Marek Nienałtowski
Zegarmistrzowie oleśniccy w XVIII-XX w.
05.09.2021 r.
W czasach Wirtembergów J. Sinapius wymienia w 1707 r. jednego zegarmistrza w Oleśnicy, a w 1837 r. było ich w Oleśnicy trzech [6]. Można sądzić, że uwzględniono tylko mistrzów mających swoje zakłady. Każdy z nich zatrudniał przynajmniej jednego czeladnika i ucznia. Pierwszymi wzmiankowanymi zegarmistrzami oleśnickimi byli Johann Kulbe i jego syn C.G. Kulbe [4]]. Mieli oni początkowo zakład w Oleśnicy, a wraz z rozwojem ich firmy przenieśli się do Boguszyc - tam mieli możliwość rozbudowy warsztatu. Zapewne to było związane z rozpoczęciem budowy zegarów wieżowych. Pierwszy wzmiankowany zegar wieżowy wybudował J. Kulbe dla kościoła w Wąsoszu w 1780 r., a w 1794 r. dla kościoła w Sycowie (zegarmistrz odnawiający zegar w Sycowie - wysoko oceniał kunszt warsztatu Kulbów) [4]. Nie wykluczone, że wybudowali zegar dla zamku oleśnickiego, który był jednowskazówkowy [7] i może dla wieży kościoła NMP w Oleśnicy. Także zegar w Sycowie miał jedną wskazówkę. Być może Kulbowie wykonywali zegary o takiej konstrukcji.
Z zegarmistrzem C.G. Kulbe związana jest historia Gustawa Beckera [8], który był u niego uczniem i potem krótko czeladnikiem (dyplom w 1839 r.). Po 6 letniej podróży czeladniczej wrócił i pracował dwa lata u któregoś z trzech zegarmistrzów oleśnickich. W 1847 r. uzyskał tytuł mistrza w Oleśnicy, wykonując jako majstersztyk zapewne zegar. Wtedy dopiero wyjechał do Świebodzic. Fotografia Beckera z okresu świebodzkiego z prawej [10].
Wyszukanie zegarmistrzów związanych z Beckerem w literaturze z lat 1840 - 1860 sprawia trudności, dlatego dalej będą rozpatrywani tylko ci wymieniani w [1], [2], [3] i [5]. W spisie rzemieślników z 1866 r. wymienieni są następujący zegarmistrzowie Kellner, Schneider i Seelig. Można sądzić, że w warsztacie któregoś z nich czeladnikiem mógł być G. Becker w 1847 r. Prawdopodobnie u Seeliga, bo on w 1875 r. naprawiał zegar zamkowy, w 1904 r. miał dużą i drogą reklamę w gazecie oleśnickiej, czyli mógł być najlepszym zegarmistrzem w Oleśnicy. Jego syn prowadził warsztat do 1945 r. |
|
Miał warsztat w Rynek 7, a potem w Rynek 41. Wzmiankowany w latach 1881 i 1912 [5]
Sklep C. Ascha w Rynek 41 (róg ul. św. Jadwigi). Fragment widokówki z kolekcji Adama Fedorowicza.
Pudełko na zegarek z ebay.de (18.08.2021 r.)
Oskar Boltze
Wzmiankowany w 1881 r. Zakład przy ul. 3 Maja 19 [5]. W 1912 r. istnieje sklep
Boltze Meta - może ktoś z rodziny? Zakład przy ul. 3 Maja 1
J. Hilbich
Wzmiankowany w 1874 r. W 1881 r. miał warsztat w Rynek 41. Po nim warsztat przejął C. Asch [5]]
Theodor Hoffmann
Wzmiankowany w 1881 r., warsztat Rynek 23 [5]. Kolejny raz wzmiankowany w 1912.
W 1921 ma firmę zegarmistrzowską Hoffmann Georg (zapewne syn) Rynek 17 [1]
Th. Hoffmann jeszcze wzmiankowany w 1921 [1]
Paul Seelig
Wzmiankowany w spisie rzemieślników w 1866 r., w 1904 [5] i 1912 r. Warsztat Rynek 53.
Występuje w 1935 r. Seelig Arthur (może syn), Marienstrasse 14 [2]
Uzupełniono 28. 02. 2023 r. Remigiusz Szczuraszek zrobił zdjęcie wyrytemu napisowi na wieży zamkowej obok zegara wieżowego - "P. Seelig 1875"
Napisałem wtedy "Może się zdarzyć, że kiedyś powyższe nazwisko wypłynie przy innej okazji.
Dlatego takie zdjęcia mogą być także cenne". Okazało się, że napis wyrył właściciel tego warszatu i teraz zdjęcie stało się przydatne
Klimm 1875 r., Klimm P. 1912 r.
Knorn A. 1912 r. W 1935 r. Knorn Rudolf, 3 Maja 61 [2]. Zmarł w Oleśnicy w 1945 r. na tyfus [3]
Oswald Jander
Wzmiankowany w 1921 r., warsztat przy ul. J. Matejki 18 [1]. W 1935 r. warsztat w Rynek 31 [2]
Richard Niedergesäss
Wzmiankowany w 1921 i 1935 r. Warsztat przy ul. 3 Maja 54 [1], [2]
Fritz Heinze. Uzupełniono 28. 02. 2023 r.
Fritz Heinze, Rynek 17., wzmiankowany w 1921 i 1928 r. [9].
Ilustrację mogłem wstawić dzięki linkowi przysłanemu przez Remigiusza Szczuraszka
Warsztaty (sklepy) rozmieszczone w rynku w 1935 r.
Schäfer Wilhelm, A. Mickiewicza 2 [1]
Folkmer Alfred, R. Traugutta 7 [2]
Gürnth Alfred, Bociania 6 [1], Szkolna 4 [2]
Heintze Fritz, Rynek 21 [2]
Scholtz Otto, Rynek 35 [2]
Sckade Oskar, Rynek 39 [2]
Wittig Herman, Rynek 11 [2]
Machner Erwin - brak informacji |
 |
| |
Czarne kropki - 1935 r., niebieska 1921 i 1928 r. |
Literatura:
- Adressbuch Oels 1921. Własność BUW
- Adressbuch Oels 1935. Własność Marek Górnicki
- Heilmann Ch., http://www.gca.ch/Oels.htm
- Kulbowie - zapomniany ród zegarmistrzów oleśnickich
- Lokomotiwe an der Oder. Własność BUW
- Mrozowicz W., Wiszewski M., Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność, Wrocław 2006
- Nienałtowski M., Zamek książęcy w Oleśnicy. Od czasów piastowskich po współczesność, Katowice 2017
- Wietrzyński Rafał https://www.labiryntarium.pl/7gmin/gminaswiebodzice/1659-gustaw-becker.html
- https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/604272/edition/568441
- https://swidnica24.pl/2023/09/ojciec-przemyslu-zegarmistrzowskiego-na-slasku-doczeka-sie-pomnika-projekt-pokaza-podczas-iii-swieta-swiebodzickich-zegarow/
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI
