Marek Nienałtowski
Krypty Podiebradów w Kłodzku

Niedawno ks. infułat Władysław Ozimek otworzył kryptę Podiebradów w Oleśnicy, w której spoczywają ostatni Podiebradowie. Pierwszy książę ziębicko-oleśnicki z tej dynastii - Henryk I Starszy leży w krypcie w kościele parafialnym w Kłodzku. Czy uda się kiedyś otworzyć kryptę kłodzką?

W 1475 r. książę Henryk I ufundował wraz z żoną Urszulą brandenburską klasztor bernardynów i kościół klasztorny pw. św. Jerzego w Kłodzku. Stał się on „klasztorem domowym” Podiebradów kłodzkich [2]. W nim pod prezbiterium wybudowano kryptę - mauzoleum rodowe Podiebradów, zapewne z epitafium i herbami. Świątynia (i krypta) została poświęcona w 1479 r. i wtedy uzyskała współpatrona - św. Wojciecha. Kiedy książę zmarł (24.VI. 1498 r.) został w niej pochowany. Oprócz niego w krypcie spoczywali jego bracia: Boczek (1496 r.), Wiktoryn (1500 r.) z żoną Heleną Małgorzatą z d. Paleolog (1496 r), Henryk II Młodszy zwany Hynkiem (1492 r), Ludwik - syn Henryka I (1480 r.), Zdena (1522 r.) – córka Henryka I - żona Henryka von Hardeck, oraz Henryk zmarły w niemowlęctwie (1490 r.). Żona Henryka I – Urszula brandenburska zmarła w 1508 r. w klasztorze dominikanek we Wrocławiu i tam została pochowana. Zachowała się po niej w Muzeum Architektury we Wrocławiu płyta nagrobna, częściowo uszkodzona.

W późniejszym okresie klasztor bernardynów traci na znaczeniu, zostaje zamieniony na przytułek i zaistniała obawa sprofanowania książęcych zwłok. Dlatego książe Joachim Podiebrad (biskup brandenburski) i książę Jan Podiebrad na Oleśnicy, każą wykonać w roku 1558 nową kryptę w kłodzkim kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, umieszczoną przed prezbiterium. Do niej przewożą z Wrocławia szczątki swojej babki Urszuli. Z Prościejowa (Morawy) przewożą zwłoki syna Henryka I – księcia Albrechta (1511 r.) [4]. Z krypty kościoła św. Jerzego i Wojciecha przenoszą sarkofagi swojego dziadka, jego braci i ich rodzin do tej nowej.

Był to także kościół powstały częściowo dzięki fundacjom Podiebradów. Krypta była umieszczona pod posadzką na wysokości pierwszego filara z lewej, licząc od prezbiterium (w pobliżu pomnika arcybiskupa praskiego Arnosta z Pardubic). Inna opinia, że w północnej nawie bocznej [3]. Wejście do krypty zapewne przesłaniał nagrobek tumbowy upamiętniający głównie Henryka I i jego żonę Urszulę. Był wykonany z marmuru i otoczony balustradą. Inskrypcja znajdująca się na pomniku jest znana [1]. Był to najokazalszy pomnik nagrobny w Kłodzku. W 1637 roku pod pretekstem położenia nowej posadzki, nagrobek został usunięty, a wejście do krypty zostało przysłonięte tablicą mosiężną (brązową) z inskrypcją, której treść jest także znana [1]. Nie wiadomo kto ufundował tablicę - czy Karol Fryderyk - ostatni z rodu?

Nie miałem okazji być w Kłodzku i sprawdzić czy ta płyta dalej istnieje, i czy jest jakiś ślad tej krypty, chociażby w opisie. Może przeczytają ten tekst znawcy historii Kłodzka i dodadzą informacje o krypcie i innych pamiątkach po krótkiej, ale ważnej obecności Podiebradów w Kłodzku. Wszak oni powołali hrabstwo kłodzkie prawie równe księstwu pod względem praw.

Kłodzko, Ziębice i Ząbkowice miały wspólną z Oleśnicą historię i może należałoby te związki miast kultywować.

dodano 18.01.2013
Pani Krystyna Oniszczuk-Awiżeń z Muzeum Ziemi Kłodzkiej przysłała informację (dziękuję!):
"Nowy nagrobek Podiebradów z 1558 r., w kształcie tumby, stał przed ołtarzem głównym otoczony kratą do 1637 r., kiedy to zastąpiony został brązową płytą inskrypcyjną wpuszczoną wprost w posadzkę. Również i ona nie zachowała się do naszych czasów. Większość płyt nagrobnych i epitafiów zniknęła z kościoła farnego, usunięta przez jezuitów. Za "R. Kaczmarek, J. Witkowski, Zarys dziejów sztuki w Kłodzku, w: Kłodzko dzieje miasta, praca zbiorowa pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998

Tak więc pozostaje, tak jak to uczynił ks. W. Ozimek w oleśnickiej Bazylice, szukać georadarem zarysu krypty w Kłodzku i może kiedyś otworzyć.

Literatura:
1. Czechowicz B. Nagrobki późnogotyckie na Śląsku. Wyd. UWr. Wrocław 2003
2. Herzig A., Ruchniewicz M. Dzieje ziemi kłodzkiej. Atut. 2008
3. Klimaszewska I. Co kryje Krypta. VII ALMANACH ZIEMI KŁODZKIEJ /2012/
4. Mrozowicz W. Pochówki śląskich Podiebradowiczów. W związku z przygotowaniami do otwarcia krypty podiebradzkiej w kościele zamkowym w Oleśnicy. W: Ziębice - miasto św. Jerzego. Dzieje i kultura dawnej stolicy książęcej. Red. B. Czechowicz. Wrocław 2010 s. 77-91

3. Opis kościoła parafialnego
4. Opis kościoła parafialnego 2

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI