Wspomnienia Generała

Wyjątek z: Wojskowy Przegląd Historyczny 1968 nr 1
Gen. lejtn. rez. SASKIJE MARTIROSJAN
DZIAŁANIA 73 KORPUSU PIECHOTY 52 ARMII W OPERACJ SANDOMIERSKO-ŚLĄSKIEJ 1 FRONTU UKRAIŃSKIEGO

(Otrzymałem ten artykuł dzięki uprzejmości Pana Pawła Kukurowskiego z Wrocławia - dziękuję!)

"... Ścigając nieprzyjaciela dniem i nocą, 73 KP w szybkim tempie zbliżał się do granicy polsko-niemieckiej z 1939 r. 20 stycznia pokonał w ciągłych walkach odległość 35 km i w nocy z 20 na 21 stycznia przekroczył granicę, uderzając na Rychtal. W walkach ulicznych, które trwały do godz. 17.00, miasto zdobyto. Na zachodnim skraju m. Rychtal korpus umocnił się, odpierając z powodzeniem liczne kontrataki Niemców, którzy usiłowali odzyskać miasto.

Od rana 22 stycznia, blokując punkty oporu nieprzyjaciela w głębi obrony oraz niszcząc jego ariergardy, 73 KP kontynuował natarcie w kierunku Oleśnicy. W odległości 15-20 km od miasta czołowe oddziały korpusu napotkały opór silnego zgrupowania niemieckiej piechoty i czołgów. Z zeznań jeńców wynikało, że jest to przegrupowana z innego odcinka frontu 269 DP oraz batalion czołgów 17 DPanc. (60 wozów bojowych).

Tymi siłami Niemcy próbowali zatrzymać natarcie 73 KP, aby zyskać na czasie i ewakuować z Oleśnicy zgromadzone tam uzbrojenie, amunicję i sprzęt wojskowy, a przede wszystkim zaś około 250 samolotów, które z braku paliwa były unieruchomione na podmiejskim lotnisku.

Odpierając liczne kontrataki nieprzyjaciela siłami 50 Dyw. Piechoty w centrum pasa natarcia, 73 Korpus Piechoty kontynuował na skrzydłach natarcie pozostałymi swymi dywizjami. Zagrożone okrążeniem oddziały niemieckie musiały wycofać się w kierunku Oleśnicy. Ich odwrót osłaniały drobne grupy fizylierów wsparte 2-3 czołgami.

W pościg za nieprzyjacielem ruszyły oddziały wydzielone poszczególnych dywizji. Pułk piechoty, którym dowodził mjr Pankow, jako oddział wydzielony otrzymał zadanie wyjścia na tyły wycofujących się jednostek hitlerowskich, przecięcia szosy Syców - Oleśnica i opanowania z marszu Oleśnicy. Przesuwając się szybko leśnymi i polnymi drogami, w końcu dnia 23 stycznia pułk osiągnął nakazaną szosę w odległości około 4 km od miasta i z marszu opanował lotnisko. Jego czołowy batalion wdarł się do miasta i podjął walki uliczne. Za nim ruszyły pozostałe bataliony.

W tym czasie do Oleśnicy zaczęły podchodzić jednostki niemieckie, ścigane przez siły główne 73 KP. Nie zdając sobie sprawy, że wojska radzieckie znajdują się już u bram miasta, ogromna kolumna niemieckich czołgów, artylerii, piechoty i taborów podążała do Oleśnicy. Były to jednostki 269 DP oraz część batalionu czołgów 17 DPanc, uprzednio rozbite przez 73 KP.

Dzięki temu, że dowódca pułku, mjr Pankow, zawczasu ubezpieczył swoje tyły, jego oddział nie został zaskoczony i nieprzyjaciel nie zdołał wkroczyć do Oleśnicy, by wzmocnić garnizon obrony miasta. Pułk mjr. Pankowa, który walczył na ulicach Oleśnicy, osłaniały okrakiem na szosie z Sycowa: kompania fizylierów, kompania rusznic ppanc, bateria dział 76 mm, pluton ckm i kilka samochodów panc.

Ubezpieczenie to powitało zbliżającą się kolumnę niemiecką ogniem wszystkich rodzajów broni. Rozgorzała walka, która trwała przez całą noc z 23 na 24 stycznia. W jej wyniku Niemcy stracili 15 czołgów, 60 samochodów oraz pododdział motocyklistów z 17 DPanc. Tylko nieliczne oddziały kolumny niemieckiej zdołały w rozproszeniu przedostać się do miasta przez okoliczne lasy i zarośla.

W tym też czasie w Oleśnicy rozpoczęły się zaciekłe walki uliczne; brały w nich udział bataliony dowodzone przez kpt. Pierowa i mjr. Małyszewa, Wsparte ogniem samochodów panc, którymi dowodził kpt. Iszymcew. Wąskie ulice i zwarta zabudowa miasta sprzyjały uporczywej obronie Niemców. Zdobywając kolejno poszczególne domy, ulice i kwartały, batalion kpt. Pierowa dotarł do centrum miasta, gdzie znajdował się główny niemiecki punkt oporu. Batalion mjr Małyszewa walczył w rejonie parku i oczyszczał pobliskie ulice. Zaciekłe walki trwały przez cały dzień 24 stycznia. Dopiero o godz. 23.00 Oleśnica została całkowicie opanowana.

Decydujący wpływ na szybkie zakończenie walk w Oleśnicy miały działania sił głównych 73 KP. W ciągu dwóch dni (23 i 24.01.) Niemcy z uporem bronili się nie tylko w Oleśnicy, lecz także na północ i na południe od miasta. W nocy z 23 na 24.01. oraz w pierwszej połowie dnia 24.01. wielokrotnie wykonywali silne kontrataki. Na niektórych odcinkach udawało im się nawet włamać w głąb ugrupowania bojowego korpusu. Za każdym razem byli jednak odrzucani na pozycje wyjściowe.

Aby nie dopuścić do zrealizowania zamiaru nieprzyjaciela, który pośpiesznie ewakuował Oleśnicę, w drugiej połowie dnia 24 stycznia 73 KP podjął natarcie, obchodząc miasto od północy i południowego zachodu. Niemcy zostali więc okrążeni w rejonie na zachód od Oleśnicy, ich jednostki zaś zniszczono lub wzięto do niewoli..."

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI