Marek Nienałtowski
Zagadkowa strzelnica wojskowa w Heidanach pow. Oleśnica

Podczas przeglądania polskich map sztabowych dotyczących Oleśnicy i Sycowa, pochodzących z 1935 r., natknąłem się na napis "Strz" co oznaczało strzelnicę. Napis ten dotyczył wąskiego obiektu o długości ok. 3-4 km, pokazanego na poniższym wycinku tej mapy w okolicach Sokołowic. Jest to nietypowa strzelnica, niepodobna do innych strzelnic wojskowych, a długość jej nie wynikała z potrzeb nauki strzelania z ówcześnie stosowanych karabinów. Nie jest znana żadna informacja związana z jej używaniem w okresie do 1939 r. i po 1945 r.

Parametry strzelnicy (wąska, z niskimi bocznymi nasypami) mogą wskazywać, być może, na jej techniczną funkcję - przestrzeliwanie karabinów maszynowych po naprawach, regulację przyrządów strzelniczych itp. Być może, że strzelnica należała do jakiegoś wrocławskiego zakładu produkującego uzbrojenie (w latach I Wojny Światowej) i służyła do testowania produkowanego uzbrojenia. W tym przypadku mogły pozostać betonowe elementy mocowania (np. luf armatnich). Ale są to tylko przypuszczenia.

Na jej poszukiwanie wyruszyliśmy wspólnie z Ryszardem Boberem (zdjęcia). Niestety, wjazd do lasu od strony drogi na Hejdany, nie pozwolił na odnalezienie śladów strzelnicy. Dopiero p. Krowiński - leśniczy z tego rejonu, wyjaśnił nam, jak dotrzeć do jej resztek. Należało minąć drogę do Brzezinki i po ok. 50 m skręcić w prawo, w leśną drogę (najlepiej jechać samochodem terenowym, lub przejść piechotą ok. 400 m). Najlepszy wjazd do lasu pokazano na poniższym planie.

Znaki szczególne:

1 - Mogiła rosyjskiego żołnierza z 1813 r. w kolonii Sokołowice, poniżej droga na Hejdany.

2 - Najlepszy wjazd do lasu w celu oglądania resztek strzelnicy.

3 - Dobrze zachowane pozostałości strzelnicy - kulochwyt, nasypy ograniczające szerokość strzelnicy, nasypy dla obsługi strzelnicy, resztki okopów itp.

Rozmieszczenie strzelnicy pokazałem czerwonym kolorem na powojennej polskiej mapie sztabowej,
którą dostarczył R. Bober.

 

Resztki strzelnicy będzie widać z lewej strony drogi leśnej. Na pierwszym zdjęciu (wszystkie autorstwa Ryszarda Bobera - dziękuję !) widać ogólny widok z drogi leśnej. Widoczne boczne nasypy i dalej kulochwyt. Na kolejnym zdjęciu widoczny kulochwyt z bliższej odległości [1], [2], zdjęcie z kulochwytu na inne budowle ziemne obok strzelnicy. A to widok części strzelnicy widoczny z prawej strony drogi leśnej. Dalej już las - może ktoś z czytelników strony przemierzy całą długość strzelnicy i napisze o tym.

O tym, do czego służyła strzelnica i kiedy była używana - dowiemy się po jej spenetrowaniu przez poszukiwaczy śladów przeszłości. Pociski wydobyte z kulochwytów, odnalezione łuski, guziki (zazwyczaj żołnierz nie trafiający w tarczę - czołgał się do niej, często gubiąc guziki), resztki wyposażenia żołnierskiego - pozwolą ekspratorom na datowanie używania strzelnicy i być może nazwę jednostek strzelających. Naturalnie, dowiemy się o tym, jeśli podzielą się z nami tymi informacjami.

Napisał Marek Włodarczyk, który przypuszcza, że mogła to być strzelnica Bractwa Kurkowego i że podobna do niej strzelnica istniała w Oławie.

Ryszard Bober ponownie przypatrzył się powojennej polskiej mapie sztabowej, na której narysowałem czerwoną linią zarys strzelnicy (wg mapy z 1935 r.) i wówczas dopiero zauważył na niej rysunek kulochwytu i resztek wału. Być może, że kulochwyt z przeciwnej strony, leżący przy drodze do Hejdan i wykonany z "piasku budowlanego" został rozkopany dla potrzeb okolicznego budownictwa.

Paweł Szczegodziński po analizie mapy jest pewien, że długość strzelnicy wynosiła ok. 1 km. Zmienia to wiele przypuszczeń wśród wyżej przytaczanych. Pan Paweł wyraża przypuszczenie, że mogła to być strzelnica myśliwska?

Jeden z najstarszych członków Wojskowego Koła Łowieckiego "Jeleń", które ma swoje stanowiska niedaleko tej strzelnicy, wie o jej istnieniu. Niestety, nic nie słyszał o dacie powstania strzelnicy, ani jej użytkownikach. Kiedyś spotkał się z informacją, że to była strzelnica jednostki piechoty. Ale mogła to być pogłoska. Prawdopodobnie, jak to zwykle bywa, tę informację znajdziemy kiedyś przypadkowo w jakimś wydawnictwie.

I częściowe rozwiązanie

Pan Krzysztof Krawczyński (oleśniczanin), po przeczytaniu tego tekstu, spędził weekend na strzelnicy (najpewniej z przyrządem do wykrywania metalu), chcąc pomóc w rozwikłaniu jej zagadki. Rezultatami swoich poszukiwań i spostrzeżeniami (wskazującymi na głęboką wiedzę w dziedzinie amunicji strzeleckiej) zechciał podzielić się z czytelnikami strony - dziękuję !. Schemat strzelnicy i miejsca znalezisk przedstawił na poniższym rysunku.

Z rysunku i wyjaśnień K. Krawczyńskiego wynika, że:

Jakie wnioski nasuwają się w związku z przedstawionymi znaleziskami?

1. Strzelnica została wybudowana prawdopodobnie przed 1891 r. i była wykorzystywana przez wojsko.
2. Prawdopodobnie została "porzucona" po 1918 r., gdy rozformowano wiele jednostek wojskowych.
3. Łuski zazwyczaj były zbierane po każdym strzelaniu i ocena istnienia strzelnicy na podstawie ich znalezisk nie zawsze może być wiarygodna.
3. Może strzelnica istniała już przed XVIII w. i mogła być używana przez bractwo kurkowe lub wojsko.

Obecnie część strzelnicy leży na terenie częściowo ogrodzonym (szkółki leśne?). Może kiedyś będzie można wejść i na te tereny, i również wykonać poszukiwania.

I nowa informacja. Strzelnica znajduje się już na mapie z wielkich manewrów z 1903 r., które odbywały się w rejonie Oleśnica, Syców, Namysłów. Czyli że datę jej powstania można szacować na XIX w.

Dodano 4.07.2013 r.
Po analogii do strzelnicy w Bierutowie może wynikać, że była wykorzystywana przez 8. Regiment Dragonów w okresie od ok. 1860 r. do ok 1920 r.

Dodano 18.12.2013 r.
Na mapie z 1880 r. już widnieje strzelnica.


Fragment mapy nr 400 Niemieckiej Rzeszy z 1880 r.


Od autora Lokacja miasta Olesnica piastowska Olesnica Podiebradów Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów
Olesnica po 1885 r. Zamek olesnicki Kosciól zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Olesnicy Herby ksiestw Drukarnie Numizmaty Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica Wojsko w Olesnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasluzeni dla Olesnicy Artysci olesniccy Autorzy Rysowali Olesnice
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemia? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauwazyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI