Niszczeje najcenniejszy zabytek rzeźbiarski miasta i gminy Międzybórz
13.05.2013 r.

Dr hab. Piotr Oszczanowski z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego i mgr Arkadiusz Dobrzyniecki, kustosz - historyk sztuki z Zakladu Narodowego im. Ossolińskich we Wroclawiu, podczas prac nad Katalogiem Zabytkow Sztuki w Polsce - Województwo Dolnośląskie, realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki RP przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wroclawskiego natknęli się na alegoryczną, piaskowcową figurę znajdującą się na cmentarzu ewangelickim w Międzyborzu, pokazaną niżej.

Tak wygląda rzeźba obecnie (29.04.2013 r.). Wszystkie ilustracje dostarczył P. Oszczanowski

A tak rzeźba wyglądała na ilustracji z 1935 r.

Pomnik nagrobny z inskrypcją, zapewne stojący nad lub obok rodzinnej krypty	W zwieńczeniu pomnika figura alegoryczna personifikacji Wiary (kliknij aby powiększyć)

Dodano 17.07.2013
Krypta rodowa Adamy zapewne fundacji Samuela Gottlieba Adamy powstała prawdopodobnie przy końcu XVIII wieku, lub na przełomie wieków. S. G. Adamy urodził się około 1760 r. Był radcą Kamery książąt brunszwicko-oleśnickich w Oleśnicy oraz dzierżawił zarząd międzyborskich dóbr książęcych (Oberamtmann zu Medzibor). W krypcie na przełomie XVIII/XIX w. zapewne spoczęła jego pierwsza żona. W 1802 r. pochowano w niej jego 16-letnią córkę Karolinę Zofię Elżbietę Adamy (1786-1802) i wykonano inskrypcję jej poświęconą. Ponownie 02.02. 1803 r. żeni się w Oleśnicy z Sophie Christiane Fischer. Umiera w Oleśnicy 19. marca 1817 r. i każe się pochować w tej krypcie. Niewykluczone, że żona i córka zostały pochowane w innym miejscu i potem przeniesiono ich trumny do krypty, ewentualnie tylko córka została do niej przeniesiona. W testamencie pozostawił 100 talarów na naukę szkolną biednych dzieci. Ufundował 12 sierpnia 1793 r. łańcuch nagrodowy dla międzyborskiego bractwa strzeleckiego.

Jak widać, historia i ludzie źle się obeszli z kryptą, pomnikiem oraz rzeżbą. Historii nie cofniemy, natomiast należy zapobiec całkowitemu zniszczeniu rzeźby.

Co o rzeźbie napisał P. Oszczanowski - "To jest obecnie najcenniejszy zabytek rzeźbiarski w przestrzeni publicznej calej gminy Miedzybórz!!! (...). Nie ma niczego cenniejszego, co moglo by się równać z tą klasycystyczną figurą alegoryczną personifikacji Wiary z nagrobka C.S.E Adamy (zm. 1802)"

Czyli okazało się, że w Międzyborzu pojawił się, zdaniem historyków sztuki, skarb. Dla jednych jest on skarbem, dla drugich - kłopotem. Aby ten kłopot był jak najmniejszy P. Oszczanowski proponuje przenieść tę rzeźbę w okolice kościoła ewangelickiego oraz samego Rynku w Międzyborzu i tam ją eksponować dla chwały miasta i jego mieszkańców. Nie wymaga to wielkiej pracy ani znaczacych kosztów - tylko starannego jej przeniesienia z cmentarza na nowe miejsce. Jednocześnie obiecuje wesprzeć starania o jej konserwację. Bez tych działań rzeźba ulegnie całkowitemu zniszczeniu.

Takich rzeźb w powiecie oleśnickim nie mamy zbyt dużo, dlatego obowiązkiem wszystkich mieszkańców i władz jest jej uratowanie, o co apeluje w swoim liście dr hab. Piotr Oszczanowski.

Dodano 29.05.2013 r.
Po działaniach podjętych przez dra Piotra Oszczanowskiego, wspartego pismem Piotra Kwaśnego - Sekretarza Powiatu Oleśnickiego - UMiG Międzybórz wystosował pismo do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu (odpis trafił także do autora strony - dziękuję!) w sprawie uzyskania wytycznych do metod i technologii przeniesienia rzeźby na pierwotne miejsce posadowienia, czyli na umieszczenie jej na zwieńczeniu pokazanego niżej postumentu (pomnika).

Zdjęcie wykonane 24.05.2013 r. przez P. Oszczanowskiego

Zapewne UMiG MIędzybórz przy konsultacji z WUOZ i historykami sztuki oceni czy cenny zabytek ma pozostać na swoim starym miejscu (tym sprzed 1945 r.), czy trafić na jakieś eksponowane miejsce w mieście, aby cieszyć wzrok mieszkańców i turystów. Kilka dni temu ten cenny zabytek oglądała grupa studentów historii sztuki UWr, w trakcie której wykonano m.in. powższe zdjęcie.

Można mieć nadzieję, że sprawa uzyska pozytywne zakończenie - cenna rzeźba trafi na wspólnie ustalone miejsce i zostanie poddana konserwacji. Jeśli nie nastąpi to prędko, zdjęcie przewróconej rzeźby trafi do aktualnie pisanego Katalogu Zabytków Sztuki (bo jakieś zdjęcie musi w nim być). Będzie ono wówczas przez następne 20-30 lat negatywnie wpływać na promocję miasta i powiatu. Nie zmieni tego późniejsze umieszczenie zdjęcia w materiałach promocyjnych miasta, gminy czy powiatu, mających lokalny charakter.

Dodano 23.06.2013 r.
Ratowanie rzeźby przebiega wręcz wzorcowo. Pani Barbarą Nowak-Obelinda - od stycznia Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków - uznała, po rozmowie z doktorem Piotrem Oszczanowskim, że sprawa zasługuje na poważne potraktowanie. Zaleciła posadowić rzeźbę w pierwotnym miejscu (czyli tak jak na zdjęciu z 1935 r.) i poddać ją kompleksowej konserwacji.

Gmina i Miasto Międzybórz chcąc pozyskać pieniądze na ratowanie, a następnie konserwację pomnika winny w pierwszej kolejności złożyć do urzędu we Wroclawiu wniosek o wpisanie nagrobka do rejestru zabytków. Pani konserwator taką procedurę przeprowadzi, czyli zleci wykonanie stosownej dokumentacji. Następnie należy przygotować program montażu figury na cokole oraz wybrać konserwatora, który winien sprawować nadzór nad podnoszeniem rzeźby, aby zapobiec jej uszkodzeniu.

Miejmy nadzieję, że niedługo pokażę zdjęcie figury alegorycznej personifikacji Wiary umieszczonej na postumencie. Będzie to budujący przykład współdziałania ludzi dobrej woli w ratowaniu zabytków.

Dodano 13.07.2013
Trwają prace nad wpisaniem rzeźby do rejestru zabytków, co jest podstawą podjęcia dalszych prac.

Literatura
Heilmann Christian http://www.gca.ch/Genealogie/Oels/Seite_Oels_A_F.htm
http://www.gross-wartenberg.de/sukgw/s133.html
http://www.gross-wartenberg.de/heimatblatt/hb196603.pdf

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI