Marek Nienałtowski
Zofia Sokół-Jabłońska - malarka, graficzka, projektantka wnętrz. Jej udział w aranżacji sal wystawowych Muzeum Archeologicznego w Oleśnicy w latach 1970-1980

Pracując nad książką o zamku oleśnickim stykałem się z nazwiskiem Zofii Sokół-Jabłońskiej, współpracującej z Muzeum Archeologicznym w Oleśnicy przy jego powstawaniu (1970-1971) i rozbudowie (1976-1980). Wszystkie wnętrza muzealne i korytarze aranżowano wg jej planów. Wykonywała malarstwo naścienne, kolorowe kopie widoków Oleśnicy (m.in. M. Meriana), kolorowe plansze (m.in. z drzewem genealogicznym Piastów oleśnickich). Według jej projektu wykonywano kute metalowe żyrandole, duże kute świeczniki, kinkiety, kraty do kominków, latarnie na korytarzach, a także kraty na oknach parteru i pierwszego piętra. Wykonała w zamku wiele prac, ale oprócz nazwiska nic o artystce nie wiedziałem. Jedyny podpis i monogram (logo) zachował się w pomieszczeniu wieży zamkowej na I piętrze. Po zamknięciu muzeum w 1992 r. większość jej prac malarskich uległa zniszczeniu, niewielką część (głównie plansze) udało się zachować w sali tradycji SP nr 2.

Rozpocząłem poszukiwania informacji w instytucjach, które mogły mieć jakąś wiedzę o artystce. Sądziłem, że przynajmniej w Związku Polskich Artystów Plastyków okręgu wrocławskiego, coś wiedzą, bo była członkiem związku. Niestety nawet nie odpowiedzieli. Jedyną instytucją, która udzieliła mi pomocy była Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (Muzeum ASP nawet nie odpowiedziało). Pani Ewa Pachlita dostarczyła większość informacji dotyczącej okresu studenckiego w tym zdjęcie z 1955 r., skan dyplomu, życiorysu i informacji o wystawianiu prac na wystawach we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku do roku 1966.

Zofia Sokół urodziła się 2 kwietnia 1931 r. w Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie wraz z rodzicami przebywała do 1939 r., potem w Radomsku. Na początku wojny jej ojciec wraz z kilkudziesięcioma nauczycielami został aresztowany i zesłany do obozu w Mauthausen, gdzie w 1941 r. został zamordowany. Skończyła szkołę podstawową w Radomsku i pierwszą klasę gimnazjum na tajnych kompletach. Po 1945 r. uczyła się w gimnazjum i Liceum matematyczno-fizycznym. Po maturze zapisała się do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, na wydział Architektury Wnętrz. Studiowała u Eugeniusza Gepperta i Stanisława Dawskiego. W 1955 r. otrzymuje dyplom z wyróżnieniem, w trakcie studiów wychodzi za mąż. Od 1955 r. pracuje w Miastoprojekcie we Wrocławiu. W 1960 r. zwalnia się z pracy, ze względu na konieczność opieki nad córką. Od chwili ukończenia studiów należała do Związku Polskich Artystów Plastyków, a w 1961 r. zostaje członkiem rzeczywistym ZPAP, na podstawie przedstawionych prac graficznych i rysunków. Do 1965 r. wykonuje prace zlecone i bierze udział w wystawach ZPAP. M.in. we Wrocławiu, Radomiu, Lądku Zdroju, Legnicy. W 1962 r. ma wystawę własnych prac w kilku miastach Dolnego Śląska. W latach 1961 -1969 wykonuje ekslibrisy, także dla znanych artystów i naukowców. Jej prace zostały zakupione do Muzeum i innych instytucji. Wykonywała wnętrza i projekty kolorystyki: Rynku i Starego Miasta w Bolesławcu i Złotoryi, Psim Polu - Wrocław, ul. Kuźniczej - Wrocław, Projekt i wykonanie malarstwa ściennego w szkole 61 we Wrocławiu.

W 1966 r. wykonuje ekslibris doc. dr Wandy Sarnowskiej - ówczesnej dyrektor Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu. Może to świadczyć, że mogła wykonywać prace dla tego muzeum.

Dyplom ukończenia studiów w 1955 r. Z archiwum ASP

Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu powołało 1 czerwca 1969 r. Oddział Muzeum Archeologicznego z siedzibą w Oleśnicy (dużą rolę odegrał w tym przewodniczący MRN w Oleśnicy Jan Jaworski i propagator historii Oleśnicy Stanisław Kokot). Od tego momentu zaczęto przystosowanie tzw. Pałacu Wdów do tej roli. Nie wiadomo czy już wówczas wkracza do muzeum Zofia Sokół-Jabłońska, czy dopiero w 1970-1971 r. gdy kończy się remont poszczególnych sal. Otwarcie muzeum nastąpiło 5 czerwca 1971 r. i już wówczas istniały aranżacje sal wykonane przez wymienioną artystkę.

Kolorowa kopia widoku Oleśnicy M. Meriana z ok. 1650 r. i plansze wykonane przez Z. Sokół-Jabłońską.
Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Inne plansze, z lewej częściowo widoczny kolorowy schemat genealogii Piastów oleśnickich.
W kominku widać zamknięcie w postaci kraty metalowej projektu artystki.
Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Żyrandol kuty metalowy projektu artystki. Inne elementy metalowe jej projektu pokazano niżej

Latarnie korytarzowe	Jedna z krat kominkowych. Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Kraty okienne. Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Muzeum miało także otrzymać sale w skrzydle północnym (nad bramą wjazdową do zamku). W 1972 r. okazało się mury tego skrzydła grożą katastrofą budowlaną, zostały rozebrane i odbudowane, co trwało ok. 5 lat. Dopiero 23 maja 1978 r. otwarto w tych salach wystawę zbiorów poświęconych elementom miejskich urządzeń komunalnych.

Ozdobny napis "na zwoju papieru" wykonany przez artystkę.
Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

Odbudowana od podstaw sala urządzeń komunalnych. Całą ścianę zajmowało malowidło naścienne wykonane przez
Zofię Sokół-Jabłońską, pokazujące scenki rodzajowe. Rozmieszczenia eksponatów (elementy starej studni
i wodociągowe rury drewniane z XVII w.), plansze naścienne, nawet firany były przez nią ustalane.
Fot. z Archiwum Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu

W 1975 r. w zamku powstała Centralna Szkoła Instruktorów ZHP i pojawił się problem własności wieży, do której pretensje też rościli harcerze. W końcu uznano, że wieża będzie wspólnie użytkowana. Wtedy w 1980 r. Zofia Sokół-Jabłońska wykonała swoją najważniejszą pracę dla historii zamku i własnoręcznie podpisaną. Po rozwiązaniu Muzeum Archeologicznego w Oleśnicy w 1992 r. jest to jedyna zapamiętana, podpisana pamiątka po artystce. Pokazuje władców, budowniczych zamku z rodu Piastów i Podiebradów.

Widoczny napis MALOWAŁA ZOFIA SOKÓŁ-JABŁOŃSKA Z WROCŁAWIA W ROKU 1980.	Na końcu monogram, logo artystki - ZSJ

Malowidła naścienne (zwane też freskami) przedstawiające z lewej książąt z rodu Piastów oleśnickich

Postacie księcia Jana z Podiebradów, jego żony Krystyny Szydłowieckiej, Karola II z Podiebradów i jego drugiej żony Elżbiety Magdaleny

Współczesny plafon heraldyczny w zwieńczeniu pomieszczenia wieży.

Być może, na tym zakończyła się współpraca Zofii Sokół-Jabłońskiej z Muzeum Archeologicznym w Oleśnicy. Nic nie wiemy o jej dalszych osiągnięciach artystycznych. Liczę, że może odezwie się córka Anna (której artystka poświęciła przynajmniej dwa ekslibrisy).

Literatura
Nienałtowski M. Zamek Książęcy w Oleśnicy. Od czasów Piastów po współczesność, Katowice 2017

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI