Marek Nienałtowski
Czy to gulden księcia ziębicko-oleśnickiego Karola I wybity w Złotym Stoku?
26.01.2022 r.

Dostałem e-maila o następującej treści: Odkryłem Pana stronę wraz z poszukiwaniem informacji o monecie w moim posiadaniu. Jako ciekawostkę szukałem coś więcej niż mogłem odkryć w necie. Szukałem w/g rozpoznawania grafik i przedmiotów poprzez Google picture i google obiektyw jednak nie odkryłem żadnej podobnej. Dopiero metodą na piechotę po mincerzu jak i literach na monecie trafiłem na Pana stronę.  Niestety choć jest wiele podobnych  monet / dukatów z tego regionu nie udało mi się odszukać  idealnie pasującej.  Czy ma Pan jakieś dane gdzie mógłbym coś więcej się dowiedzieć?

W kolejnym e-mailu uzyskałem informacji, że moneta została nabyta od osoby, która ją miała przez okres 30-40 lat. Obecny właściciel wykonał poniższe zdjęcie i nie wie, czy jest ze złota, jej średnica wynosi 21 mm, wagi nie podał. Niżej załączony skan monety. 

W pierwszym przybliżeniu można sądzić, że to moneta księcia Karola I ziębicko-oleśnickiego bita w Złotym Stoku przed ok. 1520 r. o czym świadczą inicjały mincerza H - D (Hans Dippold). On pełnił tę funkcję w latach 1510-1519, czyli w tych latach moneta mgła być wybita (jeszcze w 1520 r.). Pod inicjałem H widać małą literkę P. o nieznanym przeznaczeniu. Literę D przedstawiano na wszyskich jego monetach w innej postaci.
Na awersie widnieje rozłożony herb księstwa ziębicko-oleśnickiego separowany grubszym krzyżem ze zdobieniami na końcach i z umieszczonym na przecięciu herbem rodowym Podiebradów. W otoku napis tytularny: KAROLUS D: G: DUX MUNSTERB - Karol z Bożej Łaski książę ziębicki.

Na rewersie napis w otoku MONE(TA) AUR(EA) REICHSTEIN - Moneta Złota (ze) Złotego Stoku. W środku stojąca postać św. Jakuba. Widoczny jeden z jego atrybutów - kij wędrowcy, trzymany w prawej ręce (na innych późniejszych monetach - w lewej). Monety te wybijano w okresie 1521-1526 r.

Niżej, dla porównania, pokazano podobną monetę, ale wybitą kilka-kilkanaście lat później. Widać rzeczywiste kolory złotej monety z tego okresu i równomierny stopień wytarcia wszystkich elementów monety.

Źródło: Fritz Rudolf Künker GmbH & Co. KG, Osnabrück; Lübke & Wiedemann KG, Leonberg.
Jest to złoty dukat z 1522 r. o wadze 3,5 grama i średnicy 21 mm. Na nich przedstawiano jeszcze postać św. Jakuba (a potem już głównie św. Krzysztofa). W 1522 roku pokazywano inicjały mincerza N - B (Niklas von Burghaus).
Na awersie herb księstwa ziębicko-oleśnickiego także separowany grubszym krzyżem ze zdobieniami na końcach i z umieszczonym na przecięciu herbem rodowym Podiebradów. W otoku napis tytularny: KAROLUS D: G: DUX MUNSTERB - Karol z Bożej Łaski książę ziębicki.

Na rewersie napis w otoku MONE(TA) AUR(EA) REICHSTEN - Moneta Złota (ze) Złotego Stoku. Monety te wybijano w okresie 1521-1526 r. W nogach świętego widać cyferki 22 i I I (11?)

Po nieudanych poszukiwaniach analogicznej monety w katalogach www.kuenker.com natrafiłem na nią w katalogu "Monety książąt oleśnickich 1309-1697" autorstwa Piotra Kalinowskiego:

Pod numerem 55 moneta jest wymieniona jako gulden, niedatowany, wykonany ze złota.
W katalogu F. Friedensburga z 1901 i 1931 r. umieszczony
pod pozycją 429, a w katalogu E. Kopickiego pod pozycją 6614.
Stopień rzadkości R5, czyli zachowało się tych monet w granicach 26-120 sztuk

Wnioski:

Poszukiwana moneta jest według katalogu guldenem. Co znaczy, że miała średnicę 24 mm. Właściciel monety podaje, że jego moneta ma 21 mm, czyli średnicę dukata, co mogło kiedyś budzić obawy o fałszerstwo.

Być może literka P (R?) pod literą H mogła oznaczać jakieś dodatkowe bicie monety srebrnej, cynkowej, miedzianej itp. tym samym stemplem. Jerzy Głuszek znawca i kolekcjoner numizmatów twierdzi, że już widział złotą monetę z jakąś literą, co miało oznaczać, że została wykonana współcześnie jako kopia i była dopuszczona do aukcji. Natomiast Piotr Kalinowski autor katalogu napisał: " Nie spotkałem się jeszcze z takim oznaczeniem (litera P), ale to o niczym nie świadczy. Moje wątpliwości budzi natomiast nierównomierność wytarcia z obiegu tej monety, skupiona głównie na tej dziwnej literze. Jakby ktoś starał się ją zatrzeć, udając przy tym, że stało się to skutkiem długiego obiegu monety (czemu przeczą pozostałe bardzo wyraźne szczegóły stempla. Przy dzisiejszej technice stworzenie kopii takiej monety nie sprawia żadnego problemu. O ile więc moneta nie pochodzi z uznanego zbioru to podchodziłbym do niej bardzo ostrożnie".

Z porównania dwóch powyższych skanów monet może wynikać, że moneta przedstawiona przez właściciela mogła nie trafić do obiegu. Natomiast mogła być wykonana nieudolnie jako będącej w obiegu. Inna osoba ostrożnie przedstawiła opinię, że jest to może moneta odlana?

Często na moją stronę trafiają specjaliści z różnych dziedzin. Proszę specjalistę zajmującego się problematyką podrabiania monet o fachową ocenę przedstawionej monety. Może dowiemy się o przeznaczeniu literki P? A może ta moneta nie ma żadnych mankamentów, obniżających jej wartość?

Literatura

1. Kalinowski P., Monety książąt oleśnickich 1309-1697, Katalog. Kalety 2008
2. Nienałtowski M., https://olesnica.org/MonetyOlesnickie.htm

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI