Marek Nienałtowski
Bractwo strzeleckie z Dobroszyc

Bractwo strzeleckie (Gildia strzelecka) w Dobroszycach (Juliusburgu) powstało w 1677 r. Statut musiał zatwierdzić książe Juliusz Zygmunt. W 1697 r. ponownie statut zatwierdziła księżna Anna Zofia. Miało ono w razie wojen i szczególnych zdarzeń uzupełniać formacje wojskowe i raczej działać na terenie miasta. Działalność bractwa zaczynała się od opracowania statutu (można było zapożyczyć z Oleśnicy lub Bierutowa), zakupu ziemi pod strzelnicę i pod budynek domu strzeleckiego, a potem ich budowę. Członkami bractw byli najczęściej rzemieślnicy i kupcy, którzy musieli zakupić broń, nauczyć się nią posługiwać i celnie strzelać. Nie wiadomo, gdzie wówczas była rozmieszczona strzelnica i dom strzelecki.

Raz w roku organizowane były zawody strzeleckie tzw. królewskie, podczas nich wybierano zwycięzcę, który otrzymywał na rok tytuł „króla”. Król miał liczne obowiązki (np. po wyborze zafundować piwo wszystkim członkom bractwa), jednocześnie bywał zwolniony z pewnych powinności, np. niektórych podatków. Strzelaniom towarzyszył pewien rytuał, który stawał się elementem kultury miasta na dziesiątki lat.

Historia dobroszyckiego bractwa strzeleckiego nie jest jeszcze znana, ale musiała być związana z historią księstwa i Dolnego Śląska. Do czasów zajęcia Ślaska przez wojska Prus bractwo mogło się rozwijać. W trakcie I wojny śląskiej (1740-1742) bractwo musiało oddać broń, która zasiliła wojska pruskie. Kolejne wojny śląskie także nie sprzyjały działalności bractwa. W okresie wojen napoleońskich (w 1806 r.) również istniejącym bractwom kazano oddać broń. Zmianę sytuacji wprowadziło rozporządzenie króla Prus Fryderyka Wilhelma III z 1810 r. który wręcz nakazał powołanie bractwa (zrzeszenia) strzeleckiego w każdym mieście.

W latch 1796 - 1806, z przerwami, stacjonował w Dobroszycach jeden szwadron Regimentu Huzarów nr 4, a potem szwadron Regimentu Huzarów nr 3. Szwadron liczył ok. 130 zołnierzy, podoficerów i oficerów. Dowództwo regimentu liczącego 9 szwadronów stacjonowało w Oleśnicy. Wtedy zapewne częściej ćwiczyło strzelania Bractwo Strzeleckie.

Materialny ślad bractwa strzeleckiego w Dobroszycach widoczny jest w postaci medalu wybitego w 1904 r. z okazji budowy nowego domu strzeleckiego. Można sądzić, że dom ten powstał na miejscu poprzedniego, przy strzelnicy.

Medal pochodzi z 1904 roku i poświęcony jest budowie siedziby bractwa strzeleckiego w Dobroszycach.
Na awersie znajduje się inskrypcja temu poświęcona. Na rewersie postać członka bractwa w stroju z okresu oświecenia.
W prawej ręce trzyma muszkiet, w lewej zapewne figurę strąconego kura. Skany medalu przekazał mi Zbigniew Podurgiel

Schieshs - strzelnica na mapie 4769 z 1932 r.	Strzelnica na planie z ok. 1970 r. Leży przy ul. Wojska Polskiego za stawem rybnym. Przysłał Marcin Adamski

Widok z góry na obecne miejsce rozmieszczenia
byłego domu strzeleckiego i strzelnicy

Wjazd na strzelnicę z tablicą zawierającą przepisiy użytkowania strzelnicy

Pozostałości stanowisk strzeleckich wykonane z betonu i z nierozpoznanymi metalowymi uchwytami

Widok w stronę kulochwytu

Obecny kulochwyt. Widoczne kartki papieru służyły chyba za tarcze do strzelania
z broni pneumatycznej

Dawny schron betonowy za kulochwytem. Obecnie zasypany.
Betonowe budowle mogą świadczyć o także wojskowym wykorzystaniu strzelnicy, może w okresie II Wojny Światowej,
gdy obok strzelnicy było polowe lotnisko wojskowe.
Powyższe fotografie strzelnicy są autorstwa Marcina Adamskiego

W dawnych czasach na strzelnicę przychodzili często strzelcy ze swoimi odznaczeniami strzeleckimi i niekiedy je gubili. Poniżej dwa odznaczenia sprzed 1918 r., znalezione na strzelnicy przed kilku laty.

Odznaka Niemieckiego Związku Strzeleckiego	Krzyż Związku Strzeleckiego. Ze zbiorów Krzysztofa Krawczyńskiego

Dom bractwa strzeleckiego był swoistym domem kultury (w obecnym znaczeniu) z piwiarnio-restauracją (letnią i zimową), z salą posiedzeń władz bractwa. W nim odbywały się bardzo często spotkania bractwa, uroczystości rodzinne, potańcówki, odczyty, koncerty orkiestr, śpiewacze, pokazy sztukmistrzów, zawody szachowe, karciane itp.

Być może, że jest to budynek bractwa strzeleckiego sprzed 1904 r.

Nowszy dom powstał 3 czerwca 1928 r. Z tej okazji bractwo wybiło medal srebrny. Skan medalu przysłał Arkadiusz Mańkowski.

Awers medalu pokazującego nową siedzibę. Napis: Otwarcie Domu strzeleckiego 3 czerwca 1928	Rewers medalu - strzelec mierzący do tarczy

Poniżej widoczny budynek pokazany na medalu.

Nowszy budynek bractwa strzeleckiego wybudowany w 1928 r. lub przystosowany w tym roku do nowej roli.
Skan z wystawy w Zamku dobroszyckim

Ogródek letni pomiędzy Domem strzeleckim, a basenem. Skan z wystawy w Zamku dobroszyckim w 2015 r.

Pozostałości w miejscu gdzie stał Dom strzelecki.
Marcin Adamski twierdzi, że są to budynki byłego Domu Strzeleckiego po znacznych przebudowach.
Fot. M. Adamski

Niżej reklamy pokazujące działalność prowadzoną w Domu strzeleckim w 1931 r.

Raz w roku odbywało się królewskie strzelanie, trwało 2 dni
i na nim wybierano Króla Kurkowego

Przy okazji strzelania królewskiego odbywał się festyn dla mieszkańców.
Zapraszał przewodniczący bractwa dr Roderburg

Rodzinne spotkania przy muzyce. Wstęp od mężczyzn 50 fenigów,
damy wchodziły za darmo

Zawody o mistrzostwo w Skata.
Ogłoszenia z Lokomotive an der Oder z 1931 r.

Po dojściu NSDAP do władzy w Niemczech ograniczono rolę samorządnych organizacji, w tym bractwa strzeleckiego. Prawdopodobnie ich członkowie znaleźli się w jakiejś organizacji paramilitarnej odgórnie sterowanej przez towarzyszy partyjnych. Majątek bractwa (ziemia pod strzelnicą i dom) prawdopodobnie przejęła III Rzesza.

Więcej o Bractwach strzeleckich, także w Oleśnicy

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI