedy i gdzie zginął. Napis intencyjny na pomniku jest niewidoczny pod przykryciem otaczających krzewów, które należałoby przyciąć i te z przodu (zasłaniające napis) - usunąć.

Napis intencyjnyw dwóch rzędach: ZBIOROWA MOGIŁA ŻOŁNIERZY II ARMII WOJSKA POLSKIEGO POLEGŁYCH ZA WOLNOŚĆ W ROKU 1945

Pan Mateusz Franke z Wołowa (obecnie student prawa w Krakowie) przysłał w dniu 28.02.2008 roku informację (dziękuję!), która pomogła w wyjaśnieniu tajemnicy mogiły. Cytuję: "Mogiła żołnierzy 2 Armii WP. W końcu marca 1945 r. na terenie powiatu oleśnickiego zginęło 9 żołnierzy z 3 Dyw. Artylerii Przeciwlotniczej 2 Armii WP. W 1969 r. szczątki poległych przeniesiono na cmentarz komunalny i pochowano we wspólnej mogile [za: red. Czesław Czubryt - Borkowski, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, 1988]. Oddziały tej dywizji ochraniały w Oleśnicy główną stację rozładowań transportów kolejowych od 24 III do 7 IV 1945 r. [za: jak poprzednio]". Pan M. Franke dodał jeszcze, że czytał o tym (nie pamięta gdzie, ale jest tego pewien), że ci żołnierze zginęli w wypadku kolejowym.

Tak więc, na cmentarzu komunalnym znajduje się bezimienna mogiła dziewięciu (ośmiu, wg tabliczki nagrobnej) żołnierzy 3. Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej (dywizja ma w Oleśnicy swój pomnik). Może w archiwum wojskowym odnajdą się nazwiska żołnierzy i zostaną wyryte na dodanej płycie inskrypcyjnej. Żołnierze nie powinni być bezimienni.

Szczątki żołnierzy przeniesiono na ten cmentarz dopiero ok. 1969 r. Gdzie byli pochowani pomiędzy 1945 i 1969 rokiem? Jeden z kolejarzy pracujących w Oleśnicy od marca 1945 r. twierdził, że ofiary wypadków z transportów kolejowych, chowano obok torów - aby nie wstrzymywać ruchu na zatłoczonych arteriach - może i tak było.

W 1978 - 1979 r. postawiono na cmentarzu wyżej pokazany pomnik, w postaci orła. Jego autorem był rzeźbiarz Ryszard Waldek Zamorski (ur. 1940 - zm. 2008 r.). Pomnik został odlany z białego betonu w betoniarni w Oleśnicy, przy ul. S. Moniuszki (wg. Grzegorz Huk. Panorama Oleśnicka nr 17. 2010 r.). Nie umieszczono go przy grobie, gdzie nie było miejsca, ale przy głównej alejce. Okazało się, że ówczesnym władzom zabrakło determinacji i nie przenieśli jednocześnie mogiły żołnierskiej pod pomnik. Ich zbiorowy grób znajduje się na cmentarzu ok. 30-40 m od pomnika.

Co roku w dniu zmarłych przed pomnikiem i na grobie palą się znicze, będące symbolem pamięci o bezimiennych zołnierzach. Fot. Z. Podurgiel.

Także przy tym pomniku z okazji świąt wojskowych, byli żołnierze składają kwiaty i zapalają znicze.

W związku z tym, że istniał zamiar przeniesienia pomnika w inne miejsce, gdzie prędko uległby sprofanowaniu, a nawet zniszczeniu - wykonałem zdjęcia dokumentacyjne.

Widok ogólny	Od przodu	Od tyłu	Z boku

Dodano 14.09.2011 r.  
12.09.2011 r. odbyła się ekshumacja żołnierzy z poniższego grobu i przeniesienie zwłok w okolice pomnika II AWP.

Grób zołnierski po ekshumacji	Pomnik po usunięciu krzewów i zakopaniu obok niego szczątków żołnierzy

Na skutek protestów, nie przeniesiono pomnika w inne miejsce, a jedynie pod pomnik przeniesiono szczątki żołnierzy leżących w zwykłym niezadbanym grobie. Mam nadzieję, że przeniesienie zwłok odbyło się zgodnie z ceremoniałem wojskowym, należnym żołnierzom.

Obecnie pomnik pamięci będzie prawdziwym pomnikiem cmentarnym - grobem żołnierskim, pod którym, tak jak dawniej, mieszkańcy Oleśnicy będą mogli zapalić znicze, a wetereni i byli żołnierze WP złożyć kwiaty z okazji różnych uroczystości, szczególnie - święta Wojska Polskiego. Doprowadził do przeniesienia szczątków żołnierskich zastępca burmistrza Oleśnicy Piotr Pawłowski.

Chciałbym przypomnieć, że w 1947 r. istniał w tym miejscu Cmentarz garnizonowy i na nim byli pochowani zołnierze, którzy zginęli w wypadku kolejowym. Czy to są ci sami? Szkoda, że UM nie podejmuje współpracy z Uniwersytetem Wrocławskim w sprawie wykonywania prac magisterskich na "tematy oleśnickie". Student mógłby przeszukać archiwa i sprawdzić, kiedy powstał cmentarz garnizonowy i kogo tam pochowano w 1945 r., oraz kiedy ten cmentarz stał się miejskim.

Zbieżne
Nie ruszajcie grobów żołnierskich
Pomnik II ARmii WP

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI