Marek Nienałtowski
Zagadkowa strzelnica wojskowa w Heidanach pow. Oleśnica

Podczas przeglądania polskich map sztabowych dotyczących Oleśnicy i Sycowa, pochodzących z 1935 r., natknąłem się na napis "Strz" co oznaczało strzelnicę. Napis ten dotyczył wąskiego obiektu o długości ok. 3-4 km, pokazanego na poniższym wycinku tej mapy w okolicach Sokołowic. Jest to nietypowa strzelnica, niepodobna do innych strzelnic wojskowych, a długość jej nie wynikała z potrzeb nauki strzelania z ówcześnie stosowanych karabinów. Nie jest znana żadna informacja związana z jej używaniem w okresie do 1939 r. i po 1945 r.

Parametry strzelnicy (wąska, z niskimi bocznymi nasypami) mogą wskazywać, być może, na jej techniczną funkcję - przestrzeliwanie karabinów maszynowych po naprawach, regulację przyrządów strzelniczych itp. Być może, że strzelnica należała do jakiegoś wrocławskiego zakładu produkującego uzbrojenie (w latach I Wojny Światowej) i służyła do testowania produkowanego uzbrojenia. W tym przypadku mogły pozostać betonowe elementy mocowania (np. luf armatnich). Ale są to tylko przypuszczenia.

Na jej poszukiwanie wyruszyliśmy wspólnie z Ryszardem Boberem (zdjęcia). Niestety, wjazd do lasu od strony drogi na Hejdany, nie pozwolił na odnalezienie śladów strzelnicy. Dopiero p. Krowiński - leśniczy z tego rejonu, wyjaśnił nam, jak dotrzeć do jej resztek. Należało minąć drogę do Brzezinki i po ok. 50 m skręcić w prawo, w leśną drogę (najlepiej jechać samochodem terenowym, lub przejść piechotą ok. 400 m). Najlepszy wjazd do lasu pokazano na poniższym planie.

Znaki szczególne:

1 - Mogiła rosyjskiego żołnierza z 1813 r. w kolonii Sokołowice, poniżej droga na Hejdany.

2 - Najlepszy wjazd do lasu w celu oglądania resztek strzelnicy.

3 - Dobrze zachowane pozostałości strzelnicy - kulochwyt, nasypy ograniczające szerokość strzelnicy, nasypy dla obsługi strzelnicy, resztki okopów itp.

Rozmieszczenie strzelnicy pokazałem czerwonym kolorem na powojennej polskiej mapie sztabowej,
którą dostarczył R. Bober.

  

Resztki strzelnicy będzie widać z lewej strony drogi leśnej. Na pierwszym zdjęciu (wszystkie autorstwa Ryszarda Bobera - dziękuję !) widać ogólny widok z drogi leśnej. Widoczne boczne nasypy i dalej kulochwyt. Na kolejnym zdjęciu widoczny kulochwyt z bliższej odległości [1], [2], zdjęcie z kulochwytu na inne budowle ziemne obok strzelnicy. A to widok części strzelnicy widoczny z prawej strony drogi leśnej. Dalej już las - może ktoś z czytelników strony przemierzy całą długość strzelnicy i napisze o tym.

O tym, do czego służyła strzelnica i kiedy była używana - dowiemy się po jej spenetrowaniu przez poszukiwaczy śladów przeszłości. Pociski wydobyte z kulochwytów, odnalezione łuski, guziki (zazwyczaj żołnierz nie trafiający w tarczę - czołgał się do niej, często gubiąc guziki), resztki wyposażenia żołnierskiego - pozwolą ekspratorom na datowanie używania strzelnicy i być może nazwę jednostek strzelających. Naturalnie, dowiemy się o tym, jeśli podzielą się z nami tymi informacjami.

Napisał Marek Włodarczyk, który przypuszcza, że mogła to być strzelnica Bractwa Kurkowego i że podobna do niej strzelnica istniała w Oławie.

Ryszard Bober ponownie przypatrzył się powojennej polskiej mapie sztabowej, na której narysowałem czerwoną linią zarys strzelnicy (wg mapy z 1935 r.) i wówczas dopiero zauważył na niej rysunek kulochwytu i resztek wału. Być może, że kulochwyt z przeciwnej strony, leżący przy drodze do Hejdan i wykonany z "piasku budowlanego" został rozkopany dla potrzeb okolicznego budownictwa.

Paweł Szczegodziński po analizie mapy jest pewien, że długość strzelnicy wynosiła ok. 1 km. Zmienia to wiele przypuszczeń wśród wyżej przytaczanych. Pan Paweł wyraża przypuszczenie, że mogła to być strzelnica myśliwska?

Jeden z najstarszych członków Wojskowego Koła Łowieckiego "Jeleń", które ma swoje stanowiska niedaleko tej strzelnicy, wie o jej istnieniu. Niestety, nic nie słyszał o dacie powstania strzelnicy, ani jej użytkownikach. Kiedyś spotkał się z informacją, że to była strzelnica jednostki piechoty. Ale mogła to być pogłoska. Prawdopodobnie, jak to zwykle bywa, tę informację znajdziemy kiedyś przypadkowo w jakimś wydawnictwie.

I częściowe rozwiązanie

Pan Krzysztof Krawczyński (oleśniczanin), po przeczytaniu tego tekstu, spędził weekend na strzelnicy (najpewniej z przyrządem do wykrywania metalu), chcąc pomóc w rozwikłaniu jej zagadki. Rezultatami swoich poszukiwań i spostrzeżeniami (wskazującymi na głęboką wiedzę w dziedzinie amunicji strzeleckiej) zechciał podzielić się z czytelnikami strony - dziękuję !. Schemat strzelnicy i miejsca znalezisk przedstawił na poniższym rysunku.

Z rysunku i wyjaśnień K. Krawczyńskiego wynika, że:

Jakie wnioski nasuwają się w związku z przedstawionymi znaleziskami?

1. Strzelnica została wybudowana prawdopodobnie przed 1891 r. i była wykorzystywana przez wojsko.
2. Prawdopodobnie została "porzucona" po 1918 r., gdy rozformowano wiele jednostek wojskowych.
3. Łuski zazwyczaj były zbierane po każdym strzelaniu i ocena istnienia strzelnicy na podstawie ich znalezisk nie zawsze może być wiarygodna.
3. Może strzelnica istniała już przed XVIII w. i mogła być używana przez bractwo kurkowe lub wojsko.

Obecnie część strzelnicy leży na terenie częściowo ogrodzonym (szkółki leśne?). Może kiedyś będzie można wejść i na te tereny, i również wykonać poszukiwania.

I nowa informacja. Strzelnica znajduje się już na mapie z wielkich manewrów z 1903 r., które odbywały się w rejonie Oleśnica, Syców, Namysłów. Czyli że datę jej powstania można szacować na XIX w.

Dodano 4.07.2013 r.
Po analogii do strzelnicy w Bierutowie może wynikać, że była wykorzystywana przez 8. Regiment Dragonów w okresie od ok. 1860 r. do ok 1920 r.

Dodano 18.12.2013 r.
Na mapie z 1880 r. już widnieje strzelnica.


Fragment mapy nr 400 Niemieckiej Rzeszy z 1880 r.

Od autora • Lokacja miasta • Olesnica piastowska • Olesnica Podiebradów • Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów • Olesnica po 1885 r. • Zamek olesnicki • Kosciól zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Olesnicy • Herby ksiestw • Drukarnie • Numizmaty • Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica • Wojsko w Olesnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasluzeni dla Olesnicy • Artysci olesniccy • Autorzy • Rysowali Olesnice
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemia? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauwazyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI