Przekrój kościoła zamkowego z zaznaczeniem dobudówek powstałych ok. 1500 -1510 r.
1 i 2 kaplice, 3 - kruchta północna, 4 - dwuprzęsłowa kaplica, 5 - przybudówka zakrystii
Marek Nienałtowski
Historia kaplicy Matki Bożej Różańcowej bazyliki mniejszej w Oleśnicy
27.01.2023 r.
W 1495 r. Podiebradowie obejmują księstwo oleśnickie, wprowadzają się do zamku i uczęszczają do kościoła parafialnego, który już wtedy jest nazywany kościołem zamkowym. Zapewne mają plany stworzenie w nim świątyni domowej i mauzoleum Podiebradów. Zaczynają rozbudowę kościoła m.in. o kaplicę książęcą, oznaczoną niżej strzałką 4.
Przekrój kościoła zamkowego z zaznaczeniem dobudówek powstałych ok. 1500 -1510 r.
1 i 2 kaplice, 3 - kruchta północna, 4 - dwuprzęsłowa kaplica, 5 - przybudówka zakrystii
O tym, że jest to kaplica Podiebradów świadczy jej wielkość i tylko jedno zdanie w genealogii Podiebradów. W 1498 r. umarła 9-letnia księżniczka Anna (córka księcia Wiktoryna) i została "pochowana pod ołtarzem książęcym kościoła zamkowego" [2], gdy został wybudowany. Należy sądzić, że ołtarz książęcy mógł tylko istnieć w kaplicy książęcej. Potem w literaturze nie wspomina się kaplicy książęcej. Dopiero w czasach księcia Karola II (ok. 1600 rok) można domniewywać, że ona dalej pełni rolę książęcej. Wewnętrzne ściany kościoła były zawieszone tablicami nagrobnymi i epitafiami, za wyjątkiem ścian kaplicy (także posadzka kościoła powinna być wypełniona tablicami nagrobnymi, ale nic o nich nie wiemy). Gdy zmarły dwie córki najbliższego przyjaciela i współpracownika księcia Karola II - superintendenta (biskupa) Melchiora Eccarda - tylko one zostały pochowane w rogu kaplicy i tylko one mogły mieć tablicę nagrobną. To może świadczyć o wyjątkowości kaplicy - tylko dla osób wyjątkowych - książąt, ich rodzin i najbliższych przyjaciół.
Strzałką pokazano miejsce kaplicy książęcej. F.B. Werner w wydaniu z 1774 r.
popełniał dużo błędów. Kaplica miała dwa duże okna, była wyższa i szersza
niż pozostałe kaplice,
wejście
do kruchty było bliżej wieży. Własność BUW
Potem już za czasów Wirtembergów nie pisano o kaplicy książęcej. Może mieszczanie i duchowieństwo wykorzystali zmianę władzy i jej przyzwyczajenia, i zachcieli mieć, zamiast książęcej - kaplicę chrztu. I ta nazwa się pojawia. Książe Sylwiusz Fryderyk chciał być bliżej Boga - dlatego kazał postawić stallę książęcą przy prezbiterium (1687 r.). Mogłoby to świadczyć, że kaplica książęca już nie istniała.
Więcej o kaplicy chrztu pisano w związku z odbudową kościoła po katastrofie z 1905 r. Katastrofa nie sięgnęła do kaplic, jakieś problemy, jeśli były, mogły pojawić się podczas remontu dachu. Okazało się tylko, że w pomieszczeniu kaplicy nie było ołtarza (!) i powstała potrzeba jego budowy. Zebrano grupę osób, które miały możliwość wykonania ołtarza i jego elementów oraz takich, które miały środki finansowe na zlecenie prac i/lub mogły kupić wyposażenie ołtarza [1], [4].
Uwaga: powyższe kilka zdań zapisanych gotykiem tłumaczyłem przy pomocy google kilka godzin. Nie jestem pewien tego tłumaczenia, co do szczegółów, gdyż "wyskakiwało" kilka znaczeń na jedno słowo. Jeśli ktoś zna dobrze niemiecki związany z tematyką kościelną proszę zobaczyć ostatnią stronę książki [1]. Nie wiem, czy w ołtarzu miała być ambona i czy fotele miały być dla nowożeńców.
Nie wiadomo, czy ołtarz został wybudowany, bowiem w 1945 r. w kaplicy chrztu nie było ołtarza. Być może, ktoś przyjechał i wywiózł ołtarz do innego kościoła, nawet w naszym powiecie, bo zdarzały się różne przenosiny.
Dlatego staraniem ks. A. Rzeczucha zakupiono ołtarz neogotycki z początku XX w. z płaskorzeźbą z ok. 1948 roku. W 1949 r. kaplicę chrztu przekształcono w kaplicę Matki Boskiej Różańcowej. W dniach 6-8 października 1949 wierni uczestniczyli w uroczystym Triduum, po którym 9 października nastąpiło poświęcenia ołtarza [3].
Pamiątka z poświęcenia kaplicy z 9.10. 1949 r. Z kolekcji Krzysztofa Wiesnera
Tak teraz wygląda ołtarz i była kaplica książęca.
 |
 |
Ołtarz. Być może z tyłu mogą być informacje o wykonawcy ołtarza i dacie wykonania. Fot Zbigniew Podurgiel |
Ołtarz z witrażem fundacji rodziny Ciesiołka i rodziny Matuszczyk oraz ze współczesnym obrazem. Fot Z. Podurgiel |
Część modlitewna z witrażem, płytą nagrobną córek superintendenta M. Eccarda
i współczesnym obrazem. Fot. Z. Podurgiel
Ołtarz i wejście do kaplicy. Fot. Z. Podurgiel
Kaplica z zewnątrz. Widoczne dwa okna, środkowa przypora i cztery boczne
Kaplica w widoku nieco z boku. Na planach odbudowy z 1906 i 1907 r.
widać dwa całkowicie inne rozwiązania architektoniczne dachu kaplicy.
Jej wielkość wskazuje, że kaplica była budowana jako książęca
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI
