Marek Nienałtowski
Nieznana wcześniej metalowa płyta inskrypcyjna z bazyliki mniejszej w Oleśnicy
18.02.2023 r.

Napisałem wcześniej, że stalla książęca powstała w 1687 r. zastawiła nieznaną kamienną płytę chyba epitafijną. Obecnie stalla ma nazwę loży kaznodziejskiej. Widać, że zza niej wystaje bok płyty kamiennej.

Strzałka z lewej pokazuje wystający bok płyty kamiennej

Nie jest ona nigdzie opisana i dlatego Remigiusz Szczuraszek rozpoczął działania w kierunku odczytu jej inskrypcji. Odbywało się to poprzez wkładanie w szczelinę (pomiędzy płytą, a lożą) smartfonu i wykonywanie zdjęć. Widać zbiory liter, ale jeszcze nie udało się z nich odczytać nazwiska osoby, której poświęcono epitafium. Przy okazji R. Szczuraszek znalazł widokówkę, na której znajduje się płyta nagrobna księcia Jerzego i obok niej niewielki fragment innej nieznanej płyty, ale już metalowej. Okazało się, że jest to znaczące odkrycie!

W lewym górnym rogu płyty nagrobnej księcia Jerzego widać mały fragment metalowej płyty
Źródło: https://polska-org.pl/5922518,foto.html?idEntity=6462650

Powiększony nieco fragment powyższej płyty metalowej

Na płycie w drugim rzędzie od góry można odczytać ET IAISCHW., czyli "i Jevisovice". Od 1600 r. książę Karol II uzyskał włości Jevisowice i mógł dodawać do swojego tytułu "...pan na Jevisovicach...". Ponadto dalej widać słowa, które znajdowały się na medalach i monetach Karola II. Czyli jest to bez wątpienia płyta poświęcona Karolowi II. Znajdowała się ona w okolicach dwóch płyt nagrobnych i wydawało się, że należy szukać informacji o niej w źródłach poświęconych jego śmierci.

Akurat zajmuję się wznowieniem książki o Podiebradach i wiem, że o pochówku księcia pisał Alfons Schuster [1]. Prędko znalazłem inskrypcję szerzej opisującą metalową płytę. Również tam znalazłem informację, że ta inskrypcja znajdowała się na płycie zamykającej wejście do krypty Podiebradów, a konkretnie do krypty Karola II i jego rodziny. Przedstawiam inskrypcję niżej.

Inskrypcja z płyty zamykającej wejście do krypty Karola II [1]. Pokrywa się ona
z inskrypcją z metalowego fragmentu. Tekst także jest w dziele J. Sinapiusa t.2, s.36

Niżej widać tę płytę.

Widać płytę metalową przykrywającą płytę kamienną z uchwytami do jej podnoszenia.
Fot. z archiwum kościoła św. Jana sprzed 1905 r.

Metalowa płyta Karola II. powstała po jego śmierci w latach 1618-23. Widoczne inskrypcje jak w tekście A. Schustera. Fot. z archiwum kościoła św. Jana

Po katastrofie kościoła w 1905 r. płytę metalową przeniesiono ok. 1920 r. na ścianę w pobliżu pomnika nagrobnego księcia Jerzego Podiebrada - widać to na drugiej od góry ilustracji. Nie wiadomo, co się z nią stało po 1945 r. Może się gdzieś zachowała, gdyż inskrypcję wykonano w języku łacińskim. Za czasów ks. W. Ozimka odrestaurowano epitafia uznane wcześniej za utracone w 1945 r. Może i tę płytę uda się gdzieś odnaleźć. Historycznie jest bardzo cenna!

W 2010 r. po raz pierwszy otworzono kryptę Podiebradów w czasach polskich.

Krypta otworzona - wejście do krypty. Przez nią można było wnieść sarkofagi dzieci.
Jak wnosili większe - to ciągła zagadka. Z prawej widać konstrukcję
drewnianą, zastępującą przez prawie 3 lata kamienne zamknięcie krypty. Dzięki niej
możliwe było odprawianie mszy. Fot Wiesław Piechówka

W krypcie byłem 7 razy, a to dzięki księdzu infułatowi Władysławowi Ozimkowi. Z pierwszego otwarcia zdjęcia robił Zbigniew Podurgiel, potem w trakcie ustawiania sarkofagów na obecne miejsca, zdjęcia i filmiki robił Tadeusz Junik. Ja także robiłem zdjęcia już po ustawieniu sarkofagów na obecne miejsca. Klątwa Podiebradów dotknęła w krypcie mój aparat fotograficzny, prędko kupiłem drugi, aby robić zdjęcia w kolejnym wejściu. Tych zdjęć jest ponad 2000 - objętość 4 GB. Z moich i niektórych Z. Podurgiela stworzyłem sprawozdania, które są na stronie. Z udziałem dra Piotra Oszczanowskiego zidentyfikowaliśmy wszystkie sarkofagi i jedną blachę ze zniszczonego sarkofagu (z tego cztery rozpoznałem po herbach. O jednym jeszcze napiszę, bo miałem wątpliwości. Obecnie już nie). Przez kilka - kilkanaście - może kilkadziesiąt lat to będzie jedyna wiedza o sarkofagach. Gdyby proboszczem dalej był ks. W. Ozimek - zapewne znalazłby pieniądze na wydanie książki o krypcie. Na podstawie tej wiedzy, którą mam mógłbym napisać popularną książkę o krypcie, natomiast fachową (z tłumaczeniem wszystkich inskrypcji, opisem medalionów i elementów sarkofagów) musiałby napisać naukowiec tej klasy, co prof. Wojciech Mrozowicz. Komunikowałem się w tej sprawie, ale odmówił. Na wszelki przypadek wysłałem prof. W. Mrozowiczowi - swoje zdjęcia z krypty. Gdyby teraz ktoś mi zlecił napisanie popularnej książki - odmówiłbym chyba również, bo jest to rok pracy ("przerwy w życiorysie"). Naturalnie nawet nie pomyślałem o Urzędzie Miasta Oleśnicy, bo jest to dno promocyjne.

Krypta została zamknięta w 2013 r. Przed zamknięciem moja książka o Podiebradach
z podpisami księdza Władysława Ozimka, Wiesława Piechówki i moim została złożona w krypcie.

Obecnie, za rządów księdza proboszcza Mieczysława Janczyszyna krypta była raz otwarta przez kilka dni w celu opisania sarkofagów jako zabytków. Jakaś firma tym się zajmowała, ale nie znam tego opracowania. Może musiała korzystać z wyników wcześniejszych naszych prac, w tym moich.

Literatura:

Schuster A., Urkundlische Mitteilungen betr. ein nich zur Aufstellung gelangtes Grabdenkmal fűr Herzog Karl II von Műnsteberg-Őls , SviBuS. Bd. 4, 1887, 20, s. 119-128

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI