Strzałką z prawej pokazano budynek dawnego bractwa strzeleckiego (Oławska 60) bez przybudówki mieszczącej wejście do kina.
Z lewej widać gwiazdkę, w miejscu późniejszego wybudowania kina (Oławska 18). Fragment planu miasta z 1899/1911 r.
Marek Nienałtowski
Kina w Oleśnicy
05.12.2023 r.
Czytelnik strony spoza Oleśnicy zapytał o daty powstania kin w naszym mieście. Z zaskoczeniem zauważyłem, że nic o nich nie napisałem i że trudno teraz jest zebrać informacje. Wiadomo tylko, że istniały przed 1945 r. trzy kina: Palast-Theater przy Ohlauer Straße (Oławska) 18, wybudowany w 1923 r., Zentral - Lichtspiele przy Ohlauer Strasse 60, powstały w 1933-1934 r. [2] oraz Capitol założony w 1931 r. także przy Ohlauer Strasse 60 [4].
Strzałką z prawej pokazano budynek dawnego bractwa strzeleckiego (Oławska 60) bez przybudówki mieszczącej wejście do kina.
Z lewej widać gwiazdkę, w miejscu późniejszego wybudowania kina (Oławska 18).
Fragment planu miasta z 1899/1911 r.
Z lewej, oznaczony strzałką, budynek kina dobudowany do muru więzienia i domu nr 18.
Z prawej budynek bractwa strzeleckiego z dobudówką schodów wejściowych do kina.
Fragment planu miasta z 1939 r.
Właścicielami Palast-Theater był Julius Brier i Alfred Dünkel. Brier był mieszkańcem Oleśnicy zamieszkałym w budynku, w którym mieściło się kino. Dünkel był też od dawna właścicielem Elysium (Wartenbergerstrasse 22) i tam zamieszkiwał. Palast-Theater "liczy 450 miejsc, z czego 120 w lożach i 330 na parterze. Ekran ma powierzchnię 4x5 metrów. Podczas przedstawień wykorzystywany jest projektor Ernemanna oddalony 22 metry od ekranu. Orkiestra składa się z trzech osób, muzyków najlepszej klasy, zdolnych zilustrować muzycznie każdy program filmowy. Ceny wstępu wynoszą aktualnie 50, 70, 80 fenigów, 1 markę i 1,20 marek" [2]. Powstanie kina było związane z latami kryzysu finansowego w Niemczech, dlatego właściciele nie mieli lekkiego życia, bo ówcześni mieszkańcy rzadko je odwiedzali. Pomimo tego w 1929 r. wykonano przebudowę kina - zwiększono ilość miejsc do 550, oraz powiększono scenę [2]. W latach 30-ych przynajmniej dwukrotnie zmieniali się właściciele i dochodziło do dalszej modernizacj kina [2]. Informację o książce A. Dębskiego [2] oraz jej fragmenty przysłał Michał Jeremi Rybarczyk [4].
Dawna ulica Oławska w 1940 r. Strzałką z lewej pokazano wyjście z kina. Kolejna strzałka pokazuje wejście do niego.
Nad
wejściem widać napis Palast-Theater. Na parterze budynku była siedziba wrocławskiej filii Hansa-Bank Schlesien AG.,
ale pod jego oknami znajdowały się gabloty z fotosami i plakatami filmowymi.
Widokówka z kolekcji Adama Fedorowicza
Widok na salę kinową. Nie wiem, czy to zdjęcie przedwojenne, czy powojenne. Nie mam zdjęcia sceny,
na której odbywaly się
też występy dzieci, teatrzyków i artystów
Według Monografii Oleśnicy z 2006 r. [1] w 1946 r. w byłym Palast-Theater otworzono kino Robotnik, które 4 razy w tygodniu zapraszało widzów na seanse. Pierwszym kierownikiem był Jan Tuliński. W 1958 r. dokonano jego remontu (wprowadzono wejście poprzez dawną salę banku), oraz modernizacji w 1970 r., po której dokonano zmiany nazwy z Robotnika na Meteor i zaliczono je do kin I kategorii [3].
Kino Meteor. Wejście i wyjście. Na pierwszym piętrze budynku była Biblioteka, a wyżej Szkoła Muzyczna.
Fot.
Edward Niczypor. Z DDŻS PiMBP w Oleśnicy
Domy strzeleckie (domy bractw, gildii strzeleckich) były bardzo rozpowszechnione w ówczesnych Niemczech i na Śląsku. W takim domu istniała zazwyczaj duża sala na zebrania strzelców i na spotkania przy piwie, kilka innych mniejszych sal, pokoje gościnne oraz poza budynkiem bezpieczna strzelnica. Pokazany niżej dom został zmodernizowany także dla potrzeb wyświetlania filmów, czyli była w nim sala kinowa.
Budynek dawnego Bractwa Strzeleckiego, w którym od 1931 r. znajdowało się kino Capitol.
Widokówka z kolekcji Jacka Kamińskiego
O kinie Capitol w domu Bractwa Strzeleckiego [4].
 |
Capitol otwiera się
Nowe oleśnickie kino "Capitol-Theater", otworzyło wczorajszego dnia swoje bramy. Stary oleśnicki dom Bractwa Strzelekiego, gdzie za dawnych czasów huczały strzelby a po znojach dnia i pracy krążyły kufle, otrzymał nowe życie. Nowe kino (właściciel Pan Welss) znalazło tutaj całką niezłą przystań. Oczywiście wymagało to pewnych prac remontowych by zmienić dom Bractwa w nowoczesne Kino (Lichtspieltheater). Lecz to przedsięwzięcie powiodło się bez reszty. Od ulicy szerokie schody prowadzą do szykownego, przestronnego holu, w którym znajduje się kasa, a dalej sala filmowa. Całość w swym umalowaniu (farbengebung) jest całkiem gustowna i sprawia pozytywne wrażenie na odwiedzających. Również sprzęt oświetlający (beleuchtungskörper) wyśmienicie wpasowuje się w styl i umożliwia niezłe oświetlenie. Do sali filmowej dołączona jest garderoba. Obok pokoju na sprzęt projekcyjny są tylne schody prowadzące na ulicę Zeughausstrasse (obecnie B. Prusa), które prawdopodobnie spełniały rolę schodów awaryjnych. Samo kino wyposażone jest w najnowsze zdobycze techniki filmów dźwiękowych, które umożliwiają ładne i dźwiękowo czyste odtwarzanie przy wyśmienitych obrazach, jak mogli to stwierdzić licznie zaproszeni goście na wczorajszym przedstawieniu otwierającym. Repertuar na otwarcie jest bogaty i miło zestawiony. Cudowne są nagrania natury z bawarskich gór, pocieszna historyjka myszki Mickey, a film z Lianą Haid "Meine Cousine aus Warschau" powszechnie się podobał. Jest świeży i pogodny, pełny tryskającego życia. Dzisiaj wieczorem pierwsze publiczne przedstawienie z tym samym repertuarem. Z pewnością nie zabraknie odwiedzających. Tłum. Przemysław Pietruszka i Michał Jeremi Rybarczyk |
Powyżej reklama kina Capitol z gazety oleśnickiej Lokomotiwe an der Oder (kliknij, aby powiększyć). Podano adres Ohlauer Strasse 60, datę otwarcia kina 11 września 1931 r.
oraz premiery filmu "Mój kuzyn z Warszawy" Informację o tym kinie
odnalazł Michał Jeremi Rybarczyk |
Z powyższego opisu wynika, że to kino znajdowało się na parterze. Niestety, nie wiemy dlaczego ono tak prędko przestało istnieć. Bowiem w latach 1934-1935 r. w domu Bractwa Strzeleckiego już znajdowało się kino Zentral - Lichtspiele. Rozmieszczone było na pierwszym piętrze, gdzie widać duże okna dawnej sali zebrań bractwa. Dobudowano przy tym kryte wejście na pierwsze piętro. Prawdopodobnie to kino pracowało też do 1945 r., skoro tak prędko zaczęło pracować po wojnie.
Dom Bractwa Strzeleckiego na początku lat 60-tych. Widać wejście na I piętro wybudowane w 1934 r.
Nad nim widać jakby nazwę kina.
Fot. Jan Jaworski.
Ze zbiorów DDŻS PiMBP w Oleśnicy
Marek Górnicki, który często odwiedzał oba kina, opowiadał, że to kino było piękniejsze niż Meteor. Pamięta, że krzesła były ustawione amfiteatralnie. Niestety nie pamięta nazwy kina. Może nad wejściem widniał tylko napis KINO (był napis: Uwaga Strome Schody!).Wspomniane kino w końcu lat 60-ch zostało zamknięte, także sklep meblarski na parterze. Rozebrano kryte wejście i w budynku urządzono mieszkania. Proszę starszych czytelników tej strony o przypomnienie nazwy tego kina, jakoby miało ono nazwę Mazur. Kino Meteor zostało ostatecznie zamknięte w 1997 r. [6].
W Oleśnicy istniało od 1956 r. kino objazdowe, kilka kin istniało we wsiach, zlikwidowano je w 1966 r. [3]
Marek Górnicki wspomniał (w ramach humoru) o kinie na Ratajach. Latem, dwa razy w tygodniu, wieczorem, w domu nr 32 rozwieszano prześcieradło i puszczano różnorodne filmy, na które przychodziły za darmo dzieci z okolicznych domów. Trwało to do 1956 r., bo wtedy jednostka Armii Radzieckiej, która zajmowała od 1945 r. ten dom, wyjechała do swojego kraju.
Dom Bractwa Strzeleckiego po przebudowach. Fot. autor. 2021 r.
Również Marek Górnicki dowiedział się od swoich znajomych, że po wojnie wyświetlano filmy w byłym hotelu Pod Złotym Orłem (Rynek 25-26). Do połowy lat 50-ych na dole była restauracja z barem, działał jeszcze hotel. Natomiast z drugiej strony dawnego wejścia do hotelu (od ulicy Okrężnej) znajdowała się duża sala, w której urządzano zabawy dla dzieci, kończące się często wyświetlaniem filmów.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI
