Marek Nienałtowski
Pieczęcie Podiebradów oleśnickich
17.12.2010 r.

Na pieczęciach najczęściej elementem rozpoznającym nadawcę był jego herb. Herb wraz z rozwojem ekonomicznym i politycznym rodu rozrastał się o nowe pola, związane z nabytkami ziemskimi (księstwa, hrabstwa, miasta, wsie itp). Podiebradowie do roku 1495 tytułowali się książętami ziębickimi i hrabiami kłodzkimi. Dlatego elementy "ziębickie i kłodzkie" występowały w ich pieczęciach. Po uzyskaniu księstwa oleśnickiego w 1495 roku - powstaje księstwo ziębicko-oleśnickie i ich herb rozrasta się o kolejne pole z herbem księstwa oleśnickiego (aby lepiej zrozumieć niżej napisane i przedstawione - należałoby przeczytać o herbach księstwa). Powstaje też kolejne pole w postaci szachownicy, co do którego znawcy heraldyki oleśnickiej toczą spór. Wg mnie szachownica pochodzi z herbu księstwa zagańsko-głogowskiego, wg innych - herbu księstwa wołowskiego, jeszcze inni uważają, że jest to herb księstwa brzeskiego lub świdnickiego. Pominiemy te spory.

Herby w pieczęciach występują w postaciach: małych (sama tarcza) i wielkich (dodatkowo klejnoty, z hełmem i koroną oraz labrami). Zazwyczaj klejnotów w herbach ziębickich było 2-3, w herbach ziębicko-oleśnickich - trzy. Henryk Wacław bierutowski wprowadził w 1622 roku w pole swojej pieczęci pięć klejnotów, co było uznane za najwyższą jakość wykonania pieczęci w ramach 53. mm średnicy (ten herb na monecie)

Podiebradowie mogli używać czerwonego wosku do wykonywania pieczęci. Napisy wykonywali początkowo w j. czeskim. Potem zaczęli uzywać łaciny i w samym końcu panowania - j. niemieckiego (Elżbieta Maria - ostatnia z Podiebradów). Początkowo napisy wykonywano minuskułą gotycką (małe litery), a potem już majuskułami (wielkie litery). Na uwagę zasługuje fakt zapisywania "książę z Ziębic" chociaż zamieszkiwał w Oleśnicy, Ząbkowicach lub w Bierutowie. Także na pieczęciach (i często w medalach) pisano "książę ziębicki", chociaż książę był księciem ziębicko-oleśnickim, a w długim okresie czasu - tylko oleśnickim.

Niżej pokazano kilka wybranych pieczęci. Powiększono je i pokolorowano, aby pokazać dokładniej szczegóły. Pochodzą z książki O. Felcmana i R. Fukali, niżej wymienionej. Autorem rozdziału skąd pochodzą pieczęcie jest Karel Müller.

Henryk I z Ziębic. 1495 r. okrągła, czerwony wosk, 40 mm średnicy. W polu 1 i 4 orły ziębickie, 2 i 3 pole - kłodzkie. W polu sercowym - herb Podiebradów. Dwa klejnoty, hełm ziębicki bez korony.

Opis łacińską minuskułą gotycką: s: heinricis : ducis : monster / berge et : comitis : glatze.

Henryk książę ziębicki i hrabia kłodzki

Henryk I z Ziębic. 1496 r. okrągła, czerwony wosk, średnica 57 mm.

Pojawiają się nowe elementyw polu tarczy. Herb nosi nazwę ziębicko-oleśnickiego. W drugim polu pojawia się orzeł oleśnicki i w trzecim - szachownica. Pojawia się klejnot oleśnicki.

Opis gotycką minuskułą:† S. henrici † ducis †. monsterbergen olssnicen † et † comitis † glacse.

Henryk książę ziębicko oleśnicki i hrabia kłodzki.

Albrecht, Jerzy i Karol z Ziębic (synowie Henryka I). 1501 r., czerwony wosk, średnica 36 mm, herb mały.

Opis gotycką minuskułą: S * alberti * georgii * et * ducum * monstergensium.

Albert, Jerzy, Karol książęta ziębiccy.

Herb duży książęcych braci Albrechta, Jerzego i Karola, średnica 80- 96 mm

Karol I z Ziębic. 1512 r. czerwony wosk, średnica 49 mm, typowy herb księstwa ziębicko-oleśnickiego. Pomiędzy skrzydłami środkowego klejnotu umieszczono datę 1512.

Opis gotycką minuskułą: † Sigilum † caroli † ducis † monsterbergensis † slesie † olensnsis † comes † glacen.

Pieczęć Karola księcia ziębickiego, na śląsku oleśnickiego, hrabiego kłodzkiego.

 

 

Karol I z Ziębic. 1518 r., okrągła, czerwony wosk, średnica 26 mm. Mały herb księstwa ziębicko-oleśnickiego.

Na wstęgach znajdujących się nad tarcza i po bokach umieszczono majuskułą

S // CA // RO // LI // MONST // RBER // G

Karol ziębicki i kłodzki

Duża pieczęć Karola I o średnicy ok. 9-10 cm. z prawej zaczyna się napis majuskułowy CAROLIS

Karol I z Ziębic, 1530 r. odcisk sygnetu 20 x 17 mm. Typowy mały herb księstwa ziębicko-oleśnickiego. Nad tarczą majuskulny napis KDM czyli Karol książę ziębicki.

Jan z Ziębic. 1547 r., okrągła, czerwony wosk, średnica 38 mm. Duży typowy herb księstwa ziębicko-oleśnickiego.

Opis majuskułą: † S ILL: PRINC: D. D. JOAN: D. G. DVCIS MONSTERB: COMIT: GLACIE.

Karol II z Ziębic. 1597 r., okragła, czerwony wosk, średnica 50 mm. Typowy duży herb księstwa ziebicko-oleśnickiego.

Opis majuskułą: † CAROLVS . DEI GRATIA . DVX . MONSTERBERGENSIS . IN SILESIA OLSNENSIS . COM . GLACENSIS.

Elżbieta Maria z Ziębic. 1648 r. (było to po śmierci ojca, ostatniego Podiebrada, a już po ślubie z Sylwiuszem Nimrodem Wirtembergiem. Zapewne pisała w sprawie swoich majątków w Czechach), okrągła, czerwony wosk, średnica 33 mm. Typowy duży herb księstwa ziębicko-oleśnickiego.

Opis majuskułą po niemiecku: * V. G. G. ELISABETH . MARIA . GEB. HERTZ. Z. MUNSTER. V. OLSEN.

 

Literatura
Felcman, O., Fukala, R. a kol. Poděbradové. Rod českomoravských pánů, kladských hrabat a slezských knížat. Praha: Nakladatelství Lidové noviny, 2008. s. 426-443

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
S CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI