Marek Nienałtowski
Dwie fotografie z cmentarza żydowskiego w Oleśnicy
27.10.2022 r.

Dwie poniższe fotografie powstały w latach 1961-1963, gdy ich autor kończył szkołę średnią, a może już był na pierwszym-drugim roku studiów. Grający w karty to uczniowie szkół zawodowych i średnich mieszkający w okolicach cmentarza, a chyba głównie na ul. Leśnej. Skany te dostałem od autora w latach 2004-2007 już z zasłoniętymi twarzami "karciarzy".

Lata 1961-1963. Widać, że grający urządzili sobie na brzegu cmentarza teren do spędzania wolnego czasu. Aby nie siedzieć w słońcu - przenieśli w cień drzewa elementy macew. Nie widać piwa, kieliszków do wódki ani papierosów	Jeden z chłopców dużym kamieniem rozbija element macewy, aby dostosować ją jako siedzisko

Za grającymi widać macewy przewrócone przed 1945 r., zachowała się jedna stojąca przy dwóch drzewach. Z opowiadań wiem, że młodzież urządziła przy cmentarzu teren do ćwiczeń gimnastyczno-kulturystycznych [1]. Gdyby w innym miejscu mieli świetlicę, teren do gry w piłkę nożną czy siatkową - może nie siedzieliby na oddalonym cmentarzu.

Większość tych macew zapewne została potem użyta do wykonania płyt nagrobnych lub do innych celów. Ostatecznie wzgórek (ocenia się jego wysokość na jakoby 2,5-3 m), na którym znajdował się cmentarz, został bestialsko zniwelowany przez wojsko - pozostałości macew, czaszek i kości wywieziono na zwałowisko [1]. Obecnie przy tym terenie powstała dzielnica mieszkaniowa [2]. Nie wiem, czy w obrys terenu cmentarza (z planu miasta z 1939 r.) umieszczono tylko trawnik. W 2008 r. burmistrz Oleśnicy Jan Bronś obiecywał, że postawi na miejscu cmentarza obelisk, ale na obiecankach się zakończyło. Nie wiem, czy ktoś chciałby mieszkać przy cmentarzu, nawet jeśli nie pozostały po nim ślady pochówków.

Przez kilkanaście lat zastanawiałem się, czy skany tych dwóch zdjęć umieścić na stronie. Jeśli umieszczę - może odbitki pojawią się gdzieś z antypolskim podpisem. Jeśli nie umieszczę - nikt nie zobaczy byłego cmentarza z istniejącymi, chociaż przewróconymi macewami, nikt nie pozna prawdziwej historii. Nie pamiętam, czy nieżyjący autor fotografii miał na ten temat jakiś pogląd. Zasłaniając twarze swoich kolegów - godził się na ich upublicznienie. Natomiast nie chciał, aby jego nazwisko znalazło się w podpisie fotografii.

1 Cmentarz żydowski

2. Teren cmentarza żydowskiego

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI