Marek Nienałtowski
Herb z prospektu organowego kościoła św. Katarzyny w Bierutowie podstawą do odtworzenia herbu dla Kolumny Złotych Godów w Oleśnicy
12.01.2016 r.
Uzupełnienie 31.08.2020 r.

Od dwudziestu lat dążę do poznania płaskorzeźb umieszczonych na czterech medalionach Kolumny Złotych Godów. Jedna z nich przedstawia herb Marii Zofii z hrabiów Solms Laubach - żony księcia wirtembersko-oleśnickiego Karola Chrystiana Erdmanna. Herb ten wielokrotnie zmieniał swoją postać, a na dokumentach oleśnickich występował w najprostszej postaci (niebieski lew). Dlatego szukałem herbu Marii Zofii z okresu jej pobytu w Oleśnicy, aby dopasować go do niewyraźnej postaci medalionu, pokazanej na jednej z widokówek. Okazało się, że taki herb znajdował się na organach istniejących w kościele św. Katarzyny w latach ok. 1753 do ok. 1948 r. Stało się to możliwe dzięki artykułowi Wolfganga J. Brylla [1].

Niżej pokazano kompozycję organów istniejących przed wojną [1] z obecną emporą muzyczną. Organy te były ufundowane przez księcia Karola Chrystiana Erdmanna i jego żonę Marię Zofię z hrabiów Solms Laubach i dlatego nad organami znajdowały się ich herby.


Prospekt organowy z 1753 r. [1], wkomponowany we współczesne moje zdjęcie

 
Nad zewnętrznymi wieżami piszczałkowymi umieszczono z lewej herb księcia,
a z prawej herb księżnej [1]
Herb księcia w najbardziej rozwiniętej postaci
(z sześcioma klejnotami) [1]
Herb księżnej, ze znaną już tarczą i z trzema klejnotami nad tarczą i jednym poza nią. Takie niesymetryczne rozmieszczenie klejnotów nie jest spotykane [1]

Z powyższego zdjęcia i poniższego rysunku wynika, że w herbie wyżej pokazanym dodano poza tarczą czwarty klejnot - czarną różę heraldyczną - majątku Sonnewalde. Z tego zdjęcia oraz widocznego zarysu herbu na medalionie Kolumny Złotych Godów wynika, że klejnot Wildenfels z czarną różą był w herbie Solms-Laubach pomijany. Taką decyzję podjał ojciec księżnej Marii Zofii. Czyli w herbie pokazywano tylko 3 klejnoty. Niżej ilustracja z końca XVIII w. z pokazanym herbem hrabiów z Solms jeszcze z czteroma klejnotami.

Oryginał skanu druku herbu hrabiów Solms. Pan Antoni W. kupił rysunek na targu
staroci w Wiedniu i przysłał skan. Dziękuję!
Powiększenie samego herbu. Widoczna cała struktura herbu, także kolory - dzięki szrafowaniu. Świadczy to, że rysunek wykonał znawca heraldyki hrabiów Solms

Dodano 10.09.2020 r. Prawie analogiczny rysunek herbu Solms (może kolejne wydanie) z 1789 r. znajdował się w antykwariacie.

Na podstawie powyższego herbu, zdjęcia herbu z organów w kościele w Bierutowie, wykonałem w programie CorelDraw jego rysunek.

Postać herbu, która mogłaby stanowić podstawę strukturalną do dyskusji z rzeźbiarką w celu odtworzenia medalionu z kolumny Złotych Godów. Hełmy i korony pochodzą z herbarza Tadeusza Gajla, za jego zgodą. Lew, róża i kapa z klipartów programu Corel Draw i i Armorial Gold. Istnieją różne kliparty lwów, ale nie ma siedzącego i patrzącego prosto. Dlatego lwa powinien narysować artysta

Na powyższym rysunku herbu widać w tarczy niebieskiego lwa na złotym polu - herb hrabiów Solms. Czerwono-złote pole dotyczy majątku Falkenstein i miasta Münzenberg. Srebrny lew na czarnym polu to herb majątku Sonnenwalde, a czarna heraldyczna róża na złotym polu - herb majątku Wildenfels.

Klejnoty: z lewej czapka turniejowa panów z Falkenstein-Münzenberg, trzy rzędy pawich piór, po bokach turniejowe kopie z czerwonymi i złotymi flagami (lub czerwono-złotymi flagami). Dalej niebieski lew przodem, stojący na hełmie, z czerwono-złotymi skrzydłami. Kolejno - biały lew stojący bokiem na hełmie z koroną szlachecką.

Labry - z lewej wierzch czerwony, spód złoty, z prawej - wierzch czarny, spód biały.

Uwaga. Na poniższym zdjęciu widać dobrze w herbie Solms-Laubach, że mitra nie jest cztero-kabłąkowa (jak na zwieńczeniu kolumny Złotych Godów), a sześcio-kabłąkowa. Także książę ma na jednym z ostatnich obrazów - mitrę sześcio-kabłąkową. Dlatego musiał mieć na swoim herbie także taką mitrę.


Z lewej widoczny nieco medalion księżnej. Widać sześcio-pałąkową mitrę książęcą, chociaż na szczycie kolumny
jest mitra cztero pałąkowa. Pod mitrą widać płaszcz (kapę) książęcą nawet ze sznurem i frędzlem.
Widoczne są tylko trzy klejnoty, zewnętrzne niższe od środkowego


Przybliżony projekt herbu Solms-Laubach. Projektantka powinna dorysować labry z epoki
i rozmieścić całość w wymiarach medalionu

Powyższe rysunki powinny stanowić podstawę do wykonania kolejnego medalionu. Kilkanaście lat poszukiwań dobrego rysunku skończyło się sukcesem.

Wnioski

  1. Po raz pierwszy pokazałem herb znajdujący się przed 1945 r. na medalionie Kolumny Złotych Godów. Na jego podstawie można stworzyć płaskorzeźbę.
  2. Nie chcąc zaciemniać rysunku, pominąłem rozbudowane labry.

Literatura

  1. Brylla W. J., Organy z Rybarzowic w Bierutowie, W: Sudety nr 5 2015
  2. http://www.welt-der-wappen.de/Heraldik/seite38.htm
  3. Pokój. Monografia., Praca zbior. pod red. E. Gosławskiej, Wyd. II uzup. Pokój 2015 (tam umieściłem w herbie Solms-Laubach białego ukoronowanego lwa, zgodnie z ówczesną literaturą heraldyczną [2])
  4. Kolumna Złotych Godów
  5. Odznaczenia księcia Erdmanna

Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli
Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI