Marek Nienałtowski
Cmentarz Włoski w Oleśnicy
Opracowano na podstawie materiałów archiwalnych zebranych przez Marka Włodarczyka z Oławy
12.03.2013 r.

W 1943 r. większość żołnierzy włoskich odmówiła walki po stronie niemieckiej i została wywieziona do obozów, głównie w Niemczech. Mieli status żołnierzy internowanych - byli traktowani jako zdrajcy, na poziomie równym jeńcom Armii Czerwonej. Zostali pozbawieni opieki Konwencji Genewskiej i byli używani do ciężkiej pracy fizycznej w przemyśle wojennym. Brak żywności, złe warunki higieniczne powodowały częste epidemie. Od 1944 r. ich sytuacja uległa poprawie, uzyskali dokumenty i zaczęli być traktowani jak cywilni włoscy pracownicy. Ale odmowa pracy była traktowana bardzo surowo. W Oleśnicy pojawili się w dużej grupie w 1944 r, mieszkali w różnych barakach.

Po zajęciu Oleśnicy przez Armię Czerwoną, Oleśnica stała się punktem zbornym byłych jeńców Wehrmachtu - wówczas ilość byłych włoskich internowanych zołnierzy wzrosła do ok. 4000. Ponadto do jeńców dołączali cywilni pracownicy, w tym wiele kobiet i dzieci sądząc, że przy wojsku łatwiej będzie im wyjechać do Włoch. Z niepełnych informacji wynika, że zajmowali m.in. budynek poczty i budynki przy obecnym parku Henryka Sienkiewicza. Ówczesne złe warunki sanitarne powodowały dużą śmiertelność mieszkańców miasta.

Byli chowani na nowym cmentarzu (założonym jeszcze przez radzieckiego Komendanta Miasta), zwanym potocznie mieszanym o powierzchni ok. 5000 m2, obok już istniejących cmentarzy - miejskiego i ewangelickiego oraz powstającego cmentarza wojennego A.Cz. Na nim w jednym rzędzie stworzono kwaterę włoską - umieszczono 17 mogił. Z tego 16 było otoczonych betonowo-kamiennym obramowaniem o wymiarach 2,0x0,8x0,8 m, z podanymi nazwiskami i numerowanych od 1 do 17. Na nim też chowano zmarłych innej narodowości, ale źródła archiwalne ich nie ujmują.

Cmentarze istniejące w 1945 r. Na cmentarzu tzw. mieszanym pochowano 17. osób narodowości włoskiej.
Na cmentarzu miejskim 3 osoby obok kaplicy i przy alejce (czarny prostokąt oznaczony jako 2).
Na cmentarzu ewangelickim pochowano 1. osobę (czarny prostokąt oznaczony - 1)

Jak wynika ze spisu - byli to głównie młodzi mężczyźni. Wśród nich pochowano 3 kobiety i jedno niemowle - dziewczynkę. Byli chowani od kwietnia do października 1945 r. Trzech innych - może żołnierzy, pochowano 3 sierpnia 1945 r. jako NN na cmentarzu miejskim, obok kaplicy. Być może, że były to osoby ekshumowane. Wymiar mogiły wynosił 2x3 m. Jedna osoba została pochowana na początku cmentarza ewangelickiego. Mogiła miała marmurowe obramowanie o wymiarach 2x3 m. Zmarła 17 stycznia 1944 r., czyli w czasach niemieckich mając 23 lata, znane jest nazwisko (dane bardzo nieczytelne). Wszyscy oni zostali zapewne ekshumowani w 1952 r. (tak jak inne osoby z tego cmentarza). Przyjechały wówczas specjalne samochody z Włoch, do których ładowano szczątki. Jak opowiadali mieszkańcy Oleśnicy - teren by wówczas otoczony milicją i nie można było się zbliżać, ale nikt nie podchodził, bo w trakcie ekshumacji unosił się straszny smród, który czuć jeszcze było jakoby kilka dni. Nie wiadomo czy ich wywieziono do Włoch, czy na cmentarz włoski do Wrocławia. Kilka lat temu pisałem w tej sprawie do ambasady włoskiej - ale nie dostałem odpowiedzi.

Zbieżne:
Cmentarze niemieckie

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI