Poniżej krótka notatka zaczerpniętą z Encyklopedii Wrocławia:

STARZEWSKA Maria (ur. 1907), historyk sztuki, muzealnik. W 1947 r. rozpoczęła pracę w Muzeum Państwowym, (późniejszym Śląskim, obecnie Muzeum Narodowe), gromadząc i zabezpieczając ocalałe zabytki z terenów Wrocławia i Dolnego Śląska. Pomysłodawczyni, komisarz lub współorganizatorka kilkudziesięciu wystaw muzealnych, w tym 1954-60 pierwszych Ogólnopolskich Wystaw Ceramiki i Szkła Artystycznego, 1951-63 wykładowca wrocławskiej PWSSP, dyrektor muzeum 1963-69, współtwórca stałych ekspozycji śląskich muzeów regionalnych o profilu specjalistycznym (Bolesławiec, Jelenia Góra, Wałbrzych), specjalistka w zakresie śląskiego rzemiosła artystycznego. [PB].

Pani Maria pochodzi z arystokratycznego rodu Łubieńskich herbu Pomian, była córką hr. Tadeusza Łubieńskiego. Dla nas, Oleśniczan - Pani dr Maria Starzewska jest znana przede wszystkim jako autorka książki "Śląsk w zabytkach sztuki. Oleśnica" i pierwsza propagatorka historii miasta.

W 1945 r. do Oleśnicy przyjechali Polacy, którzy niewiele wiedzieli o jego przeszłości. Władze miasta szukając związków miasta z Polską jeszcze w 1948 r. wiązały biskupa Zbigniewa Oleśnickiego z naszą miejscowością. Pojedyncze osoby mające dostęp do niemieckiej monografii miasta z 1930 r. próbowały tę wiedzę propagować młodzieży. Dopiero w 1963 r. pojawiła sie książka autorstwa M. Starzewskiej, która ówcześnie stała się elementarzem, pierwszym przewodnikiem po historii i zabytkach Oleśnicy. Na niej wychowywały się "historycznie" kolejne pokolenia Oleśniczan, chcących zgłębić wiedzę o mieście, w którym mieszkają. Także na tej książce bazuje w dużym stopniu "kliknięta" przez Państwa strona internetowa o historii Oleśnicy.

Poniżej okładka zaczytanej bibliotecznej książki autorstwa Pani Marii. Druga z niżej pokazanych książek - to również elementarz każdego, kto studiuje historię Oleśnicy, Bierutowa i okolic - także powstałej przy współautorstwie Marii Starzewskiej.

Pani Maria Starzewska stała się więc bliska wielu mieszkańcom Oleśnicy. Zasługuje bez żadnej wątpliwości na określenie osoby zasłużonej dla naszego miasta. Szkoda, że na przestrzeni ostatnich 40 lat, nie została odpowiednio doceniona przez kolejne władze Oleśnicy. Ale to nic straconego - zbliża się 750-lecie lokacji miasta i Pani Maria Starzewska powinna znaleźć się na tych obchodach jako zasłużony i honorowy gość.

Co napisał o Pani dr Marii Starzewskiej na 50 lecie jej pracy - Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu - Mariusz Hermansdorfer (dziękujemy za udostępnienie tekstu).

W roku 1997 minęło pięćdziesiąt lat pracy dr Marii Starzewskiej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Pięćdziesiąt lat, w czasie których zmieniała się trzykrotnie nazwa instytucji, zmieniał się charakter zatrudnienia, zakres obowiązków i odpowiedzialności dr Starzewskiej w Muzeum, ale to, co najważniejsze, było i pozostało stałe: entuzjazm, z jakim podejmuje Ona wciąż nowe problemy, zaangażowanie, z jakim realizuje swoje zadania. Doradca Muzeum Narodowego Anno Domini 1997 nie różni się pod tym względem od asystentki, która 1 stycznia 1947 roku rozpoczęła pracę w Muzeum Państwowym. Nieliczny, kierowany przez dra Jerzego Güttlera zespół, gromadził, zabezpieczał oraz inwentaryzował zabytki sztuki i kultury materialnej z terenu Wrocławia i Dolnego Śląska. Wszyscy robili wówczas wszystko w miarę swoich umiejętności, a ponad miarę sil i środków, którymi dysponowali.

Okres ten, a także następne trudne lata organizacji i działalności Muzeum miały zapewne wpływ na sposób pracy dr Starzewskiej. Historyczka sztuki, ale także dyplomowana nauczycielka, była i jest zwolennikiem działań zespołowych. Predysponowana do roli lidera i akceptowana powszechnie na tym stanowisku, większość prac wykonuje z innymi. Dzieje się tak zarówno wtedy, kiedy powstaje koncepcja wystawy, wydawnictwa, sesji naukowej lub profilu kolejnego muzeum regionalnego na Dolnym Śląsku, jak i w czasie ich realizacji. Zadania rozdzielone w zespole nie wykluczają udziału jego członków w innych pracach. W dalszym ciągu "wszyscy robią wszystko", a pierwszą osobą, która tak postępuje, jest z reguły dr Starzewska. Organizatorka i współorganizatorka wielu wystaw ma swój udział zarówno w części merytorycznej pokazów, jak i w projektowaniu ekspozycji, w pracach teoretycznych i praktycznych, jest autorką opracowań, ale i równie fachowo aranżowanych gablot, cokołów, które niejednokrotnie ustawiała, a bywało, że i sama malowała.

Wśród kilkudziesięciu muzealnych prezentacji rzemiosła artystycznego z lat 1950-1988 trudno wymienić te, które opracowała i realizowała zupełnie samodzielnie, ale jeszcze trudniej wyodrębnić takie, którym tylko patronowała. Już w roku 1950 otwiera pierwszą wystawę czasową pt. "Techniki ceramiki artystycznej". W roku następnym podobny pokaz dotyczy szkła artystycznego. Stworzony i kierowany przez Nią muzealny Dział Rzemiosł Artystycznych inauguruje oficjalnie swoją działalność stalą wystawą dzieł z XV-XIX w.
W następnych latach i dekadach dr Starzewska przygotowuje kolejne ekspozycje, głównie ceramiki, która stanowi podstawowy przedmiot Jej zainteresowań i badań naukowych. Ich zakres chronologiczny i geograficzny jest imponujący. Obejmuje zarówno obiekty archeologiczne, jak i prace współczesne, różne szkoły europejskie i wytwórnie Dalekiego Wschodu. Z tym sennym pietyzmem zajmuje się renomowaną majoliką włoską, porcelaną holenderską, co lokalnymi produktami z Włocławka czy Bolesławca.

Ewenementem nie tylko krajowym są współorganizowane przez Nią w latach 1954-1960 Ogólnopolskie Wystawy Ceramiki i Szkła Artystycznego. Przygotowywane wspólnie z przedstawicielami Związku Polskich Artystów Plastyków po raz pierwszy na taką skalę wprowadzają wytwory współczesnego rzemiosła do programu prezentacji Muzeum, zajmującego się sztuką dawną. Pozyskiwane z wystaw eksponaty zapoczątkowują systematyczne gromadzenie kolekcji, która z czasem przyczyni się do utworzenia osobnego Działu Sztuki Współczesnej w muzeum wrocławskim (1968).

Z Jej inicjatywy i według Jej koncepcji powstał również w roku 1970 Dział Sztuki Wydawniczej, obecnie Muzeum Sztuki Książki. Jako kurator sprawowała nad nim ogólną opiekę merytoryczną, ale decydowała także o gromadzonych zbiorach, o charakterze wystaw organizowanych w kraju i za granicą.

Tworzeniem nowych działów, opracowywaniem programów ekspozycyjnych zajmowała się zresztą nie tylko w macierzystym Muzeum. W latach 1952-1955 współorganizowała wystawy stałe w muzeach regionalnych. Bolesławiec, Jelenia Góra, Racibórz, Wałbrzych zawdzięczają Jej kolekcje oryginalne, o znaczeniu ponadlokalnym.

Patronat nad placówkami na terenie województwa wynikał ze statutowych obowiązków i uprawnień muzeum wrocławskiego. Stanowił także część szerokiego programu, którego celem było opracowanie dzieł sztuki i kultury materialnej na Dolnym Śląsku. Prace w tym zakresie podejmowały różne instytucje i związki twórcze, a wśród inicjatorów wielu przedsięwzięć z reguły była dr Starzewska. W Muzeum powołała więc periodyk naukowy - "Roczniki Sztuki Śląskiej" (1959), uczestniczyła także w stworzeniu serii wydawniczej "Śląsk w Zabytkach Sztuki", firmowanej przez Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i Wrocławski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki. We współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków utworzyła Dział Zabytków Ruchomych - kolejny ewenement organizacyjny, nie spotykany w innych muzeach krajowych i zagranicznych. Aktywna uczestniczka prac podejmowanych przez SHS i wielokrotny prezes oddziału wrocławskiego programowała konferencje, sesje naukowe i popularne spotkania ze sztuką.

W działaniach tych nie ograniczała się, swoim zwyczajem, do roli pomysłodawcy, kierownika czy głównego organizatora. Poszczególne woluminy "Roczników" zawierają Jej studia. rozprawy, recenzje; w serii ossolińskiej wydaje monografię Oleśnicy; dla konserwatora miejskiego przeprowadza we Wrocławiu inwentaryzację bram i klatek schodowych z XV-XIX w., a dla wojewódzkiego opracowuje karty zabytków sztuki w Oleśnicy, Wałbrzychu, Wrocławiu i w jego okolicach.

Swoje zaangażowanie w kulturę i sztukę Śląska starała się upowszechnić, przekonać i zmobilizować innych do prac naukowych. W latach 1963-1969, kiedy była dyrektorem muzeum, odbyły się ważne ekspozycje: "Malarstwo śląskie z przełomu XV i XVI w.", "Malarstwo śląskie 1520-1620", "Rzeźba śląska 1650-1770". Przygotowywane pod Jej życzliwą opieką przez kolejną generację badaczy podsumowują dotychczasowe ustalenia nad poszczególnymi okresami i rodzajami sztuki śląskiej, tworzą podstawy do opracowań szczegółowych. W latach 1990-1995 dr Starzewska inicjowała i współorganizowała w śląskich muzeach (Wałbrzych, Kłodzko, Jawor, Nysa, Legnica, Wrocław) sesje naukowe poświęcone śląskiemu rzemiosłu artystycznemu - prezentujące ich uczestnikom często mało znany materiał zabytkowy.

Inspirowanie i nauczanie innych było i w dalszym ciągu jest jedną z Jej głównych pasji życiowych. Wspomniane już wykształcenie pedagogiczne, praktyka szkolna owocują prowadzonymi w latach 1951-1963 wykładami dla studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Ale nie tylko. Kolejne roczniki młodych (i nie tylko) pracowników różnych muzeów doświadczało i wciąż doświadcza Jej życzliwej opieki, prowokowane jest do podejmowania nowych zadań. Tak było od początku, tak jest i teraz, kiedy kończy, przy współpracy zespołu, obszerny katalog najwybitniejszych dzieł rzemiosła artystycznego na Śląsku od czasów prehistorycznych do współczesnych. Ad multos annos.

Mariusz Hermansdorfer
Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Starzewska Maria. Oleśnica. Ossolineum. Wrocław. 1963
Oleśnica, Bierutów i okolice. Katalog zabytków sztuki w Polsce. PAN. Warszawa 1983
Maria Starzewska 1907-2004. opr. M. Nienałtowski. Kwartalnik Powiatu Oleśnickiego. nr 10. s. 55-58. 2005
http://zarowianie.republika.pl/historia/h_zasow_siedziba_rodu_lubienskich.html

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
Szukam sponsora do wydania książki o zamku oleśnickim
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI