 |
Fot. Jarosław Suleja (powiększenie) |
Karol Fryderyk Wirtemberg uwieczniony na schodach Uniwersytetu Wrocławskiego
|
Sklepienia schodów cesarskich są udekorowane malowidłami F. A. Scheffleara (1734-1735) ujęte w rozmaicie wykrojone ramy i ornamenty wstegowo-cęgowe.
Na jednym z nich (nad podestem po stronie wschodniej) pokazane jest księstwo oleśnickie, które symbolizuje książe Karol Fryderyk, stojący obok namalowanego herbu księstwa wirtembersko - oleśnickiego (z lewej).
Na boku cokołu kolumny widoczna jest płaskorzeźba z polskim herbem Topór, należącym do Karola Fryderyka von Paczensky i Tenczin, szlachcica księstwa oleśnickiego, posła na sejm księstwa.
Z lewej putto trzyma kartusz z postacią św. Jadwigi, która z obłoków patrzy na klasztor trzebnicki. Obok murów klasztoru drwale trzebniccy, symbolizujący rozwinięte w mieście przetwórstwo drewna (stolarstwo, kołodziejstwo, bednarstwo itp.). W dali widoczna panorama Oleśnicy z wieżami zamku, ratusza, kościołów i bram miejskicj, znana ze sztychu Meriana lub Wincklera. Tuż przy głowie księcia widoczny jest zamek książęcy.
Literatura
Lejman B. Zabytki Wrocławia. Leopoldina Uniwersytet Wrocławski. MAK. Wrocław 2003
Dodano 09. 02.2014 r.
Napisałem 5.02.2014 e-maila do Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego z zapytaniem:
Szanowni Państwo
Czy na malowidłach umieszczonych na schodach cesarskich, dotyczących
księstw, osoby tam przedstawione były w jakiś sposób związane z
Uniwersytetem? Czy są to np. sponsorzy? Na malowidle przedstawiającym
księstwo oleśnickie znajduje sie także herb Topór rodu Paczensky. Czy
wybór tego rodu jest przypadkowy, czy uzasadniony związkami z
Uniwersytetem?
------------------------------------------------------
Już na drugi dzień dostałem odpowiedź od pracownika Muzeum (adres do wiadomości autora strony).
Ikonograficznie schody cesarskie poświęcone są Śląskowi.
Na sklepieniu westybulu ukazana jest hierarchia władz regionu w pierwszej
połowie XVIII wieku: herby monarchii (najwyższa władza) oraz najwyższych
reprezentujących ją organów: Urzędu Zwierzchniego i Kamery Cesarskiej (o
czym informują napisy na kartuszach).
Idąc do góry schodami możemy podziwiać symboliczne wizerunki wszystkich
księstw i państw śląskich, ukazane na tle krajobrazów z herbami,
charakterystycznymi dla danego regionu bogactwami naturalnymi, wyrobami
lub zawodami.
Herb, o który Pan pyta symbolizuje ówczesnego posła na sejm, Karola
Fryderyka von Paczensky und Tenczin.
Wszystkie te przedstawienia są w istocie "wizytówką" i gloryfikacją Śląska
(nie ilustrują związków poszczególnych księstw z Uniwersytetem).
Jeśli chodzi o związki rodziny z Uniwersytetem,
to w materiałach źródłowych znalazłem wzmiankę,
iż Johann Paczinsky prowadził w ramach kursu filozoficznego zajęcia z
Matematyki i Metafizyki, ale było to w latach
1675/76 czyli w dość
wczesnym okresie funkcjonowania kolegium jezuickiego.
Jest też wydana 6 maja 1744 r publikacja: "Summa theologica ex Unico
Verbo, seu Divus Joannes Apostolus, Evangelista....." jako autor podawany
jest Johann Paczinsky, Ritter von Tenczin - z tym, że nie wiem czy to ta
sama osoba, bo często w takich rodach dopiero 3 imię odróżniało:) ale
biorąc pod uwagę rozrzut czasowy może być to kolejny przedstawiciel
rodziny.
W każdym razie związki jakieś były.
I mogło to w sumie mieć jakieś minimalne przełożenie na użycie tego herbu,
o którym była mowa ostatnio (ale to hipoteza, której nie jestem w stanie
zweryfikować - bo jednak choćby najmniejsze związki z uczelnią to miała
zapewne każda cokolwiek znacząca rodzina w regionie).
(...).
Dodano 10.02.2014
Dr hab. Piotr Oszczanowski przedstawia inny pogląd na nazwisko osoby związanej z tym herbem, cytuję:
Moim skromnym zdaniem tutaj chyba nie chodzi bowiem o jakiegoś szlachcica o nazwisku Paczinsky vel Paczynsky (Paczensky), który miał jakikolwiek związek z Uniwersytetem Wrocławskim (bo takich bylo napewno sporo - ale jako, iż mamy watpliwości kto nim byl konkretnie, to można przypuszczać, że zaden z nich - tj. męskich reprezentantów tej rodziny - nie byl znowu aż tak wybitny, bo byśmy go już dawno doskonale znali:), ale zapewne bardzo konkretnie o przyszłą opatkę klasztoru cysterek w Trzebnicy, pieczętującą się herbem Topór - Bernardę Paczyńską z Tenczyna (1706–1789). Z prawej jej portret z widocznym herbem Topór.
Jej osoba bowiem tłumaczy ukazanie na tej polichromii zarówno klasztoru trzebnickiego, jak i św. Jadwigi. Co prawda w latach 1734-1735, to jest w czasie wykonywania przez Schefflera tych polichromii, Bernarda nie była jeszcze opatką (stała się nią w 1747, jednak professą trzebnicką była już od 1730 roku), ale pełniła w klasztorze w tym czasie już jakieś ważne funkcje. I to był zapewne powód jej tak wyjątkowego uwiecznienia. Jej związek z Oleśnicą i Karolem Fryderykiem Wirtembergiem – pozostaje sprawą godną wyjaśnienia. To dopiero może być bardzo, bardzo ciekawe.
Od siebie dodam, że kiedy Podiebradowie wprowadzili w 1536 r. protestantyzm w księstwie oleśnickim - cesarz Ferdynand I w 1538 r. wyłączył ziemię trzebnicką (?) wraz z miastem i klasztorem spod władzy Podiebradów i przejął pod swoją opiekę [Trzebnica. Zarys rozwoju miasta na przestrzeni wieków, pod redakcją Leszka Wiatrowskiego, Wrocław-Trzebnica 19951]. Podiebradowie do końca swoich dni starali się zachować prawa patronatu nad klasztorem lub chociażby wyboru ksieni. O prawa wpływu na wybór ksieni także zabiegali Wirtembergowie, nie wiem z jakim skutkiem. Być może, nawiązując do hipotezy dra P. Oszczanowskiego, umieszczenie herbu Topór było wskazaniem przez księcia kandydatury Bernardy na opatkę klasztoru, co nastąpiło już po zrzeczeniu się Karola Fryderyka funkcji księcia wirtembersko-oleśnickiego, czyli za czasów księcia Erdmanna.
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli
Szukam sponsora do wydania książki o zamku oleśnickim
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI
