Marek Nienałtowski
Piwiarnia i ogródek koncertowy - Bellevue

Zamek niezamieszkały przez książąt od ok. 1815 -1825 r. musiał zarabiać na swoje utrzymanie. Zapewne wynajmowano pomieszczenia zamkowe (w piwnicy skrzydła wschodniego była piwiarnia). Także część bastionu przy zachodnim skrzydle zamku wykorzystano do celów handlowych, a potem rozrywkowych. Nie wiadomo czy tereny te zostały wynajęte obcej firmie, czy działalność handlową prowadził zarząd majątku książęcego. Początkowo, tj. ok. 1850 roku na tym terenie ulokowano piwiarnię, która nosiła nazwę Karpaten. Podczas silnego rozwoju ruchu muzycznego stał się ona także miejscem odbywania koncertów. Pierwsze informacje prasowe o koncertach tam urządzanych pochodzą z połowy XIX w.


Piwiarnia Karpaten na zachodnim bastionie zamku ok. 1860 wg litografii A. Groegera

Na powyższej ilustracji - z prawej widoczny jest zadaszony podest, z lewej niezadaszony punkt widokowy. Dalej widoczny jest piętrowy dom, z boku którego znajduje się także zadaszona piwiarnia. W głębi widoczny jest budynek Browaru książęcego. Teren ten został obsadzony dwoma szpalerami drzew.


Bellevue w 1897 r. Już widać dostawione stoliki na środku. Z prawej widać zadaszenie drewniane,
podparte słupami. Tam już zamiast długich ław - stoją 4-osobowe stoliki z krzesłami.
Tu i dalej niepodpisane widokówki oraz zdjęcia pochodzą z tej strony.

Widok na tę cześć zamku nazywano Bellevue Od tego później cały teren piwiarni nazywano Bellevue i już ta nazwa figuruje na mapie z 1882 r.


Bellevue wg litografii A. Groegera


Fragment widokówki Herdena z 1900-1904 r. z dodanym napisem Bellevue,
pokazujący drewnianą muszlę koncertową i ogrodzenie

Fragment planu Oleśnicy z 1899 r. dotyczący Bellevue. 1 - Muszla koncertowa; 2 - Staw zamkowy; 3 - Zbocze fosy; 4 - Ogrodzenie i opaska wzmocniająca krawędź fosy. 5 - Dom pełniący funkcję handlową; 6 - Dno fosy z wodą wpływającą ze stawu; 7 - Budynek Książęcego browaru; 8 - Ogrodzenie ogródka; 9 - Zamek - skrzydło zachodnie; 10 - Zadaszony podest

Przy końcu XIX wieku teren Bellevue był obsadzony potrójnym szpalerem drzew i oświetlony dwoma szpalerami lamp gazowych. Od zamku był oddzielony niskim ogrodzeniem.  Od strony fosy znajdowała się opaska betonowa (prawdopodobnie na pewnym odcinku stanowiła podstawę ogrodzenia - drewnianego płotu?), częściowo zapobiegająca osuwaniu ziemi do fosy. Całość wypełniały stoliki dla gości. Na  końcu tego terenu znajdowała się muszla koncertowa.

Widok ogólny na ogródek koncertowy - Bellevue z okresu poprzedzającego 1903 r. (odtworzenie widokówki). Zdjęcie wykonane najpewniej z muszli koncertowej. Widoczne 3 rzędy drzew (obecnie są tylko dwa) i dwa rzędy latarni gazowych.
Z prawej - ogródkowy drewniany zadaszony podest. Na wprost widoczne oba budynki. Wówczas już Browar książęcy nie był czynny. W ogródku  sprzedawano znane wrocławskie piwo z browaru C. Kipke

Do 1906 r. z terenu Bellevue można było oglądać staw zamkowy nazywany stawem wałowym. Pokazano to na poniższym zdjęciu.  Istnienie tego stawu było często potwierdzane na widokówkach.

Rys. 3. Widok na staw ze skarpy zamkowej, z ogródka koncertowego - Bellevue. Podobny widok z miejsca oddalonego o kilka metrów. Widoczna na nim skarpa fosy.
Fot. OH nr 198/1969

Widok na zamek z wieży kościoła zamkowego (1902 r.). Z prawej widoczny staw
i dalej budynek młyna już częściowo parowego

Staw ten został zlikwidowany po 1905 r., tj. po okresie gdy zamek już zaczął faktycznie pełnić rolę siedziby (letniej i miejsca spędzania świąt zimowych) następcy tronu (Nie powinny nikogo mylić widokówki, na których widnieje rok korespondencji 1908 i pokazujące istnienie stawu). Na miejscu stawu powstał książęcy ogród warzywny (kuchenny). Prawdopodobnie został zlikwidowany ogródek koncertowy - Bellevue (przedwojenni mieszkańcy Oleśnicy nie byli wpuszczani na teren zamku! Dopiero teraz mogą go oglądać od środka). Ale na zdjęciach pochodzących sprzed 1938 r. są widoczne jego elementy.


Z prawej zamiast stawu ogród warzywny

Widok na miejsce po byłym stawie i zachodnią część podzamcza (1928 r.)
  1- Ogrodzenie (płot?) odgradzające Bellevue lub całość zachodniej części skarpy od osób niepożądanych. Przed 1905 r. go nie było lub istniał tylko na krótkim odcinku; 2 - Dno byłego stawu; 3 - Dom pełniący funkcje handlowe dla potrzeb Bellevue; 4 - Były browar książęcy; 5 - Część byłego ogrodzenia oddzielającego Bellevue od zamku

  Widok zamku z góry (1942 r.)  1 - Wcześniej dom o przeznaczeniu handlowym; 2 - Płot ogradzający Bellevue; 3 - Dwa rzędy drzew; 4 - Były Browar książęcy; 5 - Alejki szutrowe; 6 - Alejki parkowe i wejście do zamku

Ostatnie elementy związane z Bellevue (dom i były browar) zostały zlikwidowane w latach sześćdziesiątych. Widać je jeszcze na poniższej widokówce z 1960 r.

Widok na północną część zamku z bramy "Pałacu wdów" z ok. 1960 r.
Z lewej widoczne skrzydło północne zamku. W głębi budynek "handlowy", z prawej były Browar książęcy. Fot. S. Arczyński

Obecnie podczas prac archeologicznych na przedzamczu z łatwością odsłonięto mury byłego browaru i nierozpoznane fundamenty innych budowli, prawdopodobnie związanych z Bellevue.

Literatura:

  1. Sondażowe badania archeologiczno-architektoniczne niezbędne do realizacji projektu zagospodarowania terenu podzamcza w Oleśnicy (VI-VII 2005). Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska. Wyk. Edward Drużyłowski, Czesław Lasota, Andrzej Legendziewicz, Marek Nienałtowski. Wrocław 2005.
  2. Bimler K. Die schlesischen massiven Wehrbauten, t. 3: Fuerstentum Oels, Wohlau. Breslau. 1942

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI