Marek Nienałtowski Fabryka Mebli Otto Pohl

W 1863 r. w Oleśnicy wyszczególniono 18 mistrzów stolarskich, zatrudniających 10 czeladników i wielu uczniów. Była to więc, trzecia pod względem liczebności grupa rzemieślników o tak dużej liczbie mistrzów. Należy więc sądzić, że w mieście znajdowała się zbliżona liczba warsztatów stolarskich. Z nich to wyłonił się duży zakład stolarski, którego właścicielem był Otto Pohl. Sądzi się, że powstał on w 1897 r., ale jest to raczej data pierwszego wzmiankowania w literaturze. W reklamie z 1930 r. O. Pohl odaje, że firma istnieje od 43 lat, czyli powstała w 1887.

Ogłoszenie o otwarciu 4 stycznia 1897 r. salonu meblarskiego pod adresem Ohlauerstrasse 28 [2]

Domy przy Ohlauerstrasse 27 i 28 są pokazywane na planie z ok. 1870 r. Niewykluczone jednak, że były to stare budynki, które później mogły być zburzone i na ich miejscu wybudowano poniższe budynki. W nich znajdował się salon firmowy mebli Pohla.

Salon meblowy (wystawa i sprzedaż) przy Ohlauerstrasse 27/28 [1]

Salon meblowy zajmował cały parter i część I piętra budynku o nr 28/27. Na I piętrze domu nr 27 znajdowały się biura. Na drugim piętrze domu nr 28. mieszkał właściciel firmy. Początkowo z tyłu budynku znajdowała się stolarnia, która ulegała ciągłej rozbudowie. Na planie z 1939 r. warsztaty sięgają do małej uliczki (Pestalozzi Promenade). Po zajęciu Oleśnicy, w 1945-1946 r. zajmowała go załoga szpitala mieszczącego się w pobliskim budynku szkolnym. Prawdopodobnie wówczas budynek mógł ulec spaleniu (?). W 1948 r. już nie istniał.

Wystawa mebli Pohla w salonie meblowym [2]

Z czasem mała stolarnia uniemożliwiała rozwój zakładu. Pohl musiał wybudować duży budynek stolarni. Najbliższy wolny teren znajdował się za torami kolejowymi. Na planie Oleśnicy z 1899-1911 r. nie widać było w tym miejscu żadnej zabudowy. Tam mógł wybudować stolarnię odpowiednią do popytu na meble. Z czasem ulegała ona dalszej rozbudowie.

Na mapie 4770 z 1912 r.widać w miejscu przyszłej fabryki Pohla jakąś budowlę fabryczną.

W fabryce w czasie I Wojny Światowej umieszczano lazaret (szpital wojskowy).

Widokówka z kolekcji Adama Fedorowicza pokazująca lazaret w fabryce Pohla w 1915 r.
Informację widoczną na widokówce skopiowałem ze strony adresowej widokówki

Na odwrocie zdjęcia (stempel 5.10.15, Oels) żołnierz napisał, że jego adres to "Lazar(et) Pohl".
Zapewne zdjęcie było wykonane przed magazynami. Fot. z www.delcampe.net

Na fragmencie planu sprzed 1927 r. pokazano zarys budynków fabrycznych (w kształcie litery "C")
poniżej torów kolejowych wiodących w kierunku Wrocławia. Na planie widnieje napis "Möbel Fbr Pohl"

Zdjęcie budynku fabrycznego z około 1927 r. [1].

Projekt mebli do sypialni. Wyżej z lewej typowy stempel Otto Pohla. Z prawej w rogu
stempel z tekstem o ochronie własności intelektualnej z powołaniem się na paragraf 43 ustawy pruskiej z 1870 r.
Tekst mało czytelny. Rysunek z kolekcji Zbigniewa Podurgiela

Projekt techniczny szafki z blatem marmurowym, też z tej fabryki. Rysunek z kolekcji Z. Podurgiela

Zdjęcie rodzinne znalezione wraz z powyższymi projektami - może na nim widnieje Otto Pohl i jego rodzina?

Reklama fabryki z Monografii Oleśnicy z 1930 r. [4]

Tomasz Ślizowski przysłał mi druk rachunku Otto Pohla z 1929 r. wysłany do ogrodnika Meissnera. Widnieje na nim odręczny podpis Pohla (pokazany w tytule w powiększeniu) opiewający na ok. 2000 marek.

Fabryki Otto Pohla i Roberta Grollmusa zostały upaństwowione 21 kwietnia 1949 r. W okresie powojennym w halach fabrycznych produkowano obuwie. W ostatnich kilkunastu latach budynek przechodził zmienne koleje losu.

Obecny stan budynku z zewnątrz (marzec 2007)

Widok budynku od strony wewnętrznej (marzec 2007). Jak widać okna zostały zmienione w całej fabryce

Otto Pohl był także właścicielem budynku po przeciwnej stronie ulicy pod nr 44, budynku przy ul. Wałowej 6, oraz przy obecnej ul. Sinapiusa.

Otto Pohl i Robert Grollmus są wymienieni jako dostawcy "stolarskiego" wyposażenia w 1913 r. do Knabenschule [3], czyli obecnego Liceum Ogólnokształcącego. Nie wiadomo kto wykonywał zwykłe ławki, a kto bardziej artystyczne meble. Np. te stojące w gabinecie dyrektora, istniejące do obecnych dni i pokazane niżej.

Szafa.   Powiększ   Fot. J. Wiśniewska

Biurko.   Powiększ   Fot. J. Wiśniewska

W dokumentacji konserwatora zabytków meble te uznano za wykonane w fabryce R. Grollmusa, lecz wiedza ta była chyba oparta na przypuszczeniu, gdyż na tych meblach (nie wszystkie pokazano) nie było tabliczki z nazwą wytwórcy.

W dniu 22.06.2015 dyr. Marzena Helińska przysłała mi link do mebli Otto Pohla znajdujące się na aukcji na Allegro. pl i można było sądzić, że z porównania okaże się, czy są one podobne.

Szafa wykonana w fabryce O. Pohla. Źródło

Biurko z fabryki mebli O. Pohla. Źródło

Z porównania nie potrafiłem ocenić, czy są one wykonane w różnych fabrykach. Mogą być z jednej fabryki, ale meble szkolne są wyraźnie bardziej ubogie, czyli tańsze. Meble z allegro zostały wykonane raczej na specjalne zamówienie osoby majętnej o pochodzeniu szlacheckim, na co mogą wskazywać herby. Dzisiaj Pani M. Helińska zapoczątkowała dyskusję na ten temat w Oleśnickim Domu Spotkań z Historią. Z punktu widzenia historii meble te mają dużą wartość jako produkt oleśnickich rzemieślników.

Remigiusz Szczuraszek znalazł w internecie Szafka dębowa z 1900 roku na sprzedaż w 1stDibs wykonaną w fabryce Otto Pohla.  Szczegóły [2], [3]. Wymiary - Wysokość: 90 cm, Szerokość: 61 cm, Głębokość: 24 cm, materiał Dąb. Cena ok. 30.000 euro. Podobne nogi miały niektóre meble z Kasyna Oficerskiego Regimentu Dragonów nr 8 w Oleśnicy.

Kilka lat temu będąc na strychu budynku Starostwa Oleśnickiego zobaczyłem tam resztki lampy sufitowej z gabinetu posiedzeń starosty (na ok. 12 żarówek), wykonanego przez Pohla w 1923 r. Jeszcze w latach 70 XX w. znajdowała się podobna lub ta sama w sali posiedzeń. Zobacz zebranie nauczycieli w starostwie. W lewym górnym rogu zdjęcia - znajduje dwunasto żarówkowa lampa wisząca z fabryki O. Pohla.

Kolejna widokówka z lazaretu Pohla https://www.olesnica.org/Widokowki.Lazaret.1918.htm

Literatura

1. Führer durch die Stadt Oels und ihre Geschichte, Oels 1927
2. Lokomotive an der Oder 1/1897
3. Der Neubau der Volksschule. Festschrift zur Einweihungsfeie, R. Kallmann 1913
4. Das Buch der Stadt Oels in Schlesien / hrsg. vom Magistrat der Stadt Oels in Schlesien anläßlich des 675 jährigen Stadtjubiläums. Bearb. vom Schlitzberger. Berlin. 1930

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI