Marek Nienałtowski
Nowe budownictwo w Oleśnicy w latach 1896 - 1927 r.

Jest to tłumaczenie artykułu którego ksero uzyskałem dzięki uprzejmości Marka Górnickiego. Pan Paweł Tacik nie znając pisma gotyckiego i terminologii budownictwa przetłumaczył ten tekst. Uważam, że tłumaczenie będzie zrozumiałe dla wszystkich, którzy znają Oleśnicę i nieco jej historii.


Kilka uwag z Administracji Budowlanej Miasta Oleśnicy
Z Miejskiej Rady Budowlanej, Schaaf, Oleśnica

W ostatnich dziesięcioleciach Miejski Urząd Budowlany miał okazję do bogatej działalności w różnych obszarach budownictwa, jest zatem rzeczą interesującą przyjrzeć się pracy tej komórki administracji miasta położonego na wschód od Odry.

Postępujący rozwój Miasta Oleśnicy uczynił koniecznym w roku 1896 przekształcenie i rozbudowę wybudowanego przed 100 laty i położonego w środku rynku pięknego ratusza.

Istniejący w Oleśnicy garnizon dał Miejskiemu Urzędowi Budowlanemu wyjątkowe zadanie, ponieważ z wyjątkiem 3 budynków wszystkie koszary i wojskowe zabudowania były własnością miasta. W 1902 roku miasto wzniosło dla dwóch szwadronów i dla sztabu Pułku Dragonów nr 8 koszary, a następnie zbudowało nowy urząd zaopatrzeniowy i kasyno oficerskie. Te założenia obejmują obszar 5,90 hektarów. Oprócz tego w latach 1910-14 koniecznym było rozbudowanie i uzupełnienie pozostałych należących do miasta koszar i budynku szpitala wojskowego.

Wzrost liczby mieszkańców miasta i wynikły z tego niedostatek szkół wymógł już w roku 1908 wzniesienie nowego budynku szkoły powszechnej, który ostatecznie został zbudowany w latach 1911- 13 przez Miejski Urząd Budowlany. Według oceny Urzędu Nadzoru Szkolnego ta szkoła jest najpiękniejsza i najbardziej odpowiednią szkołą powszechną Śląska. Architektoniczne wykończenie nawiązuje do prostej formy śląskiego renesansu w oparciu o formę oleśnickiego zamku, znacząco urozmaicając sylwetkę i tak interesującej panoramy miasta.

Bezpośrednio z budynkiem szkoły połączona jest sala gimnastyczna, również przeznaczona do świętowania uroczystości, z wyjątkowym przedsionkiem i dużą szatnia. Dostępne w niej urządzenia gimnastyczne są tak ulokowane, że w ciągu 2 godzin można je usunąć, przez co pomieszczenie to może służyć wyłącznie jako miejsce do świętowania uroczystości.

Zainstalowane duże organy koncertowe stanowią szczególny klejnot tej sali. Sala jest również przystosowana do odczytów ilustrowanych obrazkami i do użytku jako szkolne kino. Sala ta mieści 600 miejsc. W piwnicy tego budynku dostępna jest także kuchnia, która służy dla celów wyżywienia uczniów.

Ponieważ miastu od dawna brakuje odpowiedniej dla zwiększonej liczby mieszkańców i zgodnej z duchem czasu publicznej sali zebrań, która byłaby przystosowana zarówno dla wystąpień teatralnych jak i innych uroczystości z możliwością zakwaterowania gości, Administracja Miejska nabyła około stuletni teren Elysium i zleciła w latach 1925/26 w ramach prawie jednorocznej inwestycji zgodną z duchem czasu przebudowę w obecne sale miejskie.

Ta przebudowa była bardzo trudnym zadaniem dla Miejskiego Urzędu Budowlanego. Tutaj myślą przewodnia było stworzenie dużej sali teatralnej i do świętowania uroczystości na ok. 1000 osób z odpowiednimi pomieszczeniami pomocniczymi i dobrymi dojściami. Przez trzy portale leżące w rogu pl. Strzelców i Wartenbergerstrasse (Wojska Polskiego) wchodzi się do utrzymanego w nastrojowych kolorach przedsionka. Z boku przylegają do dużej sali dwie małe. Położona po zachodniej stronie scena jest na 8 m szeroka. Przed nią znajduje się zagłębienie orkiestry przeznaczona dla 40 muzyków. Sama scena, która poza tym ma wiele zapadni, liczy 200 m2. Na całej swojej wysokości ma okrągły horyzont sceniczny, który poprzez duże poziome latarnie oświetlony jest na kolorowo i w ten sposób umożliwia wczucie się w dowolny nastrój dnia. Także pozostałe oświetlenie sceny spełnia wszystkie aktualne wymogi. W sumie jego moc wynosi 20 000 Watt, co odpowiada sile światła 70 000 świec przy białym świetle. Sale i scena są ogrzewane przez ogrzewanie centralne.

Bezpośrednio granicząc z oleśnickimi miejskimi salami znajduje się boisko dla towarzystw gimnastycznych, jak i dawna hala ćwiczeń batalionu strzelców, która według aktualnie znajdującego się w opracowaniu planu Miejskiego Urzędu Budownictwa powinna zostać przebudowana na dwie oddzielne duże sale gimnastyczne. Obie hale dadzą się użytkować razem jako jednolita hala o długości 56 m i 15,5 m szerokości, w której także gra w tenisa będzie możliwa.

W niewielkiej odległości od oleśnickich sal miejskich i wspomnianych sal gimnastycznych zaczyna się wzniesiony w latach 1920/21 według planu Miejskiego Urzędu Budownictwa cały kompleks rekreacyjny dla mieszkańców - boisko, stawy dla gondol, odkryte kąpielisko, brodzik dla dzieci i park miejski tak, aby podczas dużych imprez sportowych istniało ścisłe połączenie z oleśnickimi miejskimi salami.

Założenie terenów sportowych zostało przygotowane całkowicie w zgodzie z duchem czasów nowożytnych. Szkołom udostępniono boisko dla gier na trawie, które zgodne jest z wytycznymi Wyższej Szkolmy Wychowania Fizycznego, z bieżnią i z boiskiem do gry w piłkę nożną, który jednocześnie służy jako boisko do gry w hokeja i trzy zgodne z przepisami boiska do gry w tenisa, z możliwością schronienia się przed deszczem, dalej boiska do gier z piłką i do wszelkich gier na trawie. Na południe od dużego boiska są wzniesione obszerne przebieralnie dla mężczyzn i kobiet z prysznicami i toaletami. Ponad tymi pomieszczeniami znajduje się kryta trybuna z miejscami siedzącymi.

W bezpośrednim połączeniu z kompleksem sportowym znajdują się malowniczo położone stawy dla kajaków o wielkości około 20 mórg, które poprzez mosty nad Oleśniczką połączone są z pozostałymi kompleksami promenad.

Przylegając do obiektów sportowych i stawów leży już znacząco poszerzone kąpielisko letnie i brodzik z placami zabaw dla dzieci. Cały teren kąpieliska, który całkowicie założony jest w parku, ma wielkość 2 hektarów. Sama powierzchnia wody liczy 3605 m2 i ma plażę długą na około 110 m i szeroką na 25 m, która miejscami unosi się na kształt wydm. Pomieszczenia gospodarcze, przebieralnie i prysznice itd. są zgrupowane w kształcie podkowy wokół trawnika, w środku którego znajduje się fontanna z wodą pitną.

Właściwy teren parku miejskiego, z którym graniczy park sportu obejmuje powierzchnię 30 ha ze swoimi strumykami, drzewostanem i krzewami oraz dużym obszarem łąkowym, działa niezwykle urozmaicąco i uspokajająco dla oczu i duszy. Dla celów ochrony ptactwa zaprojektowano wyspę o wielkości pół morga, gdzie gęsto posadzono rożnego rodzaju krzewy i która chroniona jest przez rów wypełniony wodą o szerokości 8 m.

Dla uprawiania sportów zimowych zaprojektowano w parku miejskim długi na 300 m sztuczny tor saneczkowy z drewniana wieżą saneczkowa wzbogacając tym samym krajobraz nie tylko w zimie, ale też i w lecie.

Kiedy z końcem wojny miał miejsce w Oleśnicy ogromny "głód" mieszkań, budowa nowych stała się najistotniejszym zadaniem Miejskiego Urzędu Budownictwa. Najpierw zostały przebudowane na domy mieszkalne zwolnione przez Wojskową Administracje, a należące do miasta budynki koszar, koszary strzelców I, koszary strzelców II, koszary Oddziału Karabinów Maszynowych, szpital wojskowy. I tak w sumie stworzono 88 dwu- do czteropokojowych mieszkań.
Oprócz tych zabudowań koszarowych konieczne było wybudowanie większej ilości budynków mieszkalnych. Przez to do początku 1927 roku w całości wzniesiono 102 nowe należące do miasta mieszkania.

Dla wspierania budownictwa mieszkaniowego został sporządzony nowy plan zabudowy na wschodzie miasta, w którym przewidziany jest w związku z miejskim charakterem zabudowań zielony pas na 100 m szeroki. Powinien on najpierw służyć jako teren dla małych ogrodów i ciągnąć się do aż do parku miejskiego i innych zewnętrznych promenad, aby w ten sposób oferować możliwość długich spacerów wokół miasta. Teren graniczący z tym zielonym pasem jest przeznaczony dla osiedli o charakterze wiejskim.

Wiele pięknych placów w obrębie miasta, częściowo na nowo przemienionych, ożywiają ulice swoimi urodziwymi sadzonkami drzew, krzewów i kwiatów.

Administracji Budowy podlega także straż pożarna, która od 1922 jest nowocześnie zorganizowana. Do tego czasu wyposażono ja w jeden elektryczny alarm przeciwpożarowy, z którym pozostaje w kontakcie 30 strażaków, co sprawia, że w razie alarmu oddział straży pożarnej gotowy jest do wyjazdu w przeciągu kilku minut. Dobrze wyposażona remizę strażacką uzupełniono z myślą o drużynach strażackich w sikawki napędzane przez silnik i w samochód z 12 miejscami siedzącymi.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI