Plakat z 1945 r.

W polskiej historii Oleśnicy jednym z najważniejszych dni jest 25 stycznia 1945 roku. Ta data wiąże się z wyparciem przez Armię Czerwoną wojsk niemieckich i administracji hitlerowskiej z Oels.

Niezależnie od poglądów poszczególnych mieszkańców i obecnej sytuacji politycznej, dzień ów był ważny dla wielu mieszkańców Oleśnicy. Zwłaszcza dla tych, którzy z różnych powodów (a najczęściej pod przymusem) znaleźli się w naszym mieście w latach 1939-1945.

Począwszy od lutego 1945 r. kierowano do Oels (nazwę miasta wówczas pisano cyrylicą) osoby, których zadaniem było tworzenie zalążków polskich instytucji państwowych, a także uruchomienie linii kolejowych, wodociągów, sieci elektrycznej, poczty czy tworzenie polskiego szkolnictwa, służbę zdrowia itd.

Ówcześni oleśniczanie z wielką dumą wspominają trudny okres tworzenia „polskiej Oleśnicy”. Ma to szczególny wymiar, ponieważ władzę sprawował wówczas wojskowy komendant miasta, który nie zawsze był pozytywnie nastawiony do szybkiego przekazywania władzy polskiemu burmistrzowi.

Burmistrz Mieczysław Piasecki przejął władzę w mieście dopiero 7 lipca 1945 roku, z wyłączeniem budynków zajmowanych przez szpitale i inne instytucje Armii Czerwonej. Od tego czasu oficjalnie można było pisać polską nazwę miasta. Po wysiedleniu Niemców zaszła możliwość przyjęcia większej liczby polskich osadników, dla których zamieszkanie w Oleśnicy było często znaczącym awansem cywilizacyjnym (wielu z nich pochodziło ze wsi i małych miasteczek).

Obchodzoną po 1945 r. tzw. rocznicę wyzwolenia Oleśnicy przedstawiano propagandowo jako datę „powrotu Oleśnicy do macierzy”. Współcześni oleśniczanie nie zapominają o tych wydarzeniach. We Wszystkich Świętych oraz w dniu zadusznym na cmentarzu Armii Radzieckiej płonie wiele zniczy. Bez względu na sytuację polityczną pamięta się o czerwonoarmistach tam spoczywających, jak i o tych ponad dziewięciuset, których w 1952 r. ekshumowano z dwóch wojskowych cmentarzy oleśnickich (szczątki przeniesiono do Oławy).

Obecnie nie ma powodu do świętowania przypadającego dziś dnia 25 stycznia, natomiast nie powinno się wykreślać tej daty z historii miasta.

Dzień 7 lipca, związany z przyjęciem miasta pod polską administrację, może stać się za to dobrą okazją do rocznicowych wspomnień.