Marek Nienałtowski
Powstaje Lapidarium w Oleśnicy
23.09.2021 r.

Tytułem wstępu

ZBK z Oleśnicy ogłosił przetarg. W ogłoszeniu napisano MT.480.109.2021 Utwardzenie powierzchni gruntu pod urządzenie Lapidarium - przeniesienie z obszaru miejskiego pozostałości po płytach nagrobnych byłych mieszkańców Oleśnicy.

Dlatego chciałbym przypomnieć czym jest lapidarium. Lapidarium (lapidarius - kamienny) - miejsce przechowywania i prezentowania okazów kamieni naturalnych i kamiennych fragmentów elementów architektonicznych oraz rzeźb, nagrobków, pomników itp., mających walory artystyczne lub/i historyczne.

Czyli w naszym lapidarium powinny znaleźć się kamienne nagrobki (płyty nagrobne), fragmenty płyt nagrobnych, fragmenty pomników nagrobnych (macew) - z byłych cmentarzy niemieckich i żydowskiego. Dawne kamienne fragmenty architektoniczne odkopane, wyciągnięte z rzeki czy stawu, elementy pomnika cesarza Fryderyka III, dawny Pomnik Jegrów i potem milicjantów oraz inny pomnik poniemiecki, gdy już wybudowany zostanie Polski Pomnik. Element pomnika żołnierskiego już jest przewidziany w centrum Lapidarium (granitowy cokół z rozebranego Pomnika Czynu Żołnierskiego). Czy do Lapidarium trafią fragmenty płyt epitafijnych usuniętych z kościoła św. Jana po katastrofie w roku 1905? Niektóre są zakopane obok zamku. W kościele św. Jerzego znajduje się płyta nagrobna. Obok kościoła są prawdopodobnie zakopane inne płyty. Co z nimi zrobić? Powinny być eksponowane, tylko gdzie?

Lapidarium ma być naszym rozliczeniem z niechlubną przeszłością związaną z niszczeniem cmentarzy. Może jednak służyć promocji miasta, stanowić wzorzec dla innych miast oraz lekcję historii dla uczniów szkół oleśnickich.

Projekt Lapidarium w Oleśnicy

Powstanie Lapidarium zawdzięczamy powstaniu Oleśnickiego Budżetu Obywatelskiego i oleśniczaninowi, który je zgłosił (niestety nie mogę odnaleźć nazwiska). Inaczej lapidarium za czasów rządów burmistrza Bronsia nie mogłoby powstać. Lapidarium oleśnickie będzie miało chyba najwięcej eksponatów z byłych cmentarzy, dlatego nie jest błędem, że znajdzie się na terenie byłego cmentarza ewangelickiego. Będzie też w pobliżu Pomnika Pamięci Pokoleń - czyli te dwa elementy będą tworzyły symboliczną jedność.

Niżej pokazałem rysunek projektu lapidarium wykonanego przez Janusza Supersona i znajdującego się na witrynie Zakładu Budynków Komunalnych.

Z poniższego rysunku wynika, że Lapidarium będzie miało kształt koła o średnicy 20 metrów. Jego centrum (o średnicy 2 m) będzie stanowiła pryzma kamieni - otoczaków. Na poniższym rysunku widać, że znajduje w rogu ulic Wojska Polskiego i Cmentarnej oraz w odległości 36 m od Pomnika Pamięci Pokoleń. Ogrodzenie będzie wykonane z łańcucha, zamocowanego do słupków o wysokości 50 cm. Do środka będą prowadzić dwa wejścia o szerokości 2 m. Przy nich znajdą się z granitowe płyty tekstem informacyjnymi w j. polskim i niemieckim.


W środku koła będą stać tablice nagrobne. Pokazano znaczną rezerwę na montaż płyt,
kóre pojawią sie przy rozbieraniu kolejnych obudów trawników


Nazwa firmy projektującej i nazwiska projektanów


Rozmieszczenie płyt nagrobnych względem siebie i obrzeża

Niżej pokazałem górną część granitowej płyty informacyjnej, która będzie stać przed dwoma wejściami.


Widać różnorodne błędy wymagające poprawek. Cudze łatwiej zauważyć niż swoje


Rozmieszczenie terenu lapidarium względem Pomnika Pamięci Pokoleń


Powierzchnia lapidarium - koło o średnicy 20 m

Dodano 01.12.2021 r.

W centrum Lapidarium zaszły zmiany. Wstawiono element podstawy i górną część cokołu pomnika cesarza Fryderyka III. Są one znacząco uszkodzone podczas rozbierania pomnika Wdzięczności ... przy pomocy młota pneumatycznego (?). W związku z tym, że na cokole istnieje inskrypcja - ZBK poprosił mnie o konsultację.


Lapidarium 20.05.2020 r. Fot. Remigiusz Szczuraszek


Lapidarium 20.05.2020 r. Fot. Remigiusz Szczuraszek

Wnioski:

  1. Ważne dla miasta i historii projekty mogą powstawać dzięki Oleśnickiemu Budżetowi Obywatelskiemu.
  2. Oleśnickie lapidarium jest dobrze rozwiązane i może być wzorcem dla innych miast.
  3. Pomniki, które dwukrotnie zmieniały swoje przeznaczenie powinny znaleźć się w lapidarium.
  4. Elementy rozebranego pomnika cesarza Fryderyka III powinny też trafić do tego miejsca, bo są one także świadkiem zmian historii.
  5. Inne elementy kamienne umieszczane w Lapidarium (niż związane z cmentarzami) mogą niwelować niekorzystny obraz oleśniczan jako niszczycieli cmentarzy.
  6. Należy podjąć decyzję co do losu cennych kamiennych epitafiów (lub ich części) pochodzących z katastrofy kościoła św. Jana w 1905 r. Czy mają trafić do lapidarium, muzeum, czy pozostawać zapomniane? Niestety, to władz miasta nie interesuje.

 

Co pisałem o lapidariach i płytach nagrobnych:

https://www.olesnica.nienaltowski.net/Olesnickie_lapidarium.htm

Czy czas na lapidarium oleśnickie?

Lapidarium w Dobrej

Lapidarium w Bierutowie

Lapidarium w Wabienienicach

Lapidarium w Bystrem (fot. Krzysztof Dziedzic)

Wysypiska płyt nagrobnych

Każdy musi leżeć pod Oskarem Seidelem

Ostateczny koniec kirkutu oleśnickiego

Rozbite płyty nagrobne?

Zakopane tablice nagrobne

Płyta ngrobna odnaleziona

 


Od autora • Lokacja miastaOleśnica piastowskaOleśnica PodiebradówOleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r.Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstwDrukarnie NumizmatyKsiążęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla OleśnicyArtyści oleśniccy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje • BibliografiaLinkiZauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI