Srebrny dzban - pamiątka po rządach Prittwitzów w Poniatowicach k. Oleśnicy

23.09.2019 r.

W wydawnictwie Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk [3] znajduje się zdjęcie obiektu wykonanego przed 1945 r., który jest opisany następująco "Poniatowice, kościół ewangelicki. Dzban Nr inwentarzowy IS PAN 0000029608". Więcej nic o nim nie wiadomo - kto był fundatorem, kto go wykonał, a nawet jego wymiary.

Na nakrywie dzbana zostały wygrawerowane herby Prittwitzów i Franckenbergów. Właścicielami Poniatowic - Dolnych i Górnych byli Prittwitzowie w latach 1590-1790, czyli w tym zakresie czasu można szukać daty wykonania dzbana.


Dzban na zdjęciu od strony nakrywy


Powiększenie zdjęcia dzbana. W górnej części obok sterczynki ucha widać 3 znaki złotnicze

Poprosiłem Wojtka Mencela, który od ponad 10 lat przysyła mi informacje o wyrobach srebrnych i złotych dotyczących terenów księstwa oleśnickiego i udziela mi konsultacji w sprawach odczytywania znaków złotniczych - o odczytanie znaków widocznych na dzbanie.

Opinia W. Mencela: "Jest to dzban komunijny tzw. "Abendnahlskanne", wykonany we Wratislavii ok. 1718 r. roboty Gottfrieda Ihme (08. 1691- 05. 1737) - znak warsztatowy "GI". Znak miejski jest z lat 10. 1717- 02. 1723 (głowa św. Jana dla srebra 12-łutowego) natomiast znak probierczy "B" z lat 07. 1712- 02. 1721.". Czyli w latach 1717-1721 należy szukać fundatorów.

Nad herbem Prittwitza widnieją inicjały B.M.V.P., nad herbem jego żony inicjały M.E.V.P.G. F. Inicjały jego żony będą trudniejsze do odczytania, gdyż najczęściej informacje o żonach są opisane skrótowo.

Często pod inicjałem imienia B - kryje się wśród Prittwitzów imię Balthazar lub Bernhardt. Należy wśród nich szukać fundatora i jednocześnie sprawdzać, czy imiona żon z rodu Franckenbergów zaczynają się na litery M. E.

W ten sposób znalazłem:

Balthazar Moritz von Prittwitz und Gaffron, syn Leonharda Moritza von Prittwitza z Poniatowic, urodzony 17 czerwca 1695 r., początkowo mieszkał w Górnych Poniatowicach. W 1734 r. kupił Ligotę Polską. Był członkiem rady księstwa i starostą oleśnickimi. zmarł 22 maja 1764 roku [1].

Jego pierwszą żoną była Maria Elisabeth, z domu von Franckenberg. Nie pozostawiła po sobie dziecka (druga żona urodziła 2 dziewczynki i dwóch chłopców). Żyła w latach 1701-1726; Była córką Hansa Magnusa von Franckenberg und Proschlitz (Proślice) auf Wiltschitz (Wilczyce) und Goerlitz (Zgorzelisko). Był on członkiem rady księstwa oleśnickiego. Zmarł w 1722 r. [2]

Czyli inicjały M.E.V.P.G.F. nad herbem Franckenbergów można odczytać jako: Maria Elisabeth von Proschlitz Geboren (czyli urodzona lub z domu) Franckenberg. Pochodziła z odnogi mającej swoje siedziby koło Kluczborka i Wrocławia.

Ten srebrny dzban może gdzieś istnieć (zbiory prywatne, muzeum?). Jest chyba jedynym śladem po Prittwitzach, którzy rządzili wsią przez 200 lat. Zapewne wykonano go na pamiątkę ślubu. Ponadto Prittwitzowie rządzili w 28 innych wsiach powiatu oleśnickiego i w kilkudziesięciu innych wsiach Dolnego i Górnego Śląska. Najdłużej w Stroni - w latach 1457-1817. Prawie wszędzie pozostawiali po sobie jakieś pamiątki. W Oleśnicy największą pamiątką jest piękny pałacyk Prittwitzów.

Literatura:

  1. Das v. Prittwitz`sche Adels-Geschlecht, Robert v. Prittwitz, Breslau 1870
  2. Grosses vollständiges Universal-Lexicon aller Wissenschafften und Künste ... pod redakcją Carl Günther Ludovici -1735
  3. Odkrywanie kolekcji. Fotograficzne Silesiana z lat 1870 - 1945 w zbiorach Instytutu Sztuki PAN. Opr. Jan Przypkowski, Piotr Jamski. IS PAN Warszawa 2016.

Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI