Marek Nienałtowski
Historia zabudowy terenu obecnego budynku przy ul. Lwowskiej 12 w Oleśnicy
28.10.2018

Teren, na którym powstał pokazany niżej budynek przy ul. Lwowskiej 12-16 ma ciekawą historię, gdyż w tym miejscu znajdowały się budowle publiczne na przestrzeni XV-XVI w., aż po 1945 rok.


Budynek przy ul. Lwowskiej 12-16 na skrzyżowaniu z ul. M. C. Skłodowskiej. Źróło: Google maps
Niedługo wykonam zdjęcie tego budynku.

Kościółek św. Wawrzyńca

Pierwsze budowle stojące w tym miejscu to najprawdopodobniej kościółek i przytułek św. Wawrzyńca. Umiejscowione były obok siebie, kościółek otaczał cmentrz. Pisano o kościółku św. Wawrzyńca, że umiejscowiony był na przedmieściu przed Bramą Namysłowską (Bydlęcą). Wzmiankowany w 1538 r., ale powstał wcześniej, o czym wspomina J. A. Pyzik. Można sądzić, że był podobny do kościółka św. Mikołaja, niżej pokazanego.

O istnieniu kościółka wspomina się też przy okazji wykonywania kar śmierci. D. Wojtucki napisał "plac straceń znajdował się przed Bramą Bydlęcą, obok kościółka św. Wawrzyńca". Być może dlatego, że ściętych można było chować na najbliższym cmentarzu czyli przy kościele św. Wawrzyńca. Można sądzić, że plac straceń znajdował po drugiej stronie drogi. Dlaczego wiązałem kościół św. Warzyńca z miejscem pokazanego budynku - podczas kopania jego fundamentów znajdowano liczne kości ludzkie, czyli najpewnej kopano na byłym cmentarzu. Kościół ten uległ spaleniu ok. 1648 r. i nie został poźniej odbudowany.

Szkoła
Na planie z 1877 r. pokazano w tym miejscu budynek mieszczący szkołę, o której nic nie wiadomo. Widać, że miał on powierzchnię większą niż pozostałe budynki stojące przy tej ulicy. Nie wiadomo czy był typowym parterowym budynkiem szkolnym, czy może piętrowym, z mieszkaniem dla nauczyciela.


Miejsce rozmieszczenia szkoły. Widać Nachodstrasse (ul. Lwowską) i prostopadłą do niej ul. 11 Listopada

Sąd Okręgowy
Na planie z 1882 r. w budynku już nie istnieje szkoła, a ważny dla Oleśnicy i powiatu Królewski Sąd Okręgowy (K. Amtsgericht). Mogło to wskazywać, że jednak budynek ten był przynajmniej piętrowy. W tym czasie K. Landgericht (Sąd Krajowy - dla kilku powiatów) znajdował się w Ratuszu, w miejscu obecnego banku. Sąd Okręgowy jak i Sąd Krajowy przeniesiono w 1897 r. do nowego budynku przy ul. 3 Maja. Mogłoby to oznaczać, że w 1897 budynek ten mógł być zajęty na inne cele.


W tym dokładnie miejscu urzęduje Sąd Okręgowy, który przejął pomieszczenia po szkole.

Dom Opieki św. Wawrzyńca i Dom Starców
Jak wynika z poniższego planu ten dom (Stadt Laurent-Hospital und Siechenhaus) znajdował się dokładnie w tym samym miejscu, co szkoła i sąd. Może to oznaczać, że wybudowano go na fundamentach poprzedniego budynku, a potem rozbudowano. Może też poprzedni zburzono i w tym samym miejscu wybudowano nowy.


Na planie z 1899 r. z uzupełnianiami do 1911 r. pokazano, że budynek wybudowano lub rozbudowano
pomiędzy 1899-1911 (inny kolor zaznaczenia na planie). Widoczny park przy ogrodzie
to może pozostałości po dawnym cmentarzu

Kolorowanie pokazane na powyższym planie może przeczyć informacji, że Dom Opieki św. Wawrzyńca wybudowano w 1893-1894 r. Można sądzić, że sąd jeszcze istniał w nim w 1896-1897 r. Różnice w datach każą ponownie zająć się ich analizą.


Dom Opieki św. Wawrzyńca i Dom Starców. Bliżej, na terenie ogrodzonym, znajdował się park.
Ten dom stał częściowo w miejscu współczesnego budynku na ul. Lwowskiej 12-16

Dom opieki św. Wawrzyńca widnieje na zdjęciu lotniczym z 1.02. 1945 r. jako prawdopodobnie spalony. Po 1945 r. został rozebrany.

Jak z powyższego wynika teren ten jeszcze kryje zabytki z XV-XIX w. Mieszkańcy budynku Lwowska 12-16 mają okazję zastanowić się nad ciekawa historią miejsca, w którym żyją.

Literatura

  1. Nienałtowski M., http://www.olesnica.org/Szpitale_przytulki.htm
  2. Pyzik J. A., http://www.olesnica.org/Olesnicki_Luteranizm.htm
  3. Wojtucki D. Publiczne miejsca straceń na Dolnym Ślasku od XV do połowy XIX wieku. Wyd. Fundacja Zamek Chudów. 2009

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI