Marek Nienałtowski
Ms. Sigi Howes z Kapsztadu poprosiła o więcej informacji o swoim pradziadku - młynarzu oleśnickim w latach 1910(?)-1944
08.03.2024 r.
09.03.2024. Uwaga: okazało się, że Sigi Howes posiada więcej zdjęć i informacji, które mogą uszczegółowić lub nawet zmienić to, co niżej napisano.

Pani Sigi Howes przysłała mi wiele zdjęć, które są jej własnością i mogą być ciekawe dla oleśniczan oraz historii Oleśnicy. Szczególnie ciekawa jest sylwetka jej pradziadka Gustava Hoffmanna - młynarza, ale i sportowca.

W 1898 r. Gustaw Hoffmann pracował w młynie wiatrakowym.
Urodził się w Dobromierzu (Hohenfriedeberg) pow. Świdnica.
Własność fot. Sigi Howes

Na poniższym zdjęciu z 1910 r. widać 3 osoby z dzieckiem stojące przed budynkiem na ul. Młynarskiej 5 (Mühl gasse)budynkiem na ul. Młynarskiej 5 (Mühl gasse). W tej nieistniejącej obecnie bramie był sklep, na co wskazuje napis "Mehl-Verkauf"= "Sprzedaż mąki" (odczytał napis Klaus Liwowsky - dziękuję). Dlatego wybito w miejsce okna - drzwi. Niewidoczne na zdjęciu jest dalej istniejące wejście do mieszkań.

	Mężczyzna z dzieckiem to Gustav Hoffmann - trzyma za rękę swoją córkę Käthe. W tym domu należącym do firmy młynarskiej zapewne mieszkał on i jego żona z dzieckiem. Za kilka tygodni przeniosą się do nowego mieszkania. Własność fot. Sigi Howes

Dalej na zdjęciu widać budynek też należący do młyna - jeszcze piętrowy. Na parterze biuro, na piętrze być może mieszkał ktoś z rodziny właścicieli - Bielschowskich. Po 1933 r. dobudowano w nim jedno piętro. Widać też, że wówczas budynek był przygotowany do doprowadzenia energii elektrycznej, do czego doszło w 1911 r. Dalej widoczny dach młyna i czubek wieży zamkowej.

Wg książki adresowej z 1921 r. Hoffmann Gustav - Mühlen - Bodenmeister, mieszkał wtedy przy ul. Zamkowej 4 (Schloss Strasse) [1] (Bodenmeister to chyba kierownik zmiany w młynie). Mógł tam zamieszkać już w 1910 r. Istnieje kartka pocztowa wysłana do G. Hoffmanna na adres Schloss str. 4 z 4.09.1910 r.

Budynek na Schloss strasse 4 (ul. Zamkowa) w 1912 r. W nim wynajmował mieszkanie G. Hoffmann. Na pierwszym piętrze zaznaczono okna,
które należały do jego mieszkania. Wśród dzieci stojących pod murem - Käthe Hoffmann jest oznaczona znakiem x, miała wtedy 4 lata.
Może widać słupki z łańcuchami, związane z Pomnikiem Złotych Godów, który stał w pobliżu.
Opis pomnika. Własność fot. Sigi Howes

Powyższe zdjęcie, jak i poniższe pokazują nieznane dotychczas dwa budynki połączone bocznymi ścianami. Prawdopodobnie były uszkodzone w 1945 r. i zostały rozebrane na odbudowę stolicy, bo na planie z 1948 r. nie zostały ujęte jako spalone oraz nie były ujęte jako przeznaczone do zasiedlenia.

Dom przy Herren strasse 6 (ul. Sejmowa) - widać na poniższym planie. Käthe stoi jak pierwsza z lewej
(zaznaczona krzyżykiem). W prawym górnym rogu widać wieżę kościoła zamkowego.
Własność fot. Sigi Howes

Na zdjęciu Selma Hoffmann i Käthe - zaznaczone krzyżykiem. Zdjęcie zostało wykonane w innym dniu.
Z prawej, wyżej, widać lampę gazową. Własność fot. Sigi Howes

Na fragmencie planu miasta z 1899-1911 widać: 1 - miejsce zamieszkania Gustava Hoffmanna w 1910 r.
2 - miejsce zamieszkiwania Hoffmanna w 1921 r. wg książki adresowej [1]. Wynajął mieszkanie,
które zapewne miało wyższy standard, niż to w starym domu szachulcowym.

Mieszkanie, w którym mieszkał w 1910 r. G. Hoffmann należało do firmy Bielschowsky-Weigert-Werke,
w której pracował

Słabe zdjęcie pokazujące sytuację z powyższego planu. Widać dom nr 5 - mieszkalny dla pracowników młyna.
Dom nr 4 - młyn. Wówczas już parowy. Rzeka Oleśnica już schowana w rurach. Z prawej dom nr 4 ul. Zamkowej,
w którym mieszkał G. Hoffmann w latach 1910-1914. Potem został powołany do wojska, a jego żona przez dwa lata
zamieszkała u swojej rodziny (1916-1918?) w Hohenfriedeberg (Dobromierz pow. Świdnica), gdzie Käthe uczęszczała do szkoły.

Gustav Hoffmann, jego żona Selma (z d. Gohl) i córka Käthe.
Dalej 3 inne zdjęcia. 1916 r. zdjęcie z mamą,
1919 r. z prawej, 1922 r. siedzi.
Własność fot. Sigi Howes

W czasie I Wojny Światowej G. Hoffmann (zaznaczony krzyżykiem) służył w wojsku od 1914 do 1918 r.
Własność fot. Sigi Howes

Tak wygląda obecnie dom mieszkalny na Młynarskiej 5. Dalej dom, w którym
znajdowały się biura i mieszkania właściciela firmy podniesiony o jedno piętro (po 1933 r.).
Na końcu widoczny budynek byłego młyna i wieża zamku oleśnickiego

G. Hoffmann (w garniturze) był trenerem drużyny piłkarskiej TSV Vorwärts 1892 Oels,
która w lidze powiatowej, a potem środkowo-śląskiej zajmowała 2-3 miejsce. Później zmieniła nazwę na SC Vorwärts
i zajmowała I miejsce w rozgrywkach. Potem ponownie zmieniła nazwę i znajdowała się w czołówce.
Własność fot. Sigi Howes

Z okazji 100 lecia sportu w Oels obchodzonego w 1962 r. - Stowarzyszenie byłych mieszkańców nadało G. Hoffmannowi dyplom uznania.

Ojciec był sportowcem i może dlatego córka zajęła się sportem - została pływaczką.

Käthe byłą mistrzynią pływania w okręgu oleśnickim
w latach 1925, 1926 i 1927. Wtedy powstał basen umożliwiający
rozgrywanie zawodów pływackich (miał 10 torów). Własność fot. Sigi Howes

Mistrzowie pływania i gimnastyki z Oels z 1925 r. wśród nich Käthe. Uczęszczała ona do Wyższej Szkoły Córek.
Własność fot. Sigi Howes

Käthe w górnym rzędzie z założonym wieńcem laurowym, co świadczyło o uznaniu dla niej.
Własność fot. Sigi Howes

Käthe przed wyjściem na bal maskowy do Towarzystwa Gimnastycznego.
Zdjęcie wykonano w atelier Maxa Herdena (słabo widoczne logo).
Własność fot. Sigi Howes

Kolejne zdjęcie domu, w którym do 1944 r. mieszkał Hoffmann z rodziną. Sigi Howes nazwała go "Haus am Silo",
czyli "Dom przy Silosie". Istniał do 2014 r. - został zburzony razem z młynem.
Własność fot. Sigi Howes

Pharus- plan Oels z 1928 r. Widać, że właściciele młyna przy ul. Młynarskiej wybudowali silosy
pomiędzy 1911-1921 rokiem przy ul. 3 Maja (Ohlauer Strasse) przed mostem kolejowym. Nie widać
"Haus am Silo", czyli wybudowano go po 1928 r. A może on już stoi, tylko pokazano go
obróconego o 90 stopni? Ten plan pokazuje często błędnie szczególy.

Plan Oleśnicy z 1939 r. Już obok silosów wybudowano młyn. Widać, że cały teren ma numerację 34a.
Jeśli ten dom rzeczywiście znajdował się obok terenu silosów, to mógłby stać w miejscu pokazanym strzałką z nr 3,
czyli nieco poza terenem młyna, ale tak blisko, aby personel obsługujący silosy i młyn mógł prawie natychmiast
pojawić się w pracy

Młyn z około 2010r. Na pierwszym planie - młyn, dalej silosy. Ostatni wybudowany w czasach polskich.
Obo starego silosa znajdował się "Haus am Silo"

Nieoceniony Remigiusz Szczuraszek - jak zwykle wypatrzył stojący jeszcze budynek "Haus am Silo". Istniał do 2014 r. W nim rzeczywiście mieszkał G. Hoffmann i może jeszcze ktoś.

Haus am Silo w 2014 r. pokazany strzałką

Haus am Silo pokazany czerwoną strzałką w 2010 r.

W 1933 r. Bielschowsky i Weigert zostali pozbawieni własności młyna. Nowi aryjscy właściciele stworzyli spółkę akcyjną i nazwali ją Grose Mühle AG. Natomiast w książce adresowej z 1935 r. [2] występuje Gustav Hoffmann - Silomeister i mieszka pod numerem Ohlauer strasse 34a, czyli na pokazanym terenie. Silomeister to specjalista od obsługi silosów. Jeszcze nie wiemy kiedy przeprowadził się z poprzedniego miejsca zamieszkania na nowy adres.

Gustav i Selma Hoffmann. Własność fot. Sigi Howes

W 1927 r. G. Hoffmann wydał swoją córkę Käthe za Franza Menzela

Młoda para w atelier Maxa Herdena 1927 r. Z prawej strony na dole zdjęcia jest słaby zarys pieczęci M. Herdena. Własność fot. Sigi Howes	1939 r. w "Haus am Silo" Gustav Hoffmann, żona Selma z wnukami - dziećmi młodej pary z lewej. Własność fot. Sigi Howes

Za domem przy silosach znajdował się ogród państwa Hoffmannów. W nim spędzali wiele czasu, a na kilku zdjęciach widać dodatkowo Knabenschule (Liceum Ogólnokształcące nr 1 w Oleśnicy).

1939 r. Frantz Menzel został powołany do wojska. Na zdjęciach wraz ze swoimi dziećmi, żoną Käthe i teściem G. Hoffmannem.
Za Hoffmanem widać szopę, w której hodował króliki. W prawym górnym rogu obu zdjęć widać wieżyczkę Knabenschule (zaznaczona strzałką).
Własność fot. Sigi Howes

Święta w "Haus am Silo" w 1941 r. Z lewej małżonkowie - Hoffmannowie, Gustav z cygarem, w środku dzieci, a z prawej ich mama
Käthe Menzel (z domu Hoffmann). To znaczy, że G. Hoffmann spędził prawie całą wojnę w domu na terenie młyna, dopiero
wyjechał w 1944 r. Własność fot. Sigi Howes

Uzupełnienie 06.08.2024
Sigi Howes przysłała dalsze wspomnienia rodzinne.

Käthe wyjechała wcześniej do Bolkowa z synami Klausem (ur. 1937) i Gerdem, gdzie łatwiej było żyć. Gdy 17-letni syn Gerd został powołany do wojska (obrona przeciwlotnicza) - Gustav oraz Selma opuścili Oels i zamieszkali w Bolkowie. Gustav zarządzał tam młynem. W 1945 r. nie został wysiedlony z Bolkowa, jak inni Niemcy, gdyż był potrzebny jako specjalista. Dopiero został z żoną, córką i wnukiem wysiedlony w drugiej fazie - w październiku 1946 r.

Zamieszkali w dwupokojowym mieszkaniu w Glashuette w Saksonii. Gustaw dostał pracę jako portier w jednej z firm zegarmistrzowskich, dodatkowo zajmował się ogrodem, aby przeżyć, gdyż warunki było ciężkie. W 1951 r. Gerd Menzel (ojciec Sigi Howes) wyemigrował do RPA, ponieważ nie widział dla siebie przyszłości w Niemczech.

W 1957 r. Gustav i Selma Gohl obchodzili 50 rocznicę ślubu. Selma zmarła w 1961 r. w Glashuette; Gustav zmarł w 1965 r. w Koblencji. Oboje są pochowani w rodzinnej kwaterze na cmentarzu w Glashuette.

Sigi Howes w Oleśnicy

Sigi Howes w Oels/Oleśnica na Mühl gasse 5/Młynarska 5 w dniu 15.08.2024 r. podczas podróży śladami swojego pradziadka Gustava Hoffmanna

Kolejne miejsca zamieszkania G. Hoffmanna wg planu miasta z 1939 r.

https://www.olesnica.nienaltowski.net/Dom_szkieletowy.htm

Literatura:
1. Heilmann Christian http://www.gca.ch/Genealogie/Oels/Seite_Oels_G_K.htm

2. Książka adresowa Oleśnicy z 1935 r.

3. Młyn Bielschowskich

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI