Marek Nienałtowski
Kaci z Dobroszyc
Poniższy tekst w znacznym stopniu opracowano na podstawie książek Daniela Wojtuckiego [1], [2].
Krótki okres istnienia dobroszycko-trzebnickiego okręgu sądowego, szybkich zmian na dworze książęcym, słabo jeszcze ukorzenionych tradycji miejskich Dobroszyc i brak literatury historycznej utrudnia pisanie o sądownictwie w Dobroszycach. Istniała władza sądownicza we wsi Dobroszyce (zakładając, że wieś była na prawie niemieckim), inna w mieście Dobroszyce i inna na ziemiach stanowiących własność książęcą (np. folwark w Dobroszycach). Wirtembergowie nie posiadali prawa sądzenia w sprawach gardłowych, czyli kończących się karą śmierci - w tym przypadku zapewne decydował sąd istniejący przy staroście, przedstawicielu władzy cesarskiej.
Wiadomo z historii [1], [2], że wykonano w Dobroszycach wyrok śmierci na szlachcicu, znane są również nazwiska katów dobroszyckich. Również w Międzyborzu należącym do księcia na Dobroszycach wykonano wyrok śmierci i istnieli kaci. Także w Twardogórze, należącej od 1712 r. do księżnej Anny Zofii, byli znani z nazwiska.
|
6 września 1684, jeszcze za życia księcia Juliusza Zygmunta wykonano w rynku dobroszyckim wyrok śmierci na szlachcicu, który miał posiadłości m.in. w księstwie oleśnickim i był oskarżony o zabójstwo. Kat, zapewne z Oleśnicy, ściął głowę Ernsta Friedricha von Balck, a ciało pochowano na cmentarzu dobroszyckim. Nie wiadomo kogo on zabił, kto wydał wyrok śmierci, gdzie odbył się sąd, gdzie oczekiwał na wykonanie wyroku (więzienie w Dobroszycach?). Zapewne z tej okazji wybudowano w Dobroszycach małe drewniane podwyższenie, aby dobrze było widać wykonanie wyroku, bo miał on odstraszyć potencjalnych zabójców.
Dopiero w 1692 r. czyli już za czasów księżnej Anny Zofii pojawia się w Dobroszycach pierwszy kat Dittrich Elias, potem Dittrich Johann Caspar (1695); Geissler ? (1703, † przed 1705), Wachsmann Godfried (przed 1708); Barger Georg Heinrich (1735, 1735); Thiel Wilhelm (1751); Berger George (1796, 1798); Brauer Franz Joseph (1800, 1806); Mahsler Joseph (1816); Schinzel Johann (1819); Breuer Joseph (1829). [2]. Być może, że jedynie wykonywali oni kary przy pręgierzu, który mógł krótko istnieć i nie wspomina go historia. Zazwyczaj mieszkali oni w budynkach zwanych katowniami. Taki budynek powinno wystawić miasto lub przystosować istniejący, leżący z dala od innych zabudowań miasta.
Przy braku zatrudnienia typowo katowskiego zajmowali się oni głównie usuwaniem padliny, wyłapywali wałęsające się psy, zakopywali samobójców, opróżniali doły kloaczne i czyścili studnie. Często pełnili z dobrym skutkiem funkcje chirurgów i weterynarzy. Z padłych (odstrzelonych) zwierząt sprzedawali skóry, włosie, tłuszcz i mięso. Z psich skór wyrabiali obuwie, rękawiczki i inną powszechnie używaną "galanterię skórzaną". Z racji wykonywania wielu funkcji byli sytuowani finansowo na poziomie bogatych mieszczan [2]. Z racji "nieczystości zawodu" byli wyobcowani w mieście i żenili się w obrębie rodzin katowskich.
Jeszcze za rządów księżnej Anny Zofii 10 lutego 1691 r w Międzyborzu ścięto Georga Schuffet(t)a, za świętokradztwo oraz za to, że dwukrotnie podpalał dom polskiego pastora Samuela Cretiusa. Głowę zatknięto na pal, a ciało przybito do koła [3]. Nie wspomniano o katach w Międzyborzu.
Wymieniono katów w Twardogórze [2], natomiast brak jest informacji o wykonanych w tym mieście karach śmierci lub choćby kar cielesnych.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI