Marek Nienałtowski
Wstępne wyniki badań metodą georadarową Bazyliki Mniejszej w Oleśnicy

Jak już pisałem - po otworzeniu krypty Podiebradów i stwierdzeniu braków przynajmniej 10 pochówków znamienitych członków tego rodu i ich żon - podjęto próby poszukiwania krypty w sąsiedztwie odkrytej. Zespół pracowników Wiesława Piechówki czynił to metodą wykonywania otwiertów w ścianach krypty. Jednak nie uzyskano zadawalających wyników. Wobec tego ksiądz infułat Władysław Ozimek w oparciu o opinię specjalistów uznał, że najlepszą metodą będzie użycie georadaru. Zaangażowano firmę GEO-RADAR Wrocław, mającą doświadczenie m.in. w poszukiwaniu w kościołach, także krypt. Badania odbyły się 17.08.2011 r.

25.10. 2011 r. do ks. W. Ozimka trafiły wstępne wyniki badań. Niżej je skrótowo opisano.

Fragment planu kościoła zamkowego z naniesionymi miejscami pustek pod posadzką kościoła,
wskazującymi na prawdopodobne miejsca pochówków

Z wielu odczytów georadaru, autorzy opracowania wyodrębnili pustki, które ich zdaniem, poprzez regularny kształt, mogą wskazywać na istnienie krypt lub innych miejsc pochówków. Pokazałem je na powyższym rysunku w postaci czerwonych prostokątów. Wartości pokazane obok nich, wskazują na głębokość pustek. Znak "?" wskazuje, że nie mogłem odczytać z rysunku głębokości. Umiejscowienie prostokątów jest przybliżone. Umieściłem je na planie rozbudowy kościoła z 1904 r.

Najbardziej interesujące są dwie większe pustki usytuowane obok prezbiterium. Przypomnę, że obok nich stał kiedyś nagrobek tumbowy Jana Podiebrada i jego żony Krystyny z Szydłowieckich. Zdaniem Wiesława Piechówki - obok tej właśnie tumby znajdowało się wejście do krypty Podiebradów, którą należałoby uznać za pierwszą i być może zawierającą brakujące pochówki. O fakcie istnienie krypty będzie się można przekonać po wykonaniu otwiertów we wskazanym miejscu i zbadaniu ewentualnych pustek boroskopem (wziernikiem).

Badania georadarem odbywały się tylko w miejscach dostępnych (nie wykonano pomiarów między ławkami). W wielu miejscach wyniki badania były trudne do jednoznacznej interpretacji, gdyż były zakłócane przez metalowe rury CO (nawa boczna północna), zbrojenia i inne metale. Gdyby nie te trudności - udałoby się wykryć więcej anomalii - w szczególności pojedyncze groby.

W kościele chowano także dworzan, szlachtę (w herbarzach podano ich nazwiska), pastorów, bogatych mieszczan oraz ich żony i dzieci. Można sądzić, że pochowano w kościele znaczną ilość osób (w innych podobnych kościołach ta liczba była zbliżona do 100). Część z nich była chowana w pojedynczych grobach, część w wielopiętrowych. Jeśli przy kopaniu grobu natrafiono na wcześniejszy pochówek - resztki przenoszono do jednego wspólnego - mieszczącego się także w kościele, pod posadzką. Wszystkie pochówki były skierowane głowami w kierunku ołtarza. O dużej ilości takich grobów wspominano w artykule poświęconemu katastrofie kościoła w 1905 r.

Wnioski

• Dzięki zapobiegliwości ks. infułata Władysława Ozimka mamy okazję poznać kolejną odsłonę historii kościoła i miejmy nadzieję, książąt z rodu Podiebradów.
• Zapewne zajdzie potrzeba wykonania otwiertów w pokazanych miejscach istnienia pustek obok prezbiterium.
• W przypadku niewykrycia brakującej krypty Podiebradów - może wyniknąć konieczność sprawdzenia byłej kaplicy Podiebradów (obecnie kaplicy Matki Boskiej Róźańcowej), która wg S. Głogowskiego była miejscem pochówku pierwszej osoby z rodu Podiebardów. Kaplicę wybudowano w jednym czasie wraz z m.in. zakrystią, w której wzmiankowano istnienie krypty (jej ślad pokazano na powyższym rysunku). Może wybudowano większą kryptę i w tej kaplicy?
• Duża pustka istnieje również na głębokości 1,2 - 1,4 m w prawym rogu kościoła - na środku nawy bocznej południowej, przy wejściu od strony zachodniej. Nie powinna mieć związku z Podiebradami.

Literatura
Wyniki badań geofizyki archeologicznej metodą georadarową Bazyliki Mniejszej p.w. św. Jana Apostoła w Oleśnicy. GEO-Radar. Wrocław 2011