Jochen Hollburg (tekst i świadectwa)
Marek Nienałtowski (umieszczenie na stronie)
Świadectwo ukończenia nauki w Królewskim Gimazjum w Oleśnicy w 1908 r.
22.02.2022 r.

Z lewej gimnazjum przy ul. Wrocławskiej czynne do 1903 r. (rozebrane w 1907 r.), z prawej gimnazjum wybudowane w 1903 r. Uczeń, którego świadectwo pokazuję niżej zaczynał naukę w starym budynku gimnazjum, a od 1903 r. przeniósł się do nowego budynku

Wstęp
Dzieci rozpoczynały naukę w szkole w wieku 6 lat. Rok szkolny rozpoczynał się po feriach wielkanocnych. Wszystkie dzieci uczęszczały początkowo do "Volksschule" (Szkoła Podstawowa) przez 4 lata szkolne.  Po czwartej klasie dzieci zostawały rozdzielone - chłopcy osiągający najlepsze wyniki w nauce mogły kontynuować naukę w 5 klasie gimnazjum. Z analizy nazwisk uczniów gimnazjum wynika, że uczęszczały do niego dzieci szlachty (właścicieli ziemskich), urzędników wyższego szczebla, bogatych właścicieli fabryk i bogatych mieszczan. Nieco mniej zdolni i biedniejsi uczniowie uczęszczali do piątej klasy Szkoły Realnej", która trwała 6 lat, ale miała "sciśnięty" program szkoły 9-cio letniej. Nauka kończyła się w 10 klasie maturą (w Oleśnicy ta szkoła powstała w 1922 r.). Program nauczania w nich był ukierunkowany na kontynuację studiów o kierunku technicznym. Pozostałe dzieci pozostały w szkole podstawowej, która kończyła się na 8 klasie. Po jej ukończeniu dzieci zazwyczaj rozpoczynały naukę zawodu w jakimś rzemiośle.

Gimnazjum było "szkołą dla przyszłych uczonych".  Uczono więc łaciny i greki, w niektórych szkołach także hebrajskiego. Dzieci uczęszczały do Gimnazjum przez 9 lat, a do Szkoły Podstawowej 4 lata, więc łacznie uczyły się 13 lat. Egzamin maturalny odbywał się pod koniec 13 klasy. Po zdaniu matury uczniowie zazwyczaj rozpoczynali studia wyższe. Do Gimnazjum uczęszczali prawie wyłącznie chłopcy. Dziewczęta uczęszczały do Szkoły Podstawowej i Liceum żeńskiego, a kiedy powstały Wyższe Szkoły Realne - w nich rozpoczęły koedukacyjną naukę. Klasy w gimnazjum miały łacińskie nazwy:

Klasa 5 - Sexta
Klasa 6 - Quinta
klasa 7 - Quarta
Klasa 8 - Untertertia
Klasa 9 - Obertertia
Klasa 10 - Untersekunda
Klasa 11 - Obersekunda
Klasa 12 - Unterprima
Klasa 13 - Oberprima 

Czyli uczniowie Szkoły Podstawowej trafiali w Gimnazjum do klasy Seksta, a kończyli ją w klasie Oberprima. Po ukończeniu 10 klasy chłopcy otrzymywali zaświadczenie o "kwalifikacji naukowej do odbycia wojskowej rocznej służby ochotniczej".

Niżej świadectwo z Królewskiego Gimnazjum w Oleśnicy.

Świadectwo z klasy Oberprima (kliknij, aby powiększyć). Skan przysłał Jochen Hollburg

Odpis świadectwa ukończenia szkoły

Królewskie Gimnazjum w Oels.
Świadectwo ukończenia

Nazwisko ucznia (pominąłem).

Urodził się 19 grudnia 1888 r. w Oels

Syn (podano wysoki status społeczny ojca i jego nazwisko) w Oels.

wyznanie - Katolik, od Wielkanocy 1898 r. uczęszczał do miejscowego gimnazjum, gdzie wstąpił do Sexta, a od Wielkanocy 1908 r. był uczniem Oberprima.

Dalej tekst przekreślony. Decyzją konferencji z dnia ... 19... (dopisek odręczny), którą to klasę teraz opuszcza, by wejść w życie klasy średniej (uczeń nie przystąpił do matury, uzyskał tylko świadectwo ukończenia gimnazjum).

Stempel. Oels, 5 września 1908 r. Dyrektor Prof. dr Reinhardt

Uwaga J. Hollburga - z takimi ocenami uczeń nie zdałby matury.

Poniżej świadectwo tego samego ucznia z roku 1906, a wówczas był on w Untersekunda (10 klasa).

Zeugnis
über die
wissenschaftliche Befähigung für den einjährig-freiwilligen Dienst

W tłumaczeniu:

Świadectwo
na
predyspozycje naukowe do odbycia wojskowej rocznej służby ochotniczej

Świadectwo z klasy Untersekunda. Skan świadectwa z kolekcji Jochena Hollburga

Urodził się 13 września 1888 r. w Oels

Okręg Oels, Okręg Regionalny Breslau

Kraj Związkowy Prusy, wyznania katolickiego, syn (zawód ojca i nazwisko pominąłem) w Oels

Uczęszczał do miejscowej szkoły od klasy Seksta i należał do klasy Untersekunda.

Uczestniczył we wszystkich przedmiotach w klasach, do których uczęszczał.

1. frekwencja w szkole: regularna. Zachowanie: dobre
2. uwaga i staranność: zadowalająca
3. poziom osiągniętej wiedzy: osiągnął mianowanie do klasy Obersekunda.

26 maj 1906 r.

Odręczna uwaga na marginesie: Poprawność kopii jest poświadczona przez dr Reinhard, prof. dyrektor gimnazjum Oels, 4 sierpnia 1911,

Wyjaśnienie na temat jednorocznej ochotniczej służby.

Jednoroczna ochotnicza służba wojskowa istniała w Niemczech (oraz w wielu innych krajach np. w Cesarstwie Austro-Węgierskim). Dlatego właściciel tego świadectwa mógł do niej wstąpić po skończeniu przynajmniej 10 klasy.

Co dawała służba ochotnicza jednoroczna? Można było wybrać rodzaj wojsk i miejsce stacjonowania. Po jej ukończeniu uzyskiwało się stopień podoficera lub oficera rezerwy. Inni musieli odbyć 3-4 letnią służbę wojskową, bez możliwości wybrania rodzaju wojsk i miejsca stacjonowania.

Natomiast jednoroczny ochotnik miał pokryć koszty sprzętu, wyżywienia i zakwaterowania, a ponieważ rzadko kiedy posiadał on własny majątek, koszty te pokrywali zazwyczaj jego rodzice (w przeliczeniu na obecne pieniądze to ok. 10 000 euro). Chodziło o to, aby tylko dzieci z bogatych domów mogli zostać oficerami. Rodzice musieli przedstawić dokument, że posiadają środki na utrzymanie syna, poświadczone przez notariusza. Zaś osoba chcąca wstąpić do wojska, jako ochotnik, musiała przedstawić zaświadczenie o niekaralności.

Zakończenie

Dotychczas nie mieliśmy dostępu do świadectwa ukończenia Gimnazjum Królewskiego w Oleśnicy. Wiemy obecnie jakie przedmioty przerabiali uczniowie w ostatniej klasie gimnazjum.

Ciekawe jest też świadectwo z ukończenia untersekunda (dziesiątej klasy) i że posiadając je można było starać się o powołanie do jednorocznej ochotniczej służby wojskowej.

Gymansium illustre (1594 -1730, 1768-1903)

Gimnazjum Królewskie (1903-1945

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI