Marek Nienałtowski
Zamek oleśnicki z zapomnianym murem i może mostem?
23.11.2023 r.

F. B. Werner pokazuje ok. 1735 r. drewniany most zwodzony powstały ok. 1680 r.
prowadzący do parku, który założył ok. 1600 r. książę Karol II Podiebrad. Numery 16 i 27 na rysunku to budowle
parkowe - Bażanciarnia i Lusthaus. Nie pokazano budynków pralni.

W roku 1750 i 1774 Werner pokazuje już ten most oraz park w innym miejscu. Widać to na poniższym rysunku.

F. B. Werner pokazał błędne rozmieszczenie mostu zwodzonego oraz parku.
Natomiast dodał na brzegu fosy długi mur z niewielkim budynkiem strażnicy (który
oznaczyłem czerwoną strzałką), przez który istniało może wejście do fosy

Poprosiłem artystę - rysownika Zbigniewa Podurgiela, aby naniósł na powyższy rysunek prawidłowe rozmieszczenie
względem zamku: 1. Mostu zwodzonego prowadzącego w kierunku parku. 2. miejskich murów obronnych stykających
się w rzeczywistym miejscu z brzegiem fosy. Zasilanie fosy i Stawu Wałowego odbywało się od ok. 1600 r.
z kanału wiodącego od Sokołowic, a woda wpływala do stawu i wypływała z niego w miejscach pokazanych strzałką.
Pokazano strażnicę, ale pominięto w tym miejscu obecność wody w fosie

Istnienie pokazanego przez Wernera muru obronnego (przy czerwonej strzałce) może budzić wątpliwości. Na planie z 1810 r. ten mur nie jest już pokazany, bo może użyto jego lub cegieł do wybudowania murów browaru zamkowego.

O moście związanym ze strażnicą i umożliwiającym przejście przez fosę nie wspominano, natomiast został pokazany na makiecie Oleśnicy w Muzeum Archeologicznym w Oleśnicy.

Na fragment makiety Oleśnicy naniosłem miejsce rozmieszczenia drewnianego mostu
zwodzonego, który nie był pokazany i drogę, którą wykonano na terenie zamku.
Również pokazałem drogę do miasta, poprzez most, który historycy z muzeum
i architekci uznali za istniejący

Dokładniej widać mur, strażnicę i most. Pokazałem czarnym kolorem przybliżone miejsce niżej pokazanych wykopów, które mogły spowodować
wykrycie strażnicy i muru, a może nawet mostu, gdyby istniał

Dzisiaj można sądzić, że pokazany mur nie spełniał roli typowo obronnej, a był tylko "antyzłodziejskim". Wybudowano go w tym miejscu, gdy fosa była już osuszona i każdy mógł wejść przez suchą fosę do zamku. Natomiast nie było wyżej pokazanego mostu związanego ze strażnicą. Wynika to z planu miasta autorstwa F.B. Wernera z 1750 r. pokazanego w książce Kurta Bimlera [1].

Fragment planu miasta Wernera. Na nim strzałkami pokazałem: 1. Osuszona fosa przy zamku.
2. Budynek strażnicy z murem pokazanym cienką linią, cienszą niż narysowane mury obronne widoczne przy
Bramie Wrocławskiej (Trzebnickiej). 3. Wybudowane budynki w fosie

O tym nieistniejącym moście pokazanym w Muzeum Archeologicznym i murze antyzłodziejskim przypomniałem sobie, gdy obecnie (listopad 2023 r.) do zamku poprowadzono rury instalacji centralnego ogrzewania z miasta. Myślałem, że może odkopią resztki strażnicy, może tego anty muru? Okazało się, że odkopano tylko fragmenty browaru zamkowego wybudowanego przed 1810 r. Niestety, nie miałem informacji o prowadzonych pracach. Dostałem kilkanaście zdjęć i bazuje na ich analizach.

Widok z zamku na fragment fundamentów browaru zamkowego, przez który będą przeprowadzone rury CO.
Z prawej widać fragment fosy. Fot. Przemysław Wróbel

Z prawej widok ścian browaru. Fot. Stefan Arczyński. Widokówka Biuro Wydawnicze Ruch 1955

Fragmenty fundamentów browaru. Fot. Przemysław Wróbel

Strzałkami pokazano zastosowane fundamenty filarowo-łękowe. Fot. Zbigniew Podurgiel

Takie fundamenty używane były w celu zmniejszenia m.in. głębokości fundamentów. Budowniczowie browaru zdecydowali się na zastosowane tej techniki ze względu na niestabilne, miękkie podłoże, które w tym miejscu mogło występować. Podobne fundamenty pięknie widać na miejskim murze obronnym przy Bramie Wrocławskiej w kierunku zamku. Tam łatwiej zrozumieć zasady stosowania tych fundamentów.

Z lewej widać kanał, przez który położą rury CO. Z prawej widać zagęszczenie cegieł, co wskazuje, że ta część bastionu
zachodniego była usypana też z pozostałości ceglanych budowli. Fot. Z. Podurgiel

Z powyższych ilustracji browaru widać, że piwnice były wysokie i być może przechowywano w nich beczki z piwem leżakowym.
Fot. z kolekcji Pawła Szczegodzińskiego

Literatura:

1. Bimler K. Die schlesischen massiven Wehrbauten, t. 3: Fuerstentum Oels, Wohlau. Breslau. 1942

2. Werner F.B., Topographia Seu Compendium Silesiae, Pars II [...]. Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI