Marek Nienałtowski
Czy wojskowy emblemat "Trupia czaszka" (Totenkopf) wywodzi się z Oleśnicy?
09.11.2006 r.

Książę wirtembersko-oleśnicki Sylviusz Nimrod, założył w roku 1652 Zakon Trupiej Czaszki (Orden des Totenkopfes). Rycerze nowego zakonu (składającego się początkowo z członków rodziny i przyjaciół) mieli poświęcić się "badaniu tajemnic Boga i natury" i kontemplacji nad celem życia, zgodnie z maksymą "Vanitas vanitatum" (Marność nad marnościami). Jego członkowie nosili order w kształcie krzyża z napisem "Memento mori", zawieszany na szyi na czarnej szarfie, a na codzień na lewej ręce pierścień z trupią czaszką. Statut zakonu wyrażał tęsknoty do czegoś, brakującego w luteraniźmie. Po śmierci księcia zakon zaprzestał działalności. Trwały bezskuteczne próby jego wskrzeszenia (m.in. przez jego wnuczkę w 1709 r. jako zakonu damskiego).

Okazuje się, że próby takie podjął także książę Wilhelm brunszwicko-oleśnicki ok. 1807-1809 r. [1]. Nie znamy jeszcze żadnych opisów odrodzenia tego zakonu. Ale najprawdopodobniej następstwem zainteresowania księcia stało się pojawienie wojskowego emblematu "Trupia czaszka". Zatem w piwnicach zamku oleśnickiego, pod bokiem wojsk napoleońskich, szyto czarne mundury, a na czapkach umieszczano trupią czaszkę. Emblemat ten zaczęli nosić książę i około 1500-2000 jego żołnierzy.


Oryginalna czapka księcia z trupią czaszką
Zdjęcie pochodzi z: http://www.napoleon-online.de/Braunschweig_MuetzeHerzog1809.jpg


Ułan, huzar i strzelcy z jednostki księcia Wilhelma. Na czapkach widoczny
emblemat trupiej czaszki. Z rysunków Herberta Knötela

Oddziały te, zwane brunszwicko-oleśnickie, wsławiły się w walkach z wojskami Napoleona (na obrazie polski ułan w ataku na huzara z tej jednostki). Sam książe stał się bohaterem narodowym, po tym, jak zginął na polu bitwy w 1815 r. Chociaż emblemat ten nosiło wcześniej kilka innych oddziałów (np. Huzarzy śmierci w 1741 r.), to trupia czaszka, jako emblemat wojskowy, pojawiła się w masowej skali (!) w 1809-1815 r. na czapkach wojsk księcia Wilhelma brunszwicko-oleśnickiego. Od tego czasu, za sprawą gloryfikacji księcia i jego oddziałów, emblemat zaczął być popularny w społeczeństwie niemieckim i w wojsku. Symbolizował bohaterstwo w walce i pogardę dla śmierci.

Po tym zaczęły powstawać inne jednostki huzarów śmierci. Służba w nich stawała się zaszczytem. Powstawały one nie tylko w Niemczech. Także, co jest mało znane, istniały także w Polsce. Np. w 1863 r. Żuawi śmierci i w 1920 r. - Huzarzy śmierci. Przed I wojną światową znaną jednostką był Leib Husaren Regiment Nr. 1 z Gdańska, którą dowodził następca tronu Wilhelm - właściciel zamku w Oleśnicy. Jego zdjęcie z emblematem trupiej czaszki - poniżej. Jest to pewna klamara łacząca ten emblemat, Zamek oleśnicki i ich właścicieli.


z: http://www.danzig-online.pl/index2.html

Po dojściu Hitlera do władzy, wspomniany emblemat ponownie wraca na czapki i kołnierze różnych formacji niemieckich, ale kojarzony jest przez Polaków i inne narody z mordercami.

Literatura

1. Ogrodziński W. Jerzy Bock Nauka domowa i wyjątki z Agendy. s.16. Katowice 1936
http://www.odkrywca-online.pl/pokaz_watek.php?id=269095
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=2046

Das Ordenszeichen war ein an einer goldenen, schwarzemaillierter Schleife, die die Inschrift "Memento mori " trug, hängender silberner oder weißemaillierter Totenkopf. Zum Orden trug man auf der linken Hand einen Fingerring mit dem Totenkopf.


Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI