Biblia i historia zamku oraz miasta
Podiebradowie jako gorliwi protestanci czytali Biblię i jej przesłanie starali się kierować do najszerszego kręgu mieszkańców księstwa, Oleśnicy oraz wędrowców. W tym celu kazali na (w) bramach zamku i miasta kuć wersety (cytaty) biblijne. Także umieszczali je na płaskorzeźbach, które zatem mocowali na różnych budowlach miejskich.
Te wersety, pochodzące z Biblii, wykuwano po łacinie lub po niemiecku. Zdarza się, że ten sam werset jest umieszczony w obu językach w różnych miejscach miasta. Prawdopodobnie niektóre wersety były bardziej cenione, gdyż powtarzały się. Występowały wersety "ukierunkowane tematycznie" - do umieszczania tylko w określonych miejscach np. na (w) bramach obronnych i dotyczące strażników.
Większość wersetów nie dotrwała do naszych dni. Niektóre szczęśliwie oparły sie "tynkarzom" z lat powojennych. Niżej opisano kilka z nich.
Uwaga: Kolejne wydania Biblii są tłumaczone z oryginału (herbrajskiego). W związku z rozwojem języków narodowych i różnymi umiejętnościami tłumaczy - w każdym kolejnym wydaniu Biblii poszczególne wersety mogą brzmieć inaczej.
Wersety na przedbramiu "Pałacu Wdów"
Na fryzie obiegającym przedbramie z trzech stron wykuto w 1603 r. trzy wersety biblijne z księgi psalmów i księgi przysłów w j. niemieckim, tj. Psalm 127, 1; Przysłowie 18, 10 i Psalm. 121, 8. [1].
W części czołowej - nad wejściem znajdowała się część Psalmu 127,1. Po wojnie napis zatynkowano. Brzmiał on "Wo Gott nicht selbst behut das haus, so ist's mit unserm wachen aus". Wg Biblii Tysiąclecia. Wydawnictwa Pallottinum. Poznań 2005., tłumaczenie części tego psalmu z biblii brzmi:
Jeśli Pan miasta nie ustrzeże,
strażnik czuwa daremnie.
Nie wiadomo czy podczas kucia wersetu odstąpiono od oryginalnego biblijnego tekstu. Nie wiadomo również, czy ówczesne (XVII w.) tłumaczenie biblii (z hebrajskiego) różniło się od obecnego.
Wg biblii niemieckiej pełny werset brzmi:
Wenn nicht der Herr das Haus baut,
müht sich jeder umsonst, der daran baut. Wenn nicht der Herr die Stadt bewacht,
wacht der Wächter umsonst.
Pomocy w odnalezieniu niemieckich i łacińskich wersji przytoczonych tutaj wersetów biblijnych udzielił mi ks. prałat prof. dr hab. Tadeusz Fitych. Serdecznie dziękuję.
Przysłowie 18.10 brzmi:
Potężną wieżą jest imię Pana,
bezpiecznie się chroni tam prawy.
tekst z biblii niemieckiej
Ein fester Turm
ist der Name des Herrn,
dorthin eilt der Gerechte und ist
geborgen.
Na zdjęciu pokazano początek napisu na fryzie z lewej strony przedbramia (patrząc z zewnątrz bramy).
Pan Marcin Dziedzic odczytał i przetłumaczył tekst z przedbramia - dziękuję:
DER NAME DES HERRN IST EIN FESTES SCHLOS. DER GERECHTE LAUFT DAHIN UND WIRD BESCHIRMET.
Ten tekst różni się od przytoczonego z biblii. Czyli został wykuty na podstawie wersetu z jej ówczesnego XVI wiecznego wydania.
Po przetłumaczeniu:
Imię Pana jest warownym zamkiem. Sprawiedliwy schroni się tam bezpiecznie.
Psalm 121,8 brzmi:
Pan będzie strzegł
twego wyjścia i przyjścia
teraz i po wszystkie czasy.
Tekst z biblii niemieckiej:
Der Herr behüte dich, wenn du fortgehst und wiederkommst,
von nun
an bis in Ewigkeit.
Treść wersetów wyraźnie nawiązuje do roli, jaką pełniło przedbramie (barbakan) i strażnicy w niej.
Na zdjęciu pokazano początek napisu (najmniej zniszczony) na fryzie z prawej strony przedbramia (patrząc z zewnątrz bramy).
Po wykonaniu fotografii całego napisu i jego obróbce stało się widoczne, że kończy się on napisem PSALM121 (dalej nieczytelne)1603 (rok wykonania napisu). Dziwne jest, że w dotychczasowych opisach zamku nie wspomniano o istnieniu napisu PSALM 121,8.
Ponownie tekst odczytał i przetłumaczył pan Marcin Dziedzic - dziękuję:
DER HERR BEHVTTE DEINE AVSGANG VND EINGANG VON NVN AN BISS IN EWIGKEIT.
Tekst ten pan Marcin przetłumaczył z niewielką zmianą w stosunku do treści biblijnej, aby wykazać, że ten napis odnosi się do bramy.
Pan będzie strzegł twego wyjścia i wejścia teraz i po wszystkie czasy.
Okazuje się, że Pan strzegł tej bramy przez 400 lat, ale obecnie trzeba było pomóc Panu i zamknąć ją przed wandalami.
Napis w Bramie Wrocławskiej
We wnętrzu bramy (w przejeździe ulicznym) znajduje się tablica z łacińskim tekstem napisanym w 1614 r. Podobno jest to także tekst Psalmu 127,1 [1].
 |
Napis z bramy: Ni Deus hanc Urbem Patria bonitate tuetur Vana, omnis Vigilum Cura laborque perit. Co w tłumaczeniu (podobno) brzmi: Jeśli Bóg tego miasta nie będzie Ojcowską dobrocią wspomagał Pójdzie na marne wszelka troska i daremny trud straży. |
Lecz psalm ten w biblii łacińskiej brzmi: canticum graduum beati omnes qui timent Dominum qui ambulant in viis eius. Czy ta wersja i umieszczona w bramie mają z sobą coś wspólnego? Pytanie do znawców łaciny.
Ciekawe, dlaczego psalm na przedbramiu "Pałacu Wdów" w 1603 r. napisano po niemiecku, a w bramie miejskiej w 1614 r. po łacinie.
Płyta z rzeźbionym kartuszem inskrypcyjnym.
W Ratuszu znajduje się płyta, na której wyrzeźbione są dwa putta podtrzymujące mitrę książęcą nad tarczą. W tarczy wykuto werset Przysł. 18,10 po łacinie (częściowo uszkodzony). Zdołałem odczytać ten napis na podstawie [1], [2] jako Turtis fortfitsima nomen domini. Wg biblii łacińskiej cały werset brzmi: turris fortissima nomen Domini ad ipsum currit iustus et exaltabitur.
 |
Tak więc w tarczy widnieje napis: turris |
Prwdopodobnie została umieszczona część wersetu o treści: Potężną wieżą jest imię Pana.
Literatura
Literatura dodana
Nienałtowski M., Podiebradowie w dziejach księstwa ziębicko-oleśnickiego 1495-1647, Oleśnica 2013
Od autora • Lokacja miasta • Olesnica piastowska • Olesnica Podiebradów • Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów • Olesnica po 1885 r. • Zamek olesnicki • Kosciól zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Olesnicy • Herby ksiestw • Drukarnie • Numizmaty • Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica • Wojsko w Olesnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasluzeni dla Olesnicy • Artysci olesniccy • Autorzy • Rysowali Olesnice
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemia? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauwazyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI
