Armata kalibru 85 mm. Obsługa liczyła 7 żołnierzy
Marek Nienałtowski
3 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej 2 Armii Wojska Polskiego w obronie Oleśnicy
Trzecia Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej rozpoczęła formowanie 20 sierpnia 1944 r. pod Lublinem i miała obejmować poborem roczniki 1921-1924 (tekst tej odsłony został w znacznym stopniu oparty na opracowaniach Krzysztofa Handtke [1], [2]). Szkolenie dywizji miało się rozpocząć 15 września i zakończyć po 2,5 miesiącach. Poborowi byli pobierani z terenów wschodniej Polski i Ukrainy. Na ponad 1300 żołnierzy dywizji niespełna 2% stanu osobowego posiadało wykształcenie wyższe wojskowe, 27% średnie i zawodowe i aż 71% typowe wykształcenie mieszkańców polskiej wsi tj. 2 - 4 klasy szkoły podstawowej. Trudno było z niewykształconych poborowych wyszkolić artylerzystów, mechaników samochodowych, radiotelegrafistów itp. Na stanowiskach wymagających wiedzy technicznej i artyleryjskiej przeważali oficerowie radzieccy, ale powoli zaczynali przychodzić Polacy - oficerowie i chorążowie wyszkoleni w szkołach oficerskich. 82% składu dywizji stanowili Polacy. Co ciekawe - w jednym pułku było 2 oficerów - nauczycieli j. polskiego. Być może nauczyciele byli też na etatach w pozostałych pułkach.
25 października dywizja została zaprzysiężona. Odbyła się msza celebrowana przez księdza. Potem żołnierze złożyli przysięgę. Słowa roty brzmiały:
Przysięgam uroczyście skrwawionej Ziemi Polskiej i Narodowi Polskiemu walczyć z niemieckim najeźdźcą o wyzwolenie Ojczyzny oraz utrwalenie wolności, niepodległości i potęgi Rzeczypospolitej Polskiej. Przysięgam rzetelnie i sumiennie wypełniać obowiązki żołnierza polskiego, wiernie wykonywać wydane mi rozkazy i ściśle przestrzegać tajemnicy wojskowej. Przysięgam wiernie służyć Rzeczypospolitej i nigdy nie skalać imienia Polaka. Przysięgam dochować wierności Krajowej Radzie Narodowej, Władzy Naczelnej Narodu Polskiego. Przysięgam nieugięcie stać na straży praw Narodu Polskiego, mieć wszystkich obywateli w równym poszanowaniu oraz niezłomnie bronić swobód demokratycznych. Tak mi dopomóż Bóg! [1].
Po tym ksiądz wygłosił kazanie, poświęcił żołnierzy i armaty. Jak wynika z treści roty - nie przysięgali na Stalina, na sojusz z ZSRR i że będą promować idee komunizmu, jak to się często sądzi w niektórych kręgach i co stanowi podstawę niszczenia pomników polskich żołnierzy, w tym tego z pomnika oleśnickiego.
Dywizja składała się z czterech pułków. Liczyła 270 oficerów, 721 podoficerów i 1370 szeregowych. Na wyposażeniu posiadała 16 dział kalibru 85 mm, 72 armaty kalibru 37 mm i 52 karabiny przeciwlotnicze kalibru 12,7 mm. Do przewozu amunicji i holowania armat przewidziano ok. 300 samochodów. Kurs samochodowy trwał 2 tygodnie.
Armata kalibru 85 mm. Obsługa liczyła 7 żołnierzy
Armata kalibru 37 mm. Obsługa armaty składała się z 8 żołnierzy, dwóch celowniczych,
dwóch przelicznikowych, ładowniczego, dwóch wręczycieli oraz kierowcy samochodu-ciągnika
12,7 mm karabin przeciwlotniczy. Obsługa 3 osoby
Samochody używane do przewożenia amunicji i holowania armat
Amerykański Dodge WC 51 przeznaczony do holowania armat
Pomimo, że etatowo miało być w dywizji 300-330 samochodów - było ich niekiedy w rzeczywistości ok. 100. Początkowo każdy przejazd nowych kierowców z holowaną armatą (szczególnie zimą) kończył się uszkodzeniami samochodów. Przed przyjazdem dywizji do Oleśnicy kierowcy już mieli "najazd" ok. 900 km i ten problem nie występował.
Dywizja przeciwlotnicza przybywała do Oleśnicy etapami, osłaniając początkowo punkty załadowania 2 Armii Wojska Polskiego stacjonującej na Pomorzu Zachodnim, a potem wzdłuż jej trasy przemarszu (transportu) do Oleśnicy i okolic. Pierwsze baterie pojawiły się w Oleśnicy 23. 04. 1945 r. osłaniając wyładowujące się na stacji Oleśnica transporty 2 Armii i wojsk radzieckich. Baterie zajęły stanowiska wokół stacji na odległości 600 -1200 m. W tym czasie już przewagę w powietrzu miało lotnictwo radzieckie i nalotów nie było. 24 marca pojedynczy Ju 87 próbował zaatakować bombą transport wyładowujący się na stacji w Oleśnicy, ale został ostrzelany i nie wykonał zadania, zrzucając bombę poza stację.
3 Dywizja zorganizowała obronę przeciwlotniczą Oleśnicy (lotnisko miało swoją obronę przeciwlotniczą) oraz wydzielonymi siłami z 66 pułku - Grabowno Wielkie i Twardogórę, gdzie m. in. rozmieszczono składy amunicji 2 Armii. 26 marca samoloty niemieckie dokonały przelotów na wysokości przekraczających skuteczny zasięg armat, do końca marca było jeszcze 13 przelotów. Dlatego dywizja była w stałej gotowości do użycia armat.
Cenną informacją jest plan dyslokacji 3 Dywizji w Oleśnicy.
Plan dyslokacji 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej 2 Armii Wojska Polskiego w Oleśnicy [2].
Paweł Szczegodziński naniósł ten plan na mapę Oleśnicy
Na planie pokazano:
Hobbyści mogą sprawdzić czy w miejscach stacjonowania armat 85 mm znajdują się jeszcze ślady ich rozmieszczenia - jakieś usypane osłony, może ślady ziemianek, okopy, łuski itp.
6 kwietnia 1945 r. 2 Armia Wojska Polskiego dostała inne zadania i wyruszyła nad Nysę Łużycką. Razem z nią zaczęły opuszczać Oleśnicę poszczególne pułki artylerii przeciwlotniczej, aby bronić żołnierzy w trakcie marszu i na postojach.
Wracając z wojny z terenów niemieckich dywizja zatrzymała się w końcu maja na ok. tydzień w Świerznej. Może wtedy (18.05) zginął w wypadku w Oławie plutonowy Wincenty Muraszko z 66 pułku i został pochowany na cmentarzu w Oleśnicy [1].
Żołnierze 2 Armii WP znali tereny oleśnickie z dwukrotnego stacjonowania i może dlatego wielu z nich osiedliło się w powiecie oleśnickim.
W czasch niesłusznych tej dywizji poświęcono pomnik, obecnie zapomniany. Być może IPN dopatrzy się w nim promocji komunizmu i trzeba będzie go usunąć. Myślę, że w Oleśnicy należy przygotować miejsce na usuwane pomniki.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Olesnica piastowska • Olesnica Podiebradów • Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów • Olesnica po 1885 r. • Zamek olesnicki • Kosciól zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Olesnicy • Herby ksiestw • Drukarnie • Numizmaty • Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica • Wojsko w Olesnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasluzeni dla Olesnicy • Artysci olesniccy • Autorzy • Rysowali Olesnice
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemia? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauwazyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI
