Grzegorz i Piotr Michalakowie
POWRÓCIŁ KOLEJNY BEZCENNY ZABYTEK DZIEDZICTWA KULTUROWEGO BIERUTOWA I JEST JUŻ W KOŚCIELE ŚW. KATARZYNY
31.07.2023 r.

ODNALEZIENIE I POWRÓT W MACIERZYSTE MIEJSCE BAROKOWEJ XVII-wiecznej CHRZCIELNICY KOŚCIOŁA ŚW. KATARZYNY.

"Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Kto uwierzy i ochrzczony zostanie, będzie zbawiony."

Powyżej tekst inskrypcji znajdującej się na cynowej misie bierutowskiej chrzcielnicy stanowiącej fragment ewangelii św. Mateusza (28,19) oraz św. Marka (16,16) wykonanej w roku 1715 przez Paula Nitsche dla kościoła zamkowego św. Katarzyny w Bierutowie. Sama zaś chrzcielnica pochodzi z roku 1687 i jest darem dla tej świątyni księcia Chrystiana Ulryka Wirtemberga, w której nieprzerwanie znajdowała się do roku przynajmniej 1945. Świadczą o tym, między innymi, zachowane zdjęcia, gdzie widać ją usytuowaną w prezbiterium pomiędzy ołtarzem głównym i balaskami (zdjęcie poniżej z lewej). Niestety w kolejnych latach podzieliła ona los wielu innych bezcennych elementów wyposażenia tego kościoła będąc z niego wywiezioną w niewiadomym kierunku. W roku 1982, kiedy kościołowi ponownie przywrócono funkcję sakralną już jej tam nie było.

Co było dalej?

Wraz z moim synem Piotrem Michalakiem od lat staramy się odnajdywać różne zaginione po 1945 roku dobra dziedzictwa kulturowego Bierutowa. Także kościoła św. Katarzyny, który można śmiało rzec był, a w tym co ocalało nadal jest prawdziwą skarbnicą historii miasta i okolicy. W moim przypadku zaczęło się to już bardzo dawno temu od poszukiwań zaginionych organów kościoła św. Katarzyny, zaś obecnie pasję zamiłowania do Bierutowa realizujemy wraz z synem z coraz częściej pozytywnym skutkiem. W roku 2018 przy okazji innych poszukiwań natrafiliśmy na ślad pewnej chrzcielnicy w nieodległym kościele pw. MB Gromnicznej w Bukowiu, która wydała nam się bardzo podobna do tej zaginionej z "bierutowskiej Katarzyny". Po dokładniejszych oględzinach zabytku okazało się, że jest to chrzcielnica, która może być nie tylko podobną, ale właśnie tą zaginioną z kościoła św. Katarzyny. Posiadanymi informacjami podzieliliśmy się z wybitnym znawcą lokalnych dziejów, Panem Markiem Nienałtowskim, z którym akurat współpracowaliśmy poszukując bieżącej lokalizacji innych zabytków dziedzictwa kulturowego ziem dawnego księstwa oleśnickiego. Okazało się wówczas, na co zwrócił uwagę Pan Marek Nienałtowski, że odnaleziona chrzcielnica pozbawiona jest cynowej misy, która stanowiła nieodłączny element chrzcielnicy z Bierutowa. Na chwilę wówczas pojawiło się zwątpienie, czy aby jest to na pewno chrzcielnica z kościoła św. Katarzyny, czy jednak jest ona jedynie do niej podobna?

Dzięki uprzejmości proboszcza parafii w Bukowiu, księdza Andrzeja Stefanów, który udostępnił nam zasoby parafialnego archiwum, szybko okazało się, że cynowa misa jednak istnieje i jest, tyle że chwilowo oddzielona od części głównej chrzcielnicy, gdyż akurat parafia w Bukowiu przygotowywała się do jej renowacji. Dalsze wydarzenia ułożyły się jak symboliczne klocki domino. Dzięki Panu Markowi Nienałtowskiemu możliwym stała się dokładna analiza treści cynowej misy, w tym odczytanie znajdujących się tam inskrypcji, o czym można przeczytać w artykule na stronie internetowej Pana Marka.
Ustalenia odnośnie cynowej misy, jak również, tym razem już bardzo dokładna analiza samej marmurowej chrzcielnicy, dała 100% pewność, że zaginiona chrzcielnica z kościoła św. Katarzyny w Bierutowie właśnie została odnaleziona.

Marmurowa chrzcielnica w kościele w Bukowiu. Fot. Piotr Michalak	Chrzcielnica w widoku od dołu. Widać ślady mocowania innych ozdobnych elementów, kóre utrącono. Fot. P. Michalak

Na tym etapie wydarzyła się rzecz niezwykle rzadko spotykana. Zazwyczaj po odnalezieniu utraconego zabytku rozpoczyna się trudny i długotrwały proces starań zmierzających do powrotu zabytku do macierzystego miejsca, w tym przypadku kościoła św. Katarzyny w Bierutowie. Tak było po odnalezieniu przez nas w Inowrocławiu ocalałych elementów dawnej barokowej szafy organowej z kościoła św. Katarzyny w Bierutowie, które udało się nam odzyskać i wraz z synem przywieźliśmy je do Bierutowa 31 lipca 2018 r.

Tak jest też obecnie z procesem zmierzającym do powrotu niezwykle cennego dzwonu pochodzącego z kościoła św. Katarzyny, a który aktualnie znajduje się na terenie Niemiec w mieście Schweinfurt. Pomimo dużego nakładu pracy, jaki został włożony w to, żeby ten dzwon mógł powrócić do Bierutowa i zaangażowania bardzo wielu osób, jak również sporych szans na powrót tego zabytku do Bierutowa, proces ten nadal pozostaje w zawieszeniu z przyczyn niezależnych od nas.

Tak jednak nie stało się w przypadku chrzcielnicy z kościoła św. Katarzyny w Bierutowie odnalezionej w kościele w Bukowiu. Tym razem było inaczej. Proboszcz parafii w Bukowiu, wspomniany już ksiądz Andrzej Stefanów, kiedy dowiedział się o pochodzeniu znajdującej się w będącym w jego jurysdykcji kościele chrzcielnicy, z własnej inicjatywy podjął decyzję, że zabytek ten parafia w Bukowiu zwróci prawowitemu właścicielowi, czyli kościołowi św. Katarzyny w Bierutowie. Mało tego! Po konsultacji z nami i przekazaniu mu niezbędnych informacji na temat tego zabytku ksiądz Andrzej Stefanów podjął się przygotować cały proces powrotu chrzcielnicy do Bierutowa. To piękny gest, za który należą się słowa szacunku i podziękowania.

Konkluzją tych wydarzeń stał się realny przyjazd chrzcielnicy do macierzystej świątyni w poniedziałek 31 lipca 2023 w godzinach popołudniowych. Wtedy to przedstawiciele parafii z Bukowia dostarczyli chrzcielnicę do Bierutowa i wnieśli do kościoła św. Katarzyny, gdzie wróciła po kilkudziesięciu latach niebytności. Chrzcielnica na czas transportu została rozmontowana.

Chrzcielnica w elementach przywieziona do Bierutowa. Widać trzon, misę marmurową
z cynową misą oraz okrągłą podstawę, która wcześniej była wmurowana
w posadzkę kościoła. Fot. P. Michalak

Wyładunek podstawy chrzcielnicy z samochodu. Z lewej Piotr Michalak. Fot. Grzegprz Michalak

Wjazd misy marmurowej i cynowej do kościoła św. Katarzyny.
Dokumentuje to Grzegorz Michalak. Fot. P. Michalak

Chrzcielnica w takim stanie oczekuje teraz na ponowny montaż i docelową ekspozycję
we wnętrzu macierzystej świątyni. Fot. P. Michalak

W tym miejscu należą się słowa podziękowania zarówno dla proboszcza parafii w Bukowiu, księdza Andrzeja Stefanów, jak również całej społeczności tej parafii oraz osób/Panów, którzy fizycznie dostarczyli zabytek do Bierutowa.

Niebawem podobny powrót będzie miał miejsce w innym kościele związanym z dobrami dawnego księstwa oleśnickiego. Tym razem do kościoła w Wojciechowie (obecnie filialnego parafii Wilków, a historycznie związanego z zamkiem w Bierutowie) powróci również chrzcielnica fundacji Wirtembergów, która obecnie znajduje się w jednym z kościołów w Kamiennej Górze. Uroczystość powrotu i przekazania chrzcielnicy do Wojciechowa być może będzie miała miejsce jeszcze w tym roku.

Z całą pewnością dzień powrotu chrzcielnicy do Bierutowa można uznać za dzień radosny. Jednocześnie finalny względem całości działań od momentu jej odnalezienia w roku 2018, ale także od momentu jej wywiezienia z kościoła św. Katarzyny po roku 1945.

Ciekawym zbiegiem okoliczności jest też sama data 31 lipca.

31 lipca 2018 roku powróciły do Bierutowa ocalałe elementy dawnej barokowej szafy organowej, o czym była mowa wcześniej.

31 lipca 2022 roku został miastu przekazany obraz kościoła św. Trójcy - dar Anne Georgi

https://www.youtube.com/watch?v=Q5xuuQtqmzI&t=13s

31 lipca 2023 roku powróciła do Bierutowa i wnętrz kościoła św. Katarzyny barokowa XVII-wieczna chrzcielnica pochodząca z tej świątyni.

Wraz z moim synem Piotrem Michalakiem składamy serdecznie podziękowanie za całokształt współpracy, w tym przy identyfikacji omawianego zabytku - chrzcielnicy, Panu Markowi Nienałtowskiemu oraz księdzu Andrzejowi Stefanów. Współpraca z takimi osobami to prawdziwa przyjemność, dzięki którym niemożliwe staje się możliwym.

Grzegorz Michalak

#DziejeBierutowa #codzienno ść bierutowa

Uzupełnienia Piotra Michalaka

Wraz z moim ojcem Grzegorzem Michalakiem jeszcze w 2018 roku podjęliśmy rozmowy z Proboszczem parafii Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny w Bukowiu. Ks. Andrzej Stefanów po namyśle i przeanalizowaniu wszelkich przesłanek podjął chwalebną decyzję o zwrocie do chrzcielnicy do prawowitej lokalizacji, tj. do kościoła św. Katarzyny w Bierutowie. Proces zwrotu chrzcielnicy rozpoczął od wykonania na koszt parafii w Bukowiu nowej kamiennej chrzcielnicy do tamtejszego kościoła. Gdy to nastąpiło, na przełomie lat 2022 i 2023 wykonał niezbędne działania zmierzające do ostatecznego oddania chrzcielnicy, co zostało sfinalizowane w dniu 31.07.2023, gdy marmurowa chrzcielnica ufundowana w 1687 roku przez księcia  Christiana Ulricha von Württemberg wraz z cynową misą z roku 1715 została wyjęta z posadzki kościoła w Bukowiu (całość prac sfinansowała parafia w Bukowiu), następnie rozmontowana bezpiecznie na cztery elementy i przetransportowana do Bierutowa.  O godz. 17:30 przekroczyła portal kościoła zamkowego w Bierutowie. Aktualnie oczekuje na ponowne złożenie i wyeksponowanie. Część kamienna chrzcielnicy znajduje się w zadowalającym stanie technicznym. Jedynie podstawa, która w Bukowiu umieszczona została pod poziomem posadzki wymaga oczyszczenia z cementu. Zagłębienie chrzcielnicy pokryte jest nieznacznymi osadami po wodzie, które mogą być usunięte przy pomocy niskonakładowych prac. W pozostałej części marmur zachowany jest w bardzo dobrym stanie. Cynowa misa chrzcielnicy wymaga niezbędnych prac renowacyjnych. W Bukowiu była wyjęta ze chrzcielnicy i umieszczona w parafialnym archiwum. Należy zauważyć, iż ze chrzcielnicy w okresie powojennym utrącone zostały elementy przymocowane do filaru chrzcielnicy. Na podstawie zdjęć można ocenić, iż były to prawdopobnie głowy aniołów. Ślady ich mocowania zachowały się na obiekcie.

Bibliografia i żródła

•  H.Friedrich, Geschichte der Stadt Bernstadt, wyd.I i II

•  M.Nienałtowski, Wirtembergowie książęta na Oleśnicy, Bierutowie i Dobroszycach, Oleśnica 2019

•  M.Nienałtowski, strona internetowa https://www.olesnica.org/

•  Relacje niemieckich mieszkańców Bernstadt "Heimatgruppe Bernstadt"

•  Relacje pierwszych polskich mieszkańców Bierutowa

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI