Marek Nienałtowski
Rezultaty zniszczeń powstałych w trakcie walk o Oleśnicę
30.06.2007 r.

Od wielu lat próbuję poznać prawdę o zniszczeniach miasta powstałych w okresie pomiędzy 23. 01. 1945, a zakończeniem ewakuacji Armii Czerwonej z Oleśnicy. Czy było to tak, jak pisał nieoceniony Stanisław Kokot, czy tak, jak później pisali oleśniccy polityko-historycy w różnych przewodnikach i na oficjalnej stronie www UM (przed 2014 r.). Czytając odsłonę Walki w 1945 r. czytelnik łatwo stwierdzi, ze bliżej prawdy był S. Kokot. Potwierdzenie tego można znaleźć m.in. w wydawnictwach niemieckich. Tym samym bardziej prawdopodobne stają się wspomnienia wiarygodnych polskich naocznych świadków, którzy te fakty potwierdzali.

Ale najbardziej wiarygodnym źródłem mogą być zdjęcia lotnicze pokazujące zmiany zniszczeń Oleśnicy pomiędzy styczniem-marcem 1945 r., gdyż w tym okresie lotnictwo niemieckie prowadziło aktywne działania przeciwko liniom zaopatrzeniowym i bazom logistycznym Armii Czerwonej atakującej Wrocław. Bazy, lotniska i ważne węzły komunikacyjne znajdowały się w Oleśnicy i dlatego miasto musiało być bombardowane (ostrzeliwane), a te działania wymagały wykonywania zdjęć lotniczych. Luftwaffe wykonywało zdjęcia już dzień po zajęciu miasta, a kolejne pochodzi z 1 lutego 1945 r. , które przysłał mi Pan Adam Krzyształowicz z Opola (serdeczne podziękowania!!!). Zdjęcie to pochodzi z książki Wolfganga Krefta "Das östliche Mitteleuropa im historischen Luftbild" - Bildfluege 1942-1945 uber Brandenburg, Ostpreussen, Polen, Pommern und Schlesien wydanej przez Verlag Herder Institut w Marburgu w 2000 roku.

Wstępna analiza zdjęcia pozwala sformułować tezę, że w trakcie dwudniowych walk w mieście, nastąpiło znaczne jego zniszczenie. Szczególnie jest to widoczne wzdłuż ulic, którymi w nocy 24/25 stycznia przebijała się dywizja zmechanizowana w kierunku Borowej i Wrocławia.

Czytanie zdjęć lotniczych nie jest łatwe i dlatego będę oczekiwać oceny specjalisty. Wstępnie zaszeregowałem dom jako spalony (uszkodzony), gdy na zdjęciu widoczna jest siatka ścianek działowych wewnątrz niego. Taki dom może być wypalony do piwnic. Szczególnie dotyczyło to domów z XIX w, które miały podłogi i legary wykonane z drewna. Nowe domy mogły mieć tylko spalone dachy. Niektóre z tych domów, wykonane z cegieł, zostały po wojnie odbudowane (najczęściej zamiast dachu dwuspadowego wykonywano dach płaski - widać to na wielu domach oleśnickich). Niektóre, pomimo dobrego stanu, zostały rozebrane dla potrzeb akcji "Cały naród buduje swoją stolicę" (każde miasto miało limit cegieł, które musiało dostarczyć).

Na powyższym wycinku zdjęcia widać spalony budynek koszarowy, przy Wartenbergerstrasse - Wojska Polskiego (obecnie stoi tam budynek Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych). Obok widoczne są spalone 4 mniejsze budynki. Trudniej jest ocenić sytuację, gdy na tle śniegu widać czarną powierzchnię, na której, zgodnie z mapą powinny być domy mieszkalne. Może to sugerować, że te domy rozpadły się po spaleniu, względnie zburzył je pocisk.

Sytuację ze zdjęcia lotniczego naniosłem na wycinki mapy Oleśnicy z 1939 r. Kolorem czerwonym pokazano spalone budynki.

Zniszczenia przy ul. Wojska Polskiego

Na powyższym zdjęciu widać zniszczone przed 1 lutym budynki przy obecnej ul. Wojska Polskiego. Największy budynek to byłe Sale Miejskie (Elysium), obok budynek koszarowy. Zobacz wycinek zdjęcia lotniczego

Zniszczenie przy ul. Matejki, Wrocławskiej i Kościelnej

Jak wynika z powyższej mapki -największe spalenia dotknęły domów przy ul. Matejki, Wrocławskiej i Kościelnej. Spaleniu uległy również domy przy ul. Łużyckiej, ale nie udało się tego odczytać ze zdjęcia. W gęstej zabudowie, po zapaleniu jednego domu, zaczynały się palić pozostałe. Ogień przenosił się przez dachy (strychy). Zobacz wycinek zdjęcia lotniczego obejmującego miasto w obrębie murów . Nie jest widoczny spalony Hospital na rogu ul. Skłodowskiej i Lwowskiej. Widoczny dalej na wycinku zdjęcia ul. Lwowskiej

Zniszczenia Rynku, ul. 3 Maja i przyległych

 

Budynki pokazane na powyższym wycinku mapy - w większości nie zostały wyremontowane. Remontowano m.in. budynek więzienia, szkoły nr 7, budynek na rogu ul. 3 Maja i Mickiewicza oraz inne. Zobacz wycinek zdjęcia obejmującego ul. 3 Maja poza murami miejskimi aż do ul. 11 Listopada

Uległy spaleniu również inne budynki.

.

Przykładowy wycinek zdjęcia lotniczego - duży budynek przy ul. Krzywoustego (nie odbudowany) i inny na rogu Poniatowskiego i Daszyńskiego (wyremontowany). Dom obok, równoległy do ul. Daszyńskiego prawdopodobnie się pali - widać nad nim dym. Zobacz wycinek zdjęcia ul. Lwowskiej i Krzywoustego. Także uległo spaleniu kilka domów na rogu ul. Krzywoustego i ks. Sudoła., pojedyncze domy przy ul. Słonecznej, Tołstoja, Otwartej i prawdopodobnie kilka, kilkanaście innych, których stopień zniszczenia nie potrafię ocenić.

Podsumowanie

Zdjęcie lotnicze pokazuje sytuację, jaka miała miejsce po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną. Mogło się zdarzyć, że jakiś dom został spalony już po zajęciu miasta, a przed 1 lutym. Ale to byłoby widoczne na zdjęciu - nad tym domem unosiłby się dym. Widoczny jest dym tylko nad jednym (?) domem w rynku, jednak jest pewne, że ta pierzeja została spalona podczas zajmowania miasta. Naoczny świadek [Marian Niemiec (Panorama Oleśnicka nr 4/1995 r.)] podał, że domy zapalone w trakcie walk (w Rynku, Matejki, Kościelnej, Łużyckiej, Wojska Polskiego) płonęły jeszcze, kiedy po trzech dniach opuszczał Oleśnicę. Antoni Kokot naocznie widział palący się kościół Św. Trójcy, gdy opuszczał Oleśnicę 26 stycznia 1945 r. Do 1 lutego ogień musiał wygasnąć. W dwóch przypadkach (dom przy ul. Daszyńskiego i ul. ks. Sudoła) widać coś podobnego do dymu. Nie potrafię tego ocenić.

Po zajęciu miasta było ono bombardowane (ostrzeliwane) przez Luftwaffe. Przekazywali to we wspomnieniach kolejarze, którzy przybyli do miasta 1 marca 1945 r. Potwierdził to ostatnio były mieszkaniec Oels Pan K. H. Grabinsky. Nie wiemy jeszcze, ile było tych ataków i jakie przyniosły skutki. Pan Grabinsky powiedział, że podczas bombardowania zniszczono budynek Ratusza. Inny mieszkaniec dodał, że i kościół (można sądzić, że Św. Trójcy).

Na podstawie tego zdjęcia lotniczego można stwierdzić, że "łżehistoria" powinna ostatecznie zniknąć z oleśnickiej strony UM i innych wydawnictw. Niestety, władze miasta lubują się w tej "historii", często się na nią powołują (ostatnio przy okazji otwarcia nowej sali MOKiS napisano, że poprzednią wysadzili "sowieci" - na zdjęciu widać, że była spalona już 1 lutego) i dlatego długo będzie eksponowana. Od 3 lat piszę o tym, że na stronie UM są też inne podstawowe błędy z historii miasta. Żadnego skutku. Władzom miasta to obojętne - aby tylko było coś napisane. Uważają, że głupi naród wszystko przyjmie.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI