Marek Nienałtowski
Po wielu latach błądzenia udało się rozpoznać płytę nagrobną Jacoba Tackiusa z kościoła NMP i św. Jerzego w Oleśnicy
08.08.2019 r.
Z prawej strony wejścia do kościoła (kruchty) NMP istnieje płyta nagrobna (epitafijna). Nie było na niej nazwiska osoby, której płyta była poświęcona, jedynie widoczna była data śmierci (6 czerwiec 1629 r.), długość lat życia (47 lat i 18 tygodni) i na samym dole odwrócony napis o 180 stopni informował, że był sekretarzem księcia Liechtensteina.
10 lat temu dotarłem do spisu z 1870 r. wymieniający m.in. spis płyt nagrobnych z kościołów Oleśnicy [2]. W nim przeczytałem, że płyta jest poświęcona Jacobowi Takiusowi.
 |
 |
Płyta nagrobna Jacoba Takiusa. Jego nazwisko jest umieszczone pionowo z prawej strony płyty, na wysokości górnej części herbu i jest całkowicie nieczytelne (białe litery). |
Rzadki herb, którego nie ma w herbarzu J Siebmachera. Może to też znaczyć, że został Tackiusowi nadany i on niedługo potem zmarł. |
Tekst dobrze czytelny u góry, z lewej i u dołu płyty. Można odczytać, że zmarł 6 czerwca 1629 r. w wieku 47 lat i 18 tygodni.
Rozpocząłem poszukiwania szlachcica (pisano o nim herr i miał herb) Takiusa, okazało się, że nie był ujęty w spisach szlachty śląskiej i niemieckiej. W herbarzu J. Siebmachera sprawdziłem rysunki wszystkich herbów tam umieszczonych, żaden nie był analogiczny do wyżej pokazanego.
W końcu sięgnąłem do Olsnographii J. Sinapiusa i tam w spisie płyt nagrobnych znalazłem poniższy tekst, który też niewiele mówił o jego historii. Mogłem jedynie poprawić nazwisko na Tackius, ale to nic nie zmieniło w wynikach poszukiwań.
Fragment Olsnographii J. Sinapiusa z tekstem dotyczącym Jacoba Tackiusa
Kilka dni temu uznałem, że czas zwrócić się mojego wieloletniego przyjaciela internetowego z Niemiec Klausa Liwowsky, który doskonale rozpoznaje takie teksty. Niżej wyniki jego poszukiwań historycznych:
Uzupełniono 12. 08. 2019 r.
Jacob Tackius urodził się w 1572 r. Zimą 1593 (mając 21 lat) pojawił się w rejestrze studentów Uniwersytetu w Lipsku
Źródło: http://digital.ub.uni-duesseldorf.de/ihd/content/pageview/8781605?query=tackius
W 1604 r, wymieniany jest w książce o szachach. Tam występuje jako Jacob Tackius Saxo Hall
Źródło: https://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/66001/80/0/
W 1606 r. Jan Jerzy Hohenzollern (1577-1624), zostaje księciem Karniowa (Krnov, Jägerndorf), panem Bytomia, Tarnowskich Gór i Bogumina. Może wówczas zatrudnił Jacoba Tackiusa na swojego nadwornego sekretarza. Już w 1612 r. jest w źródłach wymieniany jako jego sekretarz. Wtedy żeni się i zaprasza na ślub burmistrza Bytomia
Źródło.
https://szukajwarchiwach.pl/12/650/0/2/36?q=tackius&wynik=1&rpp=15&page=1#tabJednostka
Cały czas służy wiernie księciu J. J. Hohenzollernowi i zostaje jednocześnie kapitanem miasta Karniów.
Źródła: https://obc.opole.pl/dlibra/publication/8704/edition/7766
W trakcie wojny trzydziestoletniej książę występuje przeciwko katolickiemu cesarzowi i w 1621 r.
zostaje skazany na banicję i konfiskatę dóbr. Przestaje być księciem karniowskim. Wtedy też J. Tackius zostaje w lipcu 1621 r. aresztowany
przez generała v. Dohnę. Po roku księstwo karniowskie obejmuje książę Karol Liechtenstein.
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Jerzy_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_Karniowa)
Wtedy prawdopodobnie J. Tackius ucieka do Oleśnicy, pod opiekę księcia Karola Fryderyka z Podiebradów i umiera w 1629 r. Nie wiadomo dlaczego na płycie napisano, że był sekretarzem księcia Liechtensteina. Tak więc, nie jest to płyta nagrobna oleśniczanina, a wojennego emigranta z obecnego terenu Czech.
Z analizy kilku herbów z liliami heraldycznymi wynika, że były często nadawane znaczącym (i bogatym) mieszczanom. Także współpracownikom książąt. Tak więc, Tackiusowi chyba ten herb nadano po 1606 r. i w 1629 r. stał się on nieużywany. Dlatego zapewne nie istnieje w herbarzach J. Siebmachera. Należałoby jeszcze sprawdzić herbarze czeskie.
Uzupełniono 15.08.2019 r.
Jak się okazało herb noszący nazwę Tackius zachował się w Herbarzu Szlachty Śląskiej z 1938 r.
Herb Tackius.
Nie wiadomo czy na labrach widać ślady szarfury,
czy to tylko oznaczenia spodu labrów?
Uzupełniono
19.08.2019 r.
Niestety, w opisie herbu nie podano kolorów, co mogło oznaczać, że autor herbarza skopiował herb z płyty z koscioła NMP i św. Jerzego. Może na kamiennej płaskorzeźbie herbowej znajdę jakieś ślady
szrafowania? Okazało się, że częściowo były dobrze widoczne.
 |
 |
Na pasach widać naniesioną szrafurę - nacięcia w lewo skos, co z poniższej ilustracji wskazuje na kolor purpurowy (bardzo rzadko stosowany) |
Herb Tackius z naniesionym na pasach kolorem purpurowym, co wynika ze szrafowania pokazanego z lewej |
Tynktury heraldyczne barw i ich szrafowanie [1]
Zapewne kiedyś znajdziemy herb kolorowy.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI