Marek Nienałtowski
Zapominani powojenni oleśniccy włodarze miasta?

Burmistrzowie do 1945 r.
W 1809 r. pojawia sie w Prusach nowa ustawa o miastach. Wraca samorzadność miasta, która wcześniej zostala zlikwidowana po zajęciu Ślaska przez Prusy. Zgodnie z ustawą - radnych wybierali mieszkańcy, ale tylko ci posiadajacy prawa miejskie. Dla ulatwienia wyborów miasto zostało podzielone na 6 okregów (bezirk) - 4 okręgi wg nazw bram miejskich, okręg zamkowy oraz "pozostali", w tym wojsko. W każdym z nich istnial stały lokal wyborczy (najczęściej były to sale hotelowe). Mieszkańcy wybierali swoich przedstawicieli corocznie. Ich kadencja trwała 3 lata, ale 1/3 rady zmieniała się co roku. Radni pełnili swoje funkcje honorowo. Odbywanym co miesiąc obradom rady towarzyszył przewodniczący rady (pierwszym byl rektor "seminarium" Carl Ehrenfried Guenther) oraz sekretarz. Radni reprezentowali mieszkańców, troszczyli się o racjonalne użycie majątku miejskiego, uchwalali finanse miasta oraz ustalali sprawiedliwe dzielenie obciążeń na mieszkanców. W 1809 roku ustawa weszła w życie, lecz nie wiadomo czy wybory się odbyly. Rada powinna wybrać burmistrza i członków magistratu. Burmistrza powinna zatwierdzić Rejencja Wrocławska. Jeśli nie posiadał ku temu kwalifikacji nie zostawał zatwierdzany i należało dokonać ponownych wyborów. Nie wiadomo, dlaczego w Oleśnicy początkowo istniała samorządność w ograniczonej formie - bez burmistrza, z 10. senatorami i wójtem. Czy to znaczyło, że nie wybrano burmistrza, czy wybrano go, a rejencja nie zatwierdzila? Zgodnie z ustawą burmistrz byl wybierany na okres 12 lat.

W tym czasie nie pisano wiele o burmistrzach. Ich nazwisko pojawiało się w podpisach dokumentów, prawie zawsze bez podawania imienia. Po 1809 r. pojawia się nazwisko Proconsula Rüdenberga (1813 r.). W 1819 i 1820 wymieniany jest nieznany z imienia królewski poborca podatkowy Gebauer, będący burmistrzem. W 1851 r. został wymieniony Vogt.

Burmistrz Moritz Vogt, będący równocześnie w latach 1852-1855 Czcigodnym Mistrzem
(tj. osobą stojącą na czele i kierującą pracami) loży świętojańskiej "Wilhelm zur gekrönten Säule",
czyli "Wilhelm pod ukoronowaną kolumna" w Oleśnicy.
Dr Norbert Wójtowicz znawca historii lóż masońskich przysłał pokazanę fotografię, podał imię i funkcję Vogta.
Pan Norbert od wielu lat zasila tę stronę informacjami o loży oleśnickiej i jej członkach

Gdy pojawiła się prasa oleśnicka - nazwisko burmistrza widniało każdorazowo pod ogłoszeniami magistratu. W 1855 i 1859 r. podpisuje się były sekretarz starostwa Niecksch. A w 1859 r. nieznany z imienia Mappes, który pełni swoją funkcję przez jedną-dwie 12-letnie kadencje (do roku 1883?).

Richard Kallmann
7 marca 1883 r. burmistrzem Oleśnicy zostaje adwokat i notariusz z Nowej Soli Richard Kallmann. Zastaje miasto szare - pozostawia z kolorowymi budowlami i ogrodami. Okres jego rządów związany jest z nawiększą rozbudową Oleśnicy, opisaną na tej stronie.

Richard Kallmann w 1908 r. Oba zdjęcia z Lokomotive an der Oder	Richard Kallmann w okresie późniejszym, bardziej siwy

Pełni swoją funkcję przez 3 kadencje (3 x 12 lat), aż do przejścia na emeryturę w marcu 1919 r. Jego nazwiskiem, jeszcze za życia, nazwano ulicę (obecnie J. Bocka). Po 1899 r. mieszkał przy Kaiserstrasse 2 (H. Sienkiewicza). Napisał samodzielnie broszurkę o budowie obecnego Liceum przy ul. J. Słowackiego Der Neubau der Volksschule zu Oels. Festschrift zur Einweihungsfeier am 17 März 1913. [Kalmann, Richard]. Na temat jego działalności istnieje dużo informacji, wymagających przetłumaczenia. Niżej pokazano tylko druki związane z 25. rocznicą pełnienia obowiązków burmistrza Oleśnicy. Ze względu na czcionkę gotycką nie udało się, chociażby częściowo, przetłumaczyć poniższe teksty w komputerowych translatorach.

7 marca 1908 r. obchodził jubileusz 25 lecia pełnienia funkcji burmistrza. Z tej okazji wydrukowano 3-stronicowy hymn zawierający 6 zwrotek: Festlied zur Feier des 25 jährigen Dienstjubiläums des Bürgermeisters Herrn Richard Kallmann: Oels (Schles.), den 7 März 1908.

Hymn z okazji 25 lecia urzędowania burmistrza Kallmanna. Podano tylko słowa, śpiewano hymn chyba na melodię ogólnie znanej wówczas pieśni.	Pogram uroczystości wydrukowany w gazecie oleśnickiej Lokomotive an der Oder. W pierwszym dniu obchodów mieszkańcy mieli przejść uroczyście z pochodniami głównymi ulicami miasta i na końcu spotkać się w Elysium. Na drugi dzień Kallmann wydał przyjęcie dla radnych w jego mieszkaniu, a wieczorem odbyła się biesiada w hotelu pod Złotym Orłem

W Lokomotive an der Oder z marca 1908 r. wydrukowano uroczystą wkładkę, w której opisano wszystkie osiągnięcia burmistrza Kallmanna w okresie 25. lat sprawowania władzy. Chociaż wiadomo co zrobił w tym czasie - dokument ten mógłby zostać przetłumaczony, gdyż może zawierać nieznane szczegóły.

Kliknij, aby powiększyć

Ernst Schlitzberger
15 sierpnia 1919 r. nowym burmistrzem zostaje dr Ernst Schlitzberger z Kostrzynia (praca doktorska obroniona w 1911 r, na uniwersytecie w Rostocku - Die Anfechtbarkeit der Vertrage auf Leistung an einen Dritten nach burgerlichem Recht, licząca 56 stron. Mieszkał przy Gartenstrasse 8. Po nim pozostały opracowania Verwaltungsbericht des Magistrats der Stadt Oels für die Zeit vom 1. April 1919 bis 31. März 1922, oraz Denkschrift des Magistrats Oels zur Auflösung der Gutsbezirke auf Grund des Gesetzes vom 27. Dezember 1927. W 1930 r. byl redaktorem monografii miasta Das Buch der Stadt Oels in Schlesien. Nie wiadomo kiedy zamieszkał przy ul. Kallmanna 1. W 1933 r., po objęciu wladzy przez NSDAP - burmistrz Ernst Schlitzberger, po 14-letnim okresie sprawowania władzy, został złożony z urzędu (dom burmistrza)

Karl Reinhard W 1933 r., po objęciu władzy przez NSDAP - na miejsce usuniętego burmistrza powołano Karla Reinharda (poprzednio wiceburmistrza i może członka NSDAP), który był ostatnim niemieckim (do 1945 r.) burmistrzem Oleśnicy. Jego zdjęcie pokazano z lewej. Za jego czasów nastąpiła remilitaryzacja Oleśnicy. Mieszkał przy Lazarettstrasse 3 w bylym budynku lazaretu. Ze zdjęcia wykonanego w 1962 r. widać, że po 17 latach dalej był zainteresowany miastem, bowiem na ścianie wisi zdjęcie Bramy Wroclawskiej i widoki miasta. Przed nim piętrzy się stos zdjęć i dokumentów oleśnickich. Nie wiadomo czy jeszcze żyje. Być może, że te zdjęcia trafiły na śmietnik. Nie wiadomo czy zostawił jakieś wspomnienia, które byłyby ciekawe dla obecnych mieszkańców.

Karl Reinhard. Fot. z 1962 r. z gazety Stern

Włodarze miasta po 1945 r.
Wśród nich były zapewne osoby, którym leżało na sercu dobro naszego miasta i jego mieszkańców, i o których warto pamiętać. W okresie działania niektórych z nich powstawala druga Oleśnica. Niestety, wiemy o nich mniej, niż o niemieckich burmistrzach miasta. Dlaczego tak jest? Zapewne chodzi o to, aby nie wykazywać, że wiele zrobiono i wybudowano przed rządami burmistrza J. Bronsia.

Burmistrzowie 1945-1950 [nazwiska zebrał(ała) KOD z Forum Historii Oleśnicy. Informacje te wymagają uzupełnienia i ewentualnej korekty].
Mieczysław Piasecki
Środa Józef
Ptaszek Wincenty
Wojciechowski Czesław
Wakuliński Erazm
Kałamaga (Jan?)


Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (1950 -1973)
Prządka Stefan 1951
Be(c)k Michał 1952-1953
Brzezicha Jan 1956
Kaługa Stefan 1957
Tadusz Zwolak
Huczyński Eugeniusz do marca 1962

Franciszek Gawlik Urodzony 24.03.1921, Osowiec-Orchowo, woj. wielkopolskie, zm.13.08.2012 r. w Oleśnicy. W latach 1940-1945 pracownik przymusowy w Berlinie. Technik, pracownik ZNTK w Oleśnicy. Od kwietnia 1962 r. przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Oleśnicy. Od 1959 r. członek Polskiego Związku filatelistów, posiadający wiele osiągnięć i nagród. Za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zaslugi, złotą odznaką „Zasłużony dla Dolnego Ślaska” i innymi odznaczeniami. Dzięki niemieckiej gazecie Stern znalazłem jedyne zdjęcie osoby, która była związana z decyzjami wówczas podejmowanymi i które rzutowaly na dzisiejszy kształt miasta. Pan F. Gawlik pokazany jest na tle odbudowywanego wówczas Ratusza (1960-1964). W latach 1963-1965 takze trwa odbudowa miasta. Jednak nie wiemy, kiedy F. Gawlik przestał pełnić swoją funkcję i co zrobił dla miasta. Okazuje się, że jakby to nikogo nie obchodziło. Czy ktoś prosił Pana F. Gawlika o napisanie wspomnień? Nie doczytalem się czy Pan F. Gawllik był zaproszony na obchody 750-lecia lokacji miasta. Nie wiem czy dostal pamiątkowy medal z tej okazji. Czy gdy zmarł, to pochowano go jako byłego włodarza miasta. Pan F. Gawlik chciał się ze mną spotkać i opowiedzieć o swojej pracy jako "burmistrza", ale z różnych powodów (na co nie miałem wpływu) nie mogło do tego dojść. O Franciszku Gawliku wiem więcej, tylko dlatego, że jest znany w środowisku filatelistów i napisała o Nim kilka słów gazeta Stern. W Oleśnicy powstaje wiele nowych ulic o nazwie Żytnia, Gryczana itd. Może czas, aby jedną z ulic nazwać ul. Franciszka Gawlika. Z tym trzeba czekać, aż burmistrz J. Bronś odejdzie ze stanowiska, gdyż w Oleśnicy ma panować przeświadczenie, że wszystkie budowle powstały za jego rządów.

Franciszek Gawlik. Fot. z 1962 r. z gazety Stern

Franciszek Gawlik (z lewej) podczas otwierania w 1971 r. Muzeum Archeologicznego w Oleśnicy.
Z prawej minister Jan Wieczorek, często bywający w Oleśnicy z okazji otwierania różnych budowli i instytucji.
Fot. z Archiwum Fotograficznego Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Jan Jaworski (1973) Przewodniczacy prezydium MRN

Naczelnik Urzędu Miasta 1975 - 1990
Henryk Wróbel 1972-1981
Jerzy Krawczyk

Burmistrzowie w Urzędzie Miasta
Ryszard Zelinka
Jan Bronś
Michał Kołaciński (2014 -2018)

W niektórych miastach istnieje ciągłość władzy i można zdjęcia każdego z "burmistrzów" zobaczyć na zdjęciu w korytarzu ratuszowym lub w sali obrad Rady Miasta. Czy nie powinno do tego dojść w Oleśnicy? Mam nadzieje, ze Radni naprawią ten bląd, zostaną odnalezione akta byłych burmistrzów, przewodniczących oraz naczelników i ich zdjęcia zawisną w Ratuszu. A osiagnięcia zostaną opisane i rozpropagowane wśród mieszkańców. Będzie to jednocześnie historia miasta w okresie 1945-1990. Sądzę, że zapominanie osiągnięć dawnych włodarzy jest działaniem zamierzonym.
W czasie rządów burmistrza Michała Kołacińskiego miano umieścić na stronie Urzędu Miasta informacje o wszystkich rządzących od czasów niemieckich do obecnych dni. Miałem tym się zająć. Już uzyskałem informacje gdzie ich szukać w archiwach. Niestety, pisanie ksiązki o Wirtembergach zajęło mi dużo czasu i nie zdążyłem z poszukiwaniami archiwalnymi. Sądziłem, że rządy M. Kołacińskiego potrwają dłużej.

Proszę osoby znające byłych włodarzy miasta o wprowadzenie poprawek i ewentualnie uzupełnienie powyższych informacji zdjęciami oraz opisami.

Od autora • Lokacja miasta • Olesnica piastowska • Olesnica Podiebradów • Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów • Olesnica po 1885 r. • Zamek olesnicki • Kosciól zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Olesnicy • Herby ksiestw • Drukarnie • Numizmaty • Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica • Wojsko w Olesnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasluzeni dla Olesnicy • Artysci olesniccy • Autorzy • Rysowali Olesnice
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemia? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauwazyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI